Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Στις 19 Μαΐου 2018, έφυγε από κοντά μας, σε ηλικία 89 χρονών, ο τελευταίος γνώριμος από την πολυσυζητημένη και αρκούντως αμφιλεγόμενη γενιά της Αμερικάνικης Pop Art, ο δημιουργός του πασίγνωστου LOVE, Robert Indiana.

Ο Αμερικανός καλλιτέχνης Robert Indiana, γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1928, στο New Castle της Indiana και το πραγματικό του όνομα ήταν Robert Earl Clark. Το Indiana ήταν δική του επιλογή. Άμεση αναφορά ή ένα είδος φόρου τιμής στο γενεθλιο τόπο.

Παιδί υιοθετημένο, μετακινείται συνεχώς ακολουθώντας τους θετούς γονείς του. Ο ίδιος, φέρεται να είπε, πως λόγω του  “wanderlust” (μανία για ταξίδια) της μητέρας του, έζησε σε είκοσι ένα διαφορετικά σπίτια πριν καν τα δεκαεπτά του.

Κατατάσσεται στην Αμερικάνικη Πολεμική Αεροπορία και εκεί περνά τρία χρόνια, ενώ στη συνέχεια αποφασίζει να ακολουθήσει σπουδές στις καλές τέχνες. Ξεκινά τις σπουδές του, το 1949, στο Art Institute of Chicago, συνεχίζει στο Skowhegan School of Painting and Sculpture στο Maine, το καλοκαίρι του 1953 και καταλήγει στα Edinburgh University και Edinburgh College of Art.

Επιστρέφει στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 1954 και εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη, όπου ο εραστής του Ellsworth Kelly, τον βοηθά να βρεί ένα studio, που κατά διαστήματα το μοιράζεται με τους καλλιτέχνες γείτονές του, Jack Youngerman, Agnes Martin και Cy Twombly.

Το καλοκαίρι του 1965, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ), ζητά από τον τότε 37χρονο καλλιτέχνη Robert Indiana, να φτιάξει την Χριστουγεννιάτικη κάρτα τους, που δεν είναι άλλη από την εικαστική εφαρμογή της λέξης LOVE. Το πιό πιθανό είναι πως ούτε ο ίδιος φανταζόταν πως εκείνη τη στιγμή δημιουργούσε το πιό διάσημο έργο του, αυτό που θα επισκίαζε την υπόλοιπη δουλειά του και θα έμενε στην παγόσμια συνείδηση, καλλιτεχνική και μη.

Ο Indiana τους προτείνει τέσσερις διαφορετικές εκδοχές του έργου και το Μουσείο επιλέγει αυτή με το κόκκινο, μπλε και πράσινο χρώμα.

Το ίδιο έργο, αυτούσιο χρωματικά, το ξανσυναντάμε το 1973, όταν γίνεται γραμματόσημο από τα Αμερικανικά Ταχυδρομεία και μέχρι σήμερα, το LOVE έχει τυπωθεί σε πάνω από 300 εκατομμύρια από αυτά.

Τα έργα του Indiana, αποτελούνται κυρίως από λέξεις μικρές, λιτές, σκληρές, τολμηρές έως και προκλητικές, όλες τους γεμάτες δύναμη, που περιγράφουν έννοιες καθημερινές και περνούν άμεσα στη συνείδηση του θεατή. Τα έντονα χρώματα των έργων παραπέμπουν περισσότερο σε γραφιστικές παρά σε εικαστικές δημιουργίες.

Και όμως, μέσα από τη σειρά των έργων του που αποτελούνται από τις λεξεις LOVE, HUG, FUCK, EAT, DIE, καταφέρνει να περιγράψει με τον καλύτερο τρόπο, το Αμερικάνικο Όνειρο.

Βέβαια, δεν λείπουν και τα ευτράπελα που αφορούν τις ιδιαιτερότητες των  έργων του, πριν αυτά γίνουν αναγνωρίσιμα και ο ίδιος διάσημος. Μια από αυτές τις ιστορίες είναι για ένα από τα πρώτα έργα του με τη λέξη ΕΑΤ. Αυτό, που του παρήγγειλε ο αρχιτέκτονας Philip Johnson για το περίπτερο της Νέας Υόρκης, στην New York World’s Fair.

Οι επισκέπτες νόμιζαν ότι πρόκειται για μια ταμπέλα εστιατορίου και έτσι το έργο αποσύρθηκε από την πρώτη κιόλας μέρα. Ο ίδιος, τότε είχε πει ότι το έργο του είχε αναφορές στη δουλειά της μητέρας του και δημιουργήθηκε με αφορμή εκείνη.

Πρωταγωνιστής στην 45 λεπτη ταινία του Andy Warhol, Eat (1964), όπου παρουσιάζεται να τρώει ένα μανιτάρι σε όλη τη διάρκειά της, συνδέεται άμεσα με το κίνημα της Pop Art και τους εκφραστές της. Σε συνέντευξή του, ένα χρόνο πριν, το 1963, δήλωνε: “Θα ήθελα να ήμουν ένας καλλιτέχνης πιο πολύ σαν τον Picasso, παρά σαν τον Rothko.”

Συνυπάρχοντας στην ίδια γειτονιά, στη δεκαετία του 50, με καλλιτέχνες όπως οι Jasper Johns, Robert Rauschenberg, Agnes Martin, αλλά και ο τότε εραστής του Ellsworth Kelly δεν θα μπορούσε να μην εμπλακεί καλλιτεχνικά και να μην επηρεαστεί η δουλειά του από την κουλτούρα της μεταπολεμικής Αμερικής.

Τα έργα του λειτουργούν σχολιαστικά, τις περισσότερες φορές καυστικά, σε μια Αμερική γεμάτη ψευδαισθήσεις, όσον αφορά την ταυτότητά της, τις φυλετικές διακρίσεις, την ισότητα, τη δικαιοσύνη και βέβαια την αγάπη.

Το Μουσείο Whitney, όταν του έκανε αναδρομική έκθεση το 2013, με τίτλο “Robert Indiana: Beyond LOVE” προσκαλούσε το κοινό να ανακαλύψει τον καλλιτέχνη πίσω από το έργο που τον έκανε γνωστό. Το LOVE έγινε γλυπτό, τυπώθηκε σε διάφορες εκδοχές και ακόμη και σήμερα δίνει χαρά στους επισκέπτες του, στο Manhattan, όταν φωτογραφίζονται δίπλα του.

Ο Robert Indiana, δεν είναι όμως μόνο αυτό. Είναι πολλά περισσότερα από ένα έργο που από μόνο του μπορεί να σταθεί επιβλητικό και απαστράπτων πάνω από όλα τα υπόλοιπα έργα του.

Το 2008, το LOVE δάνεισε το χαρακτηριστικό του Ο σε μιά άλλη λέξη, το HOPE το οποίο δημιουργήηκε από τον καλλιτέχνη, που έδωσε όλα τα έσοδα των αναπαραγωγών στην προεκλογική εκστρατεία του Barak Obama, συγκεντρώνοντας  πάνω από 1.000.000 $.

To 2014, ο Robert Indiana, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη θα κατέληγε για μια ακόμη φορά στο ίδιο συμπέρασμα: “Το LOVE με “δάγκωσε”. Ήταν μια υπέροχη ιδέα, αλλά ήταν κι ένα τρομερό λάθος. Έγινε πολύ δημοφιλές ”.