Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Γυναίκα δεν γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι… γράφει στο περίφημο φιλοσοφικό δοκίμιό της “Το Δεύτερο Φύλο”, η συγγραφέας, φιλόσοφος, ακτιβίστρια, αλλά και “μαμά” του φεμινισμού, Simon de Beauvoir.
Το βιβλίο, κυκλοφορεί στα μέσα του 1949, ταρακουνά την παγκόσμια κοινή γνώμη και γίνεται η βίβλος του φεμινισμού, υποστηρίζοντας πως η ταυτότητα της γυναίκας έχει κατασκευαστεί κοινωνικά. Το κοινωνικό στερεότυπο σύμφωνα με το οποίο η γυναίκα θεωρείται υποδεέστερη του άνδρα, είναι ένας από τους βασικούς λόγους της καταπίεσής της και πρέπει να καταρριφθεί από τις ίδιες τις γυναίκες, σαν κάτι μη φυσικό και αυτονόητο.
Η ίδια γίνεται διάσημη και το βιβλίο της παίρνει την θέση του για πολλά χρόνια στη λίστα του Βατικανού με τα απαγορευμένα βιβλία (Index Librorum Prohibitorum).
Η Simone de Beauvoir (1908 – 1986), γεννήθηκε στο Παρίσι, σε αστική οικογένεια, που όμως έχασαν μεγάλο μέρος της περιουσίας τους, λίγο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που ο πατέρας της επέμενε, να πάνε οι δύο κόρες του σε σχολείο σε μοναστήρι.
Στο συγκεκριμένο περιβάλλον κι έχοντας άμεση επαφή με την θρησκεία, η Beauvoir στην παιδική της ηλικία σκέφτεται να γίνει μοναχή. Φτάνοντας στην εφηβεία, χάνεται μαζί και η πίστη της και παραμένει άθεη σε όλη την υπόλοιπη ζωή της.
Η γυναίκα που υπήρξε τουλάχιστον ισότιμη στην σκέψη, τη δράση και την συγγραφή με τον Sartre, έναν από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους του 20ου αιώνα, δηλώνει : “Στην ζωή μου είχα μια αδιαμφισβήτητη επιτυχία: τη σχέση μου με τον Sartre. Σε περισσότερο από τριάντα χρόνια, μόνο μια φορά πήγαμε για ύπνο τσακωμένοι.”
“Ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών”
Πόσο αντιφατικό, αλλά και παράλληλα πόσο αληθινό μιας και η ιδιαιτερότητα της ερωτικής και συντροφικής τους σχέσης σόκαρε την τότε συντηρητική κοινωνία. Δεν παντρεύτηκαν ποτέ, αν και ο Sartre της το ζήτησε αμέσως μετά την αποφοίτησή τους, γιατί θεωρούσε πως: “Ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών”, ορκίστηκαν να μην κάνουν ποτέ παιδιά και έμεναν σε διαφορετικά σπίτια.
Με την ενθάρρυνση του πατέρα της, που φέρεται να έχει πει: “Η Simone σκέφτεται σαν άντρας”, σπουδάζει μαθηματικά, λογοτεχνία και γλώσσες και στην συνέχεια φιλοσοφία στην Σορβόννη που την τελειώνει με μια εντυπωσιακή διατριβή με θέμα”Le concept chez Leibniz”.
Υπάρχει, όμως και συνέχεια για τη μόλις ένατη γυναίκα που κατάφερε να αποφοιτήσει κι αυτή είναι στο École Normale Supérieure. Εκεί, το 1928 συναντά τον υπαρξιστή φιλόσοφο Jean-Paul Sartre, γίνεται η μούσα της ζωής του και η αντισυμβατική σχέση τους κρατά 52 χρόνια μέχρι το θάνατο του Sartre to 1980.
Η “ελεύθερη” αυτή συμβίωση μεταξύ τους, έδωσε στη Simon de Beauvoir, τη δυνατότητα να γράψει, να διδάξει, να βρίσκεται πάντα μέσα σε όλες τις κοινωνικοπολιτικές ανατροπές και βέβαια να έχει κι άλλους εραστές, πράγμα που συνέβαινε και από την πλευρά του Sartre, ενώ πολλές φορές μοιράζονταν ερωτικά τις νεαρές μαθήτριες της de Beauvoir σε ερωτικά τρίγωνα.
Η αμφιφυλοφιλία της de Beauvoir δεν στάθηκε ποτέ εμπόδιο στην αιώνια σχέση της με τον Sartre, αντίθετα στην ίδια δημιούργησε πρακτικά προβλήματα στη διδασκαλία της, όταν οι γονείς ανήλικης μαθήτριας της κατέθεσαν επίσημες κατηγορίες εναντίον της.
Πρόσφατα, βγήκαν σε δημοπρασία από τον οίκο Christie’s, 112 ερωτικές επιστολές που είχε στείλει στον κατά δεκαεπτά χρόνια μικρότερο εραστή της, δημοσιογράφο και σκηνοθέτη Claude Lanzmann, με τον οποίο μοιράστηκε μια παθιασμένη σχέση που διήρκεσε επτά χρόνια.
Ο Lanzmann, αποφάσισε να πουλήσει τις επιστολές στο Πανεπιστήμιο Yale, μετά από σύγκρουση που είχε με την υιοθετημένη κόρη της de Beauvoir και διαχειρίστρια του έργου της μετά το θάνατό της, την οποία και κατηγόρησε πως προσπάθησε “απλά να εξαφανίσει την ύπαρξή μου από τη ζωή της Simone de Beauvoir”, με την ελπίδα να διασφαλίσει πως θα είναι για πάντα μέρος της ζωής της.
Σε μία από τις επιστολές του 1953, που δημοσίευσε η γαλλική εφημερίδα Le Monde και που μέχρι στιγμής δεν είχε δει το φως της δημοσιότητας, γράφει η de Beauvoir: “Νομίζω ότι δεν θα έλεγα ποτέ τα λόγια που τώρα έρχονται φυσικά σε μένα όταν σε βλέπω-σε λατρεύω. Σε λατρεύω με όλο μου το σώμα και την ψυχή μου. Είσαι η μοίρα μου, η αιωνιότητα μου, η ζωή μου”.
Ο Lanzmann, σκηνοθέτης του μνημειώδους “Shoah” και 92 χρονών πια, συναντήθηκε με την de Beauvoir στις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν εκείνη ήταν 44 ετών και ο ίδιος 26.
Ξεκίνησε να εργάζεται σαν γραμματέας του Sartre και όπως είπε σε συνέντευξή του στον Guardian, η de Beauvoir θα ξυπνούσε μαζί του το πρωί και στηn συνέχεια θα γευμάτιζε με τον Sartre, ενώ συχνά οι τρεις τους θα έτρωγαν μαζί δείπνο.
Στα απομνημονεύματά του με τίτλο The Patagonian Hare, θα μοιραστεί λεπτομέρειες από τη σχέση τους: “Από την πρώτη στιγμή, ερωτεύθηκα την χροιά της φωνής της, τα μπλε μάτια της, την καθαρότητα του προσώπου της και ειδικά τα ρουθούνια της. Κάτι στον τρόπο που την κοίταξα, στην προσήλωσή μου, όταν μίλησε ή διέκοψε τον Sartre… θα πρέπει να την προειδοποίησε για την έλξη μου προς εκείνη”.
“Το να κερδίσεις έναν άντρα είναι τέχνη. Το να τον κρατήσεις είναι επάγγελμα”
“Πορνογράφος”, “νυμφομανής” και “αχαλίνωτη” ήταν κάποιοι από τους τίτλους που φιγουράριζαν στα εξώφυλλα της εποχής της, για να περιγράψουν τη γυναίκα, που στην συνέχεια θεωρήθηκε μία από της σημαντικότερες προσωπικότητες και όχι άδικα.
Το έργο της είναι πολυδιάστατο, αφού περιλαμβάνει από πολιτικές θέσεις και φιλοσοφικά δοκίμια μέχρι μυθιστορήματα, βιογραφίες και θεατρικά έργα, ενώ η αλληλοεπιρροή με τον Sartre είναι εμφανής σε πολλές περιπτώσεις, τόσο στα κείμενα της, όσο και στα δικά του. Η ίδια πάλι μπορεί να έδινε την απάντησή της σε όλα αυτά, λέγοντας: “Το να κερδίσεις έναν άντρα είναι τέχνη. Το να τον κρατήσεις είναι επάγγελμα.”
