Ο Σταμάτης Πακάκης είναι ένας νέος και πολύπλευρος performer, που συνδυάζει στις δουλειές του το θέατρο, τη μουσική και την κινησιολογία. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται ως κειμενογράφος και σκηνοθέτης. Πρόσφατα ξεκίνησε να παρουσιάζει προσωπικές του δημιουργίες, όπως το μουσικοθεατρικό του έργο “ΜΑΝΑ“, που κυκλοφόρησε σε βιβλίο με CD (εκδόσεος i-Write, Σεπτέμβριος 2018) κι ανέβηκε στο θέατρο Faust (2019) και την κοινωνική κωμωδία “550” (Faust 2019-20).
Με αφορμή τη νέα του σκηνοθετική δουλειά “Η Σονάτα του Σεληνόφωτος” του Γιάννη Ρίτσου, η οποία θα παρουσιαστεί στο Faust από τις 14 Φεβρουαρίου 2020, βρεθήκαμε μαζί του και μιλήσαμε για την επιλογή του έργου αυτού, την προσωπική του σύνδεση με το κείμενο κι άλλα πολλά.
Συνέντευξη στην Αλεξία Λυμπέρη
– Γιατί επιλέξατε τη “Σονάτα του Σεληνόφωτος” του Γιάννη Ρίτσου ως θέμα για την επόμενη παράστασή σας;
-Καταρχάς, θα ήθελα να σας εκμυστηρευτώ ότι ήμουν ένα παιδί που δεν διάβαζε εξωσχολικά βιβλία. Είχα την τύχη να μεγαλώσω στη Ρόδο, όπου είχα κοντά μου θάλασσες κι αγρούς, οπότε ήμουν “χυμένος” όλη μέρα έξω κι έπαιζα. Στο πλαίσιο του σχολείου ξεκίνησα να διαβάζω λογοτεχνικά εξωσχολικά βιβλία, χάριν σε μία καθηγήτρια στο Γυμνάσιο που μας “ανάγκασε” -και πολύ καλά έκανε-, οπότε κι ανακάλυψα ένα πολύ ωραίο χόμπι. Όμως διάβαζα πολύ λίγο λόγω έλλειψης χρόνου, καθώς ήθελα να ήμουν συνεπής μαθητής και είχα και το ωδείο τότε.
Στο λύκειο, πιο συγκεκριμένα στη νεοελληνική λογοτεχνία, ήρθε η σονάτα του σεληνόφωτος και μου άρεσε πάρα πολύ η γραφή του Ρίτσου… δηλαδή πέρα από τις εικόνες που δημιουργεί το κείμενο, μου άρεσε κι ο τρόπος που εκφραζόταν αυτός ο άνθρωπος! Μου άρεσε πάρα πολύ ότι οδηγείται η συγγραφή του κειμένου συνειρμικά, αυτός είναι κι ο δικός μου τρόπος συγγραφής.
Επίσης, όταν ήμουν στο μουσικό σχολείο τραγουδούσα, ως μέλος χορωδίας, μελοποιημένη ποίηση του Ρίτσου. Ως παιδάκι, στην ηλικία αυτή, δεν με ενδιέφερε ποιος έχει γράψει τι, αλλά και πάλι τα τραγούδια που μου άρεσαν ήταν σε ποίηση Ρίτσου!
Αγαπημένη η “Σονάτα του Σεληνόφωτος” κι όταν κατά καιρούς ανέβαινε σε διάφορα θέατρα, πήγαινα να την παρακολουθήσω. Με λύπη μου θα πω ότι απογοητευόμουν… διότι την είχα φανταστεί εντελώς διαφορετικά. Μετά για πολύ καιρό η αγάπη αυτή κι η επιθυμία κοιμήθηκε… τώρα που έχω αρχίσει να ασχολούμαι με τη σκηνοθεσία πιστεύω ότι θα πρέπει να ανασύρω οποιοδήποτε τέτοιο δυνατό στοιχείο έχει κοιμηθεί στο πίσω μέρος του μυαλού μου και να το φέρω μπροστά.
Η σονάτα ανασύρθηκε πρώτη από τις παλιές μου αγάπες.
– Έχετε δηλώσει πως το συγκεκριμένο ποίημα κατέχει την πρώτη θέση στην καρδιά σας. Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας τους λόγους;
-Αγαπώ κι άλλους ποιητές και άλλα ποιήματα, κι όταν έδινα εξετάσεις για τη δραματική σχολή μπήκα στη διαδικασία να διαβάζω πολλή ποίηση. Για μένα εάν ένα ποίημα είναι πετυχημένο, είναι ένα συμπυκνωμένο θεατρικό έργο.
Η σονάτα τώρα μου άρεσε πάρα πολύ διότι είμαι λάτρης των σκοτεινών ιστοριών τρόμου! Δεν θέλω να φορέσω το προσωπείο “α τώρα κάνουμε τέχνη”! Το ποίημα αυτό έβγαζε μία σκοτεινιά που με έβρισκε σύμφωνo στην εφηβική μου περίοδο, όπου φλέρταρα με τα μαύρα, τη goth μουσική… πέρασε αυτό.
Το ποίημα αυτό μου έβγαζε πάντα το αίσθημα της μοναξιάς του καλλιτέχνη, δηλαδή το δικό μου κοινό στοιχείο με το κείμενο είναι η μοναξιά του καλλιτέχνη. Μπορεί να είμαστε με κόσμο, να ζούμε στιγμές δόξας, μικρές ή μεγάλες, που για κάποιους εκτός θεατρικού κόσμου μπορεί να φαντάζουν μεγαλοπρεπείς, αλλά στην πραγματικότητα είσαι μόνος σου. Πιστεύω ότι για να δημιουργείς τέχνη θα πρέπει να έχεις πολλές ώρες μοναξιάς…το βλέπω κι από μένα, όταν γράφω είμαι μόνος μου, όταν μελετάω είμαι μόνος μου, όταν κάνω πρόβα πάλι, η αναζήτηση του ρόλου είναι κάτι μοναχικό.
Επίσης, μου αρέσει πάρα πολύ ότι στο κείμενο γίνονται σχόλια πολιτικά, κοινωνικά, για το ρόλο της γυναίκας, για το πολίτευμα, για τις κοινωνικές τάξεις, με σαφέστατη τοποθέτηση, αλλά χωρίς να είναι διδακτικό ή να προωθεί κάποια ιδεολογία.
Επίσης, έχω παίξει το πρώτο μέρος της σονάτας του Μπετόβεν μελετώντας πιάνο, κάποτε, για να μπορέσω να πάρω τα ανώτερα θεωρητικά πτυχία της μουσικής (Αντίστιξη και Φούγκα). Ήταν προαπαιτούμενο το πιάνο, οπότε ένα κομμάτι που μελετούσα ήταν το πρώτο μέρος της σονάτας του σεληνόφωτος, από το οποίο προφανώς έχει εμπνευστεί κι ο Γιάννης Ρίτσος.
– Να φανταστούμε ότι το πρώτος μέρος της Σονάτας του Σεληνόφωτος του Μπετόβεν θα ακούγεται και στην παράσταση;
-Ακούγεται στην παράσταση με πολλές και διαφορετικές μορφές. Είναι το μόνο μουσικό κομμάτι που ακούγεται, παραλλαγμένο και ατόφιο. Όλοι οι υπόλοιποι ήχοι είναι μουσικά χαλιά και ήταν δική μου επιλογή να μην έχει μουσική αλλά να είναι ήχοι, ώστε η μοναδική μουσική να είναι η σονάτα του Μπετόβεν.
– Πως προσεγγίσατε σκηνοθετικά τη “Σονάτα του Σεληνόφωτος” του Γιάννη Ρίτσου;
-Καταρχάς, στην αρχή του ποιήματος ο αφηγητής σου δίνει πάρα πολλές βοηθητικές πληροφορίες πάνω και στις οποίες βασίστηκα. Είναι μία ηλικιωμένη γυναίκα ντυμένη στα μαύρα, μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού, μία πολυθρόνα, μας αναφέρει ότι είναι ποιήτρια θρησκευτικών ποιημάτων, σου δίνει μία πάρα πολύ καλή περιγραφή, όπως επίσης και στον επίλογο. Οπότε η παράσταση στήθηκε βάση των περιγραφών αυτών.
Ωστόσο έβαλα τη δική μου πινελιά και χρησιμοποίησα τη φαντασία μου, στο γιατί αυτή η γυναίκα είχε την ανάγκη να εξομολογηθεί σε ένα νέο, ποιος είναι αυτός ο νέος, αν τον βλέπει πραγματικά ή όχι, αν ο νεαρός βλέπει πραγματικά τη γυναίκα ή όχι, πως αυτοί οι δύο αλληλεπιδρούν και τι γίνεται στο τέλος.
Εγώ ως σκηνοθέτης θέλησα να μείνω πιστός σε όσα ήθελε να περάσει ο Γιάννης Ρίτσος μέσα από το ποίημα. Δεν θέλησα να κάνω καινοτομίες, το κείμενο είναι ατόφιο. Έχω επικοινωνήσει με την Έρη Ρίτσου, γιατί τα πνευματικά δικαιώματα είναι πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα κι ήθελα να έχω την στήριξή της και τη συγκατάθεσή της.
Λοιπόν υποσχέθηκα να μην πειράξω καθόλου το κείμενο, να μην προσθαφαιρέσω πράγματα, που δεν είχα ούτως ή άλλως σκοπό, αλλιώς θα έκανα κάτι άλλο. Έμεινα πιστός στα νοήματα, βλέπουμε ένα χρονικό από τη ζωή προς το θάνατο και από το θάνατο προς τη ζωή. Δεν θα ήθελα να πω παραπάνω.
– Μέσω του ποιήματος αυτού εκφράζεται η άποψη ότι η Ποίηση και γενικότερα η Τέχνη προσφέρει αθανασία στο δημιουργό. Είναι κι αυτός ένας από τους λόγους που ασχολείστε με την τέχνη;
-Εμείς οι καλλιτέχνες και κυρίως οι δημιουργοί φτιάχνουμε πράγματα και τα προσφέρουμε απλόχερα στον κόσμο και κάποιοι τα εισπράττουν… μπορεί όχι όσοι θέλουμε, αλλά τα εισπράττουν κάποιοι… κι αυτοί που τα εισπράττουν τα καταλαβαίνουν όπως θα θέλαμε εμείς ή όχι;
Δηλαδή προκύπτουν ερωτήματα που δεν μπορούν να απαντηθούν. Αλλά το γεγονός ότι μετά το θάνατο πολλών συγγραφέων και ποιητών γίνεται η αναγνώρισή τους, είναι νομίζω σχεδόν πλέον κανόνας. Είναι κρίμα… για αυτό πρέπει γαμώτο να τους αγαπάμε τους καλλιτέχνες όσο είναι εν ζωή.
– “Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα, μοναχός στη δόξα και στο θάνατο. Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.” Εσείς έχετε βιώσει μοναξιά στη ζωή σας;
-Στην παρούσα φάση τη μοναξιά την αποκωδικοποιώ δημιουργικά. Είμαι πολύ κοινωνικός, μου αρέσει να είμαι με ανθρώπους, ωστόσο χρειάζομαι κάποιες ώρες μόνος μου. Ακόμα και μέσα σε πλήθος να είμαι, ή σε πρόβες όταν δεν έχω εγώ ρόλο, εκείνη την ώρα θέλω να βουλιάζω λίγο στην μοναξιά μου.
Μόνος έρχεσαι στη ζωή, σίγουρα, μόνος στον έρωτα, σίγουρα, οποιοδήποτε συναίσθημα το ζεις μόνος σου, διότι εσύ το αισθάνεσαι… αν ταυτόχρονα το αισθανθείς μαζί με κάποιον άλλον είναι ευχής έργον, αλλά ακόμα και στον έρωτα ερωτευόμαστε το ίδιο και οι δύο σε μία σχέση;
Αν έμπαινα στη θέση της γυναίκας με τα μαύρα δεν θα ήθελα να κατέληγα σε αυτή τη μοναξιά… αλλά ας μην ξεχνάμε ότι είναι και μία γυναίκα συγκεκριμένης εποχής. Στη σημερινή εποχή βιώνουμε διαφορετικό είδος μοναξιά, η οποία επιβάλλεται από τα προγράμματα δουλειάς, τις επιταγές του κάθε επαγγέλματος, αλλά και της ίδιας της κοινωνίας.
– Μετά τις παραστάσεις “ΜΑΝΑ” και “550”, είναι η πρώτη φορά που θα δούμε δική σας παράσταση με μη δικό σας κείμενο. Σας αγχώνει αυτό;
-Όχι, γιατί το έχω σεβαστεί πάρα πολύ, έχω μελετήσει πολύ αυτό το κείμενο. Δεν είναι ένα κείμενο που δεν το διάβασα προχθές και είπα επειδή είναι επώνυμο ας το κάνω. Είναι ένα ποίημα που το αγαπώ πραγματικά, οπότε βγήκε πολύ αβίαστα, κι έχω μία σιγουριά για αυτό. Αν με ρωτούσες αν θέλω να σκηνοθετήσω κάποιο άλλο γνωστό κείμενο, θα σου έλεγα πως όχι αυτή τη στιγμή.
– Φοβάσαι τις κριτικές για το συγκεκριμένο έργο λόγω της επωνυμίας του και της βαρύτητάς του;
-Θα με ενδιέφερε να διαβάσω κριτικές. Πάντα με ενδιαφέρει, γιατί και από τα θετικά παίρνεις πράγματα, μπορεί να σχολιάσουν κάτι θετικά που εσύ έχεις περάσει στο αδιάφορο και σε κάτι που θα σου πουν αρνητικό να σε βοηθήσουν να βελτιωθείς. Αν υπάρχει εμπάθεια στην κριτική φαίνεται. Μέχρι στιγμής ευτυχώς δεν το έχω βιώσει. Σίγουρα επηρεάζομαι από το οτιδήποτε γράφεται.
Ωστόσο, το ότι είναι Ρίτσος παρόλο που είναι ένα έργο που ανεβαίνει συχνά πυκνά, νομίζω ότι ποτέ δεν έχει ανέβει με τόση προσοχή όση του έχω δώσει εγώ… και το λέω όχι από έπαρση, αλλά επειδή όντως έχω δουλέψει πάρα πολύ κι εγώ και οι συνεργάτες μου.
– Μελλοντικά σχέδια; Θα σας συναντήσουμε κάπου αλλού φέτος;
-8 Μαρτίου την ημέρα της γυναίκας, κάνω μία σκηνοθετική επιμέλεια στο δήμο Ιλίου, με ένα γυναικείο χορωδιακό σχήμα, με αφιέρωμα στον Ελληνικό κινηματογράφο.
Επίσης, είμαι στην Εθνική Λυρική Σκηνή, στην Εναλλακτική Σκηνή, στο έργο Ορφέας 2020 σε σύλληψη και διασκευή “ΦΥΤΑ“. Μουσική του Μοντεβέρτι, όπου θα εμφανίζεται η Έλενα Ακρίτα σε ολόγραμμα και θα υπάρχει διάδραση μαζί της. Ο ρόλος μου είναι ο δημοσιογράφος του πρωθυπουργού Ορφέα. Ο ρόλος μου κινείται τόσο σολιστικά όσο και ως μέλος ενός σολιστικού κουιντέτου, πέντε τραγουδιστών που τραγουδάνε ταυτόχρονα. Τέλος, είμαι και έκτακτος συνεργάτης στα μουσικά σύνολα του δήμου Αθηναίων ως τενόρος.
Όσο για του χρόνου, καθώς το “550” κατέβηκε από το θέατρο ενώ σημείωνε μεγάλη επιτυχία λόγω έλλειψης διαθεσημότητας των ηθοποιών αλλά και του θεάτρου, σκέφτομαι να το ξανά ανεβάσω ως “550 reloaded“. Δηλαδή, το δρομολόγιο θα είναι το ίδιο, οι ήρωες θα είναι οι ίδιοι, αλλά το κείμενο και η σκηνοθεσία θα τροποποιηθούν. Θα προσθέσω όσα σκέφτηκα κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, όσα άφησα στο συρτάρι γιατί δεν χωρούσαν, θα αφαιρέσω όσα δεν μου άρεσαν, θα τροποποιήσω λίγο τους ρόλους και ίσως προστεθεί ένας ακόμη ρόλος.
info παράστασης
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Κάθε Παρασκευή στις 21:00, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων
Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό: 12€, Μειωμένο (φοιτητές – άνεργοι – ατέλειες): 10€, Ομαδικό (από 8 άτομα και άνω): 10€
Faust: Αθηναΐδος 12 & Καλαμιώτου 11, Κέντρο
Κρατήσεις θέσεων:
Τηλ θεάτρου: 210 3234095, 6946680633
Official Facebook Page του Σταμάτη Πακάκη: https://www.facebook.com/StamatisPak/
Ευχαριστούμε την ομάδα “Πείρα(γ)μα” για την παραχώρηση του χώρου τους.