Στέλλα Καπεζάνου: Οι ηρωίδες μου ποζάρουν αυτάρεσκα, υπερβολικά και στιλιζαρισμένα, σαν ένα ποστ στα social media

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη 

Η διεθνής εικαστικός Στέλλα Καπεζάνου στην πρώτη της συνεργασία με την Γκαλερί Σκουφά παρουσιάζει την νέα της δουλειά με τίτλο «Emerald Paintings».

Πίνακες με έντονα χρώματα που παραπέμπουν σε πολύτιμα σμαράγδια, αναδύονται ως απατηλές απεικονίσεις μιας ιδεατής ζωής, εκθαμβωτικής, αλλά ταυτόχρονα «ραδιενεργά επίπεδης». «Πώς είναι δυνατό, σε μια νεοσυντηρητική εποχή, να συμβαίνουν τέτοια τεκνικολόρ πάθη ηδυπάθειας και σαγήνης;» αναρωτιέται ο επιμελητής της έκθεσης, Poka-Yio. Για να εξηγήσει στη συνέχεια: «Οι άνθρωποι της Καπεζάνου είναι ζωγραφισμένοι in vitro, ζουν σε ένα κενό. Οι φιγούρες τους είναι κηλίδες αντίστοιχες και ισότιμες με τα χρώματα των υφασμάτων, των καλυμμάτων, της ταπετσαρίας, των χαλιών» που τις περιβάλλουν.

Emerald Paintings

Πρόκειται για έναν κόσμο σκηνοθετημένο, που μοιάζει επιμελώς ατημέλητος. Τίποτα όμως σε αυτόν δεν είναι τυχαίο. Οι ηρωίδες της υπάρχουν σε χώρους ονειρικούς και ασφυκτικούς ταυτόχρονα. Σώματα, βλέμματα, props και μοτίβα συγχωνεύονται σε σκηνές φορτισμένες με ένταση και υπόγεια μελαγχολία.

Εμείς συναντήσαμε την καλλιτέχνιδα στο χώρο της γκαλερί και μιλήσαμε για τη νέα της δουλειά.

-Στέλλα, τι σηματοδοτεί για εσάς ο τίτλος Emerald Paintings και ποιο είναι το συμβολικό φορτίο του σμαραγδί χρώματος στη συγκεκριμένη σειρά;

-Το σμαραγδί σε αυτή τη σειρά δεν λειτουργεί απλώς ως αισθητική επιλογή, αλλά ως εσωτερική κατάσταση. Είναι το χρώμα της επιθυμίας και της απειλής, της ίασης και της τοξικότητας. Το πράσινο στους πίνακες λειτουργεί σαν φίλτρο μέσα από το οποίο προβάλλονται ταυτόχρονα οι φαντασιώσεις και τα τραύματα.

Το σμαραγδένιο εδώ δεν είναι στολίδι, είναι ατμόσφαιρα – είναι το συναίσθημα που αιωρείται. Έδωσα αυτόν τον τίτλο γιατί τα έργα είναι πολύτιμα για μένα, είναι κομμάτια της ψυχής μου. Κάθε ένας από αυτούς τους πίνακες αποτελεί για μένα μια κοινωνική παρατήρηση — ενδεχομένως σκληρή — που την απορροφά και την επιστρέφει με λάμψη.

-Ποιοι είναι οι συνεργάτες σας σε αυτή την έκθεση και ποιον ρόλο είχε ο καθένας;

-Επιμελητής της έκθεσης είναι ο Poka-Yio, και το κείμενό του ήταν για μένα καθοριστικό. Δεν αναλύει απλώς τη ζωγραφική μου, αλλά με διαβάζει και σαν άνθρωπο — όχι μόνο σαν δημιουργό. Αν βρεθεί το βιβλίο της έκθεσης στα χέρια σας, αξίζει να διαβάσετε το κείμενό του με τίτλο Ραδιενεργής Επιπεδότητα.
Τον σχεδιασμό της έκθεσης ανέλαβε ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Πάνος Δραγώνας, προσέχοντας το σχεδιαστικό βάθος, τη σιωπηλή δομή και τον ρυθμό, οργανώνοντας ακόμα και τις πιο μικρές λεπτομέρειες.

Είναι σημαντικό οι συνεργασίες να στηρίζονται όχι μόνο στην επαγγελματική τελειότητα, αλλά και στην κοινή ματιά.

-Ποια ήταν η αφορμή ή η ανάγκη που σας οδήγησε στη δημιουργία αυτής της νέας ενότητας έργων;

-Μετά τη διαμονή μου στις Ηνωμένες Πολιτείες με υποτροφία Fulbright, γύρισα στο στούντιο λίγο μελαγχολική. Άλλη μια αλλαγή, ξανά μια διαδικασία προσαρμογής, αποδοχής, ένταξης. Έχω κάνει τόσες πολλές αλλαγές στη ζωή μου που νιώθω πως δεν ανήκω, και πως δε θέλω να ανήκω πουθενά. Μπαινοβγαίνω παρατηρώντας κοινωνικές ομάδες. Η ζωγραφική είναι η ψυχοθεραπεία μου. Όσα αισθάνομαι ή παρατηρώ και με προβληματίζουν, τα βάζω κάτω στον καμβά και τα διερευνώ.

Αρχικά ούτε η ίδια ξέρω πού το πάω — το πρόβλημά μου με οδηγεί. Και το αφήνω να εξελιχθεί. Και κάποτε, μέσα μου, τελειώνει. Τότε συνήθως θεωρώ πως μια σειρά έργων είναι ολοκληρωμένη. Έχει για μένα κλείσει, και η έννοια μου έχει μετατοπιστεί αλλού. Τα Emerald Paintings έχουν μια δόση μελαγχολίας, μια αίσθηση ματαιότητας — κάτι που όμως θα έλεγα διαπερνά και τη δουλειά μου στο σύνολό της.

 -Στα έργα σας κυριαρχεί η σκηνοθεσία, η υπερβολή, η ειρωνεία. Ποια είναι η αφήγηση πίσω από τα Emerald Paintings;

-Είναι μια αφήγηση συναισθηματικής επιτέλεσης. Ηρωίδες που ποζάρουν αυτάρεσκα, υπερβολικά, στιλιζαρισμένα — σαν ένα ποστ στα social media που διαφημίζει την προσωπική ευτυχία ή επιτυχία, ενώ από κάτω μοιάζει να υπάρχει κάτι που παλεύει. Τα θηλυκά στα έργα μου μοιάζουν με avatars μιας συλλογικής γυναικείας ψυχής: ποζάρουν χωρίς να εξηγούνται. Είναι θρασύτατες και ευάλωτες μαζί. Το βλέμμα τους είναι πρόσκληση και απόσταση ταυτόχρονα. Το συναίσθημά τους γίνεται αισθητική επιφάνεια στο κυνήγι της τέλειας εικόνας.

Η ζωγραφική είναι η ψυχοθεραπεία μου. Όσα αισθάνομαι ή παρατηρώ και με προβληματίζουν, τα βάζω κάτω στον καμβά και τα διερευνώ.

-Η ταυτότητα και η επιτέλεσή της φαίνεται να είναι σταθερά ζητήματα που σας απασχολούν. Πώς τα πραγματεύεστε αυτή τη φορά;

-Εδώ, η ταυτότητα δε δηλώνεται — εκτίθεται. Παίζεται. Οι πρωταγωνίστριες στα Emerald Paintings δεν έχουν ξεκάθαρη θέση. Είναι ρόλοι σε αναμονή. Αυτή η αμφισημία με ενδιαφέρει. Ποια είναι αυτή η γυναίκα που γλύφει τα δάχτυλά της; Ποια παριστάνει; Ποια προβάλλεται ως κάτι άλλο; Εγώ κάποια hints δίνω για το ξεκλείδωμα των έργων — την ιστορία την ολοκληρώνει ο θεατής.

-Υπάρχει κάποιο πρόσωπο, εικόνα ή αναφορά που αποτέλεσε το αρχικό έναυσμα για τη σύλληψη αυτών των έργων;
-Η εικόνα του εαυτού μου σαν ένα κορίτσι μόνο, περιπλανώμενη από τη Santa Fe, τη Νέα Υόρκη και την California, που επιστρέφει στην Αθήνα, την Επίδαυρο και τη Μύκονο, ενώ έχει αφήσει το μυαλό της στη Hawaii. Χωράνε τόσες αντιφάσεις σε μία γυναίκα; Ναι, χωράνε. Είμαστε τελικά τόσο απλές όσο οι ταυτότητες που υιοθετούμε και συστηνόμαστε;

-Τεχνικά, πειραματιστήκατε με κάτι διαφορετικό; Υπάρχει αλλαγή στη φόρμα ή την παλέτα σε σχέση με προηγούμενες δουλειές σας;

–You can’t escape the person you are, λένε. Στο ειδικό: ναι, τα χρώματα είναι κυρίως λάδια και η παλέτα ελαφρώς πεσμένη. Οι ηρωίδες μου βρίσκονται σε (σχεδόν) καθημερινές στιγμές, τα περιβάλλοντα είναι εσωτερικά και τα μεγέθη των έργων μικρότερα απ’ ό,τι συνηθίζω. Δε σημαίνει κάτι αυτό όμως.

Στην επόμενή μου ατομική, που θα ανοίξει στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, η παλέτα απογειώνεται — τα χρώματα είναι εκτυφλωτικά, πρωταγωνιστούν μυθικά όντα και τα έργα είναι larger than life. Δεν βάζω περιορισμούς στη ζωγραφική — όταν αποφασίζω να διερευνήσω κάτι, μπαίνω και το κάνω.

-Στα έργα σας, η αισθητική της μόδας, της διαφήμισης και της pop κουλτούρας συνυπάρχουν με μια ζωγραφική υψηλής δεξιοτεχνίας. Πώς επιλέγετε αυτή την ισορροπία;

-Η αισθητική μου δεν είναι επιλογή — είναι το φίλτρο μέσα από το οποίο βλέπω τον κόσμο. Είναι ένα μείγμα από παιδικά βιώματα και αισθητικές μνήμες της παιδικής μου ηλικίας, την πόλη και την εποχή που μεγάλωσα, το σώμα που κατοικώ, τα βιβλία που διάβασα, τα έργα τέχνης που θαύμασα, τις εικόνες που με στοίχειωσαν.

Όσο για τη “ζωγραφική υψηλής δεξιοτεχνίας”, όπως τη χαρακτηρίζετε — και σας ευχαριστώ γι’ αυτό — είναι αμέτρητες ώρες εξάσκησης στον καμβά, σε συνδυασμό με μια φυσική κλίση με την οποία μάλλον κατέβηκα σε αυτή τη ζωή γιατί ζωγραφίζω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Και μην παραλείψω και τον ενθαρρυντικό ρόλο που έπαιξε όταν ήμουν μικρή η μητέρα μου, που μου έλεγε πως «ζωγραφίζω καλύτερα και από τον Picasso», και η γιαγιά μου που με φώναζε «χρυσοχέρα». Και εγώ, αφού το έλεγαν οι δύο σημαντικότερες γυναίκες του παιδικού μου κόσμου, το πίστεψα.

-Πώς λειτουργεί για εσάς η έννοια της θεατρικότητας; Είναι μέσο αποστασιοποίησης ή προσωπικής εξομολόγησης;

-Όσον αφορά στο ζωγραφικό μέρος των έργων, η θεατρικότητα είναι σκηνοθεσία και staging. Σκηνοθετώ τη σύνθεσή μου γιατί με ενδιαφέρει πολύ το σχέδιο. Όσο για το εννοιολογικό τους πλαίσιο, ναι, η θεατρικότητα λειτουργεί διττά: και σαν αποστασιοποίηση, και σαν εξομολόγηση.

-Πώς θέλετε να νιώθει ο θεατής μπροστά στα Emerald Paintings; Τι προσδοκάτε να του μείνει;

-Δεν προσδοκώ αποδοχή. Ένα κομπάκι στον λαιμό μόνο. Να νιώσει κάτι οριακά άβολο — κάτι παράξενα οικείο. Θέλω το έργο να μην του τελειώσει όσο το κοιτά· να φύγει και να το συνεχίζει στη σκέψη του.

-Έχετε εκθέσει το έργο σας σε πολλές χώρες. Πώς διαφοροποιείται η πρόσληψη της δουλειάς σας από κοινό σε κοινό;

-Ανάλογα με τον τόπο, αλλάζει και το βλέμμα. Στο Λονδίνο και στην Αμερική, που έχω λίγη περισσότερη εμπειρία απ’ ό,τι σε άλλα μέρη, υπάρχει περισσότερη εξοικείωση με τη σύγχρονη παραστατική ζωγραφική και το φύλο ως εργαλείο αφήγησης.

Στην Ελλάδα, τα βλέμματα είναι καμιά φορά πιο αυστηρά. Δεν με ενοχλεί αυτό. Αντιθέτως, με βοηθά να συνειδητοποιώ ξανά και ξανά πόσο σχετική είναι η εικόνα, και πόσο απρόβλεπτο είναι το πώς θα σε διαβάσει το κοινό.

Θυμάμαι κάποτε τον Μιχάλη Μανουσάκη — δάσκαλό μου στην Καλών Τεχνών — να λέει: «Εμένα δε μ’ αρέσουν όλοι οι ζωγράφοι, γιατί εγώ να αρέσω σε όλους;»

Who is Who

Η Στέλλα Καπεζάνου είναι εικαστικός με έδρα την Αθήνα. Το έργο της εστιάζει σε θέματα ταυτότητας, φύλου και πολιτισμικής αφήγησης, μέσα από μεγάλων διαστάσεων ζωγραφικά και κεραμικά γλυπτά. Δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της μόδας και των

μέσων ενημέρωσης για 12 χρόνια. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στο Chelsea College of Arts του Λονδίνου, με διπλές υποτροφίες. Το 2024 απέσπασε την καλλιτεχνική υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright, για το διεθνές πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών του Santa Fe Art Institute στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ, και σχεδίασε τη νέα οπτική ταυτότητα του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το έργο της έχει λάβει πολλαπλές διακρίσεις και έχει παρουσιαστεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Info έκθεσης

Στέλλα Καπεζάνου “Emerald Paintings”

Ατομική Έκθεση στην Γκαλερί Σκουφά

Η έκθεση συνοδεύεται από έντυπη έκδοση με κείμενο του επιμελητή και φωτογραφικό υλικό των έργων.

Επιμέλεια: Poka-Yio
Σχεδιασμός Έκθεσης: Πάνος Δραγώνας

Skoufa Gallery
Σκουφά 4, 106 73 Αθήνα
Διάρκεια: 8–31 Μαΐου 2025
Εγκαίνια: 8 Μαΐου, 18:00–22:00

 

“Emerald Paintings” Η Στέλλα Καπεζάνου στην Γκαλερί Σκουφά

See more