Όταν βλέπεις έναν ένορκο να σπαράζει επειδή το παιδί του τον απαρνήθηκε, έναν ετοιμοθάνατο δικαστή να χαροπαλεύει κι έναν μοναχικό άνθρωπο, απομονωμένο, μίζερο να προσπαθεί να μαλακώσει, ν’ αγαπήσει τους ανθρώπους, στην ουσία βλέπεις έναν ηθοποιό να ελίσσεται και να εναλλάσσεται. Ο ηθοποιός περπατά μονάχος στο σκοτάδι ακούγοντας τους ήρωες να ψιθυρίζουν αποσπάσματα των ρόλων τους.
Ο Θανάσης Κουρλαμπάς στέκεται μονάχος στη σκηνή, ο χρόνος παγώνει κι εκείνος αντικρίζει τα μάτια των θεατών: τι αισθάνονται; Τι είδαν; Τι άκουσαν; Αναγνώρισαν τον ήρωα ως κομμάτι των απύθμενων παθών του εαυτού τους; Συλλογιέται. Αγαπάει, με όλη τη σημασία και τη δυναμική της λέξης, το θέατρο, τους θεατρικούς συγγραφείς, τους ήρωες, τα κείμενα, τις πρόβες, τη σκηνή, υποδυόμενος αλλοτινούς ανθρώπους, κάποτε υπαρκτούς και μη. Όπως κι ο ίδιος είπε: «Ζω μια θεατρική έκρηξη».
Χαμογελαστός, φιλικός, ετοιμόλογος, ευαίσθητος, ανθρώπινος, όσα θα έπρεπε να είναι ένας ηθοποιός, ο Θανάσης Κουρλαμπάς μας υποδέχτηκε στο θέατρο Αλκμήνη. Αυτή την σαιζόν “μοιράζεται” σε τρεις διαφορετικές παραστάσεις.
–Τρεις θεατρικές «πόρτες», όπου μας μεταφέρουν σε κόσμους μαγικούς, «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς», «12 ένορκοι» και «Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία»;
Μιλήστε μας για τους ήρωες που ενσαρκώνετε…
-Στη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία», του Κάρολου Ντίκενς, υποδύομαι τον Εμπενίζερ Σκρούτζ, παρ’ όλο το νεαρό της ηλικίας μου, σε σχέση πάντα με τον Σκρουτζ. Το έργο αυτό, το προσελκύσαμε με έναν πολύ ρεαλιστικό τρόπο.
Ο ήρωάς μου είναι ένας άνθρωπος τσιγκούνης στα λεφτά, κυρίως, όμως, στα συναισθήματα. Με την επίσκεψη του πεθαμένου φίλου του και συνεταίρου του Τζέικομπ Μάρλεϊ, ο οποίος τον προειδοποιεί πως εάν δεν αλλάξει τρόπο ζωής, θα υποστεί όσα δεινά υπέστη και ο ίδιος, ο Σκρούτζ θα γνωρίσει τα τρία πνεύματα των Χριστουγέννων: το πνεύμα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.
Ο Εμπένιζερ Σκρούτζ
Ένας στερεοτυπικός χαρακτήρας, όπως Σκρούτζ, κατά τη διάρκεια της θεατρικής «αφήγησης» μεταλλάσσεται από τον σκληρόκαρδο, τον απομονωμένο, τον αποξενωμένο, κι από τον ίδιο του τον εαυτό, συναισθηματικά, ήρωα, σε έναν καλοκάγαθο, που αγαπάει πια ολάκερη την ανθρωπότητα.
Μέσα από ένα ταξίδι αυτογνωσίας θυμάται την αγνότητα που κάποτε κυοφορούσε η ψυχή του, όταν κάποτε υπήρξε καλός, υπήρξε παιδί, άνθρωπος. Ο ήρωας ωθείται στη λύτρωση, στην καθαρότητα που υποσυνείδητα υπήρχε πάντοτε στην καρδιά και τα συναισθήματά του.
-Στην πραγματικότητα, όμως, είναι εύκολα ν’ αλλάξει ένας άνθρωπος όπως άλλαξε ο Σκρουτζ;
Λένε «να μη σου δώσει ο Θεός αυτά που μπορείς ν’ αντέξεις». Ανάλογα με τις εμπειρίες που θα ζήσεις, ανάλογα τη μεγάλη απόσταση που επιλέγεις να διανύσεις. Είναι δύσκολο ένας άνθρωπος που κατοικεί στη μία όχθη του ποταμού (το κακό) να κάνει ένα τεράστιο ταξίδι με προορισμό την αντίπερα όχθη (το καλό), αλλά με μικρο-αλλαγές, μικρο-ταξίδια, μικρο-βελτιώσεις, μικρο-αναβαθμίσεις στις ζωές μας και στα συναισθήματά μας, μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Αυτή είναι η πορεία της ζωής, σιγά σιγά σμιλεύεις, επεξεργάζεσαι τον εαυτό σου, αν έχεις το γνώθι σαυτόν, κι αν σε διακατέχει μια βαθιά επιθυμία «εξέλιξης» -εκτός κι αν σου συμβεί κάτι πάρα πολύ σοβαρό, αναπότρεπτο, το οποίο δεν μπορείς να το διαχειριστείς, ένα τεράστιο χαστούκι.
Συνήθως, τα μεγάλα χαστούκια στη ζωή μας είναι τα χαστούκια της υγείας, όταν κλονιστεί η υγεία σου ή δικών σου ανθρώπων, τότε σωπαίνεις, ακούς και βλέπεις κάποια πράγματα διαφορετικά, κάνεις τον απολογισμό και συνειδητοποιήσεις πως βρίσκεσαι στο κενό αλλά παλεύεις, μάχεσαι για να μην βαλτώσεις.
Αυτό συνέβη στον Σκρουτζ, αντίκρισε, με τη βοήθεια των τριών πνευμάτων, την πραγματική και καθαρή ομορφιά στα πρόσωπα των ανθρώπων: έκφρασης της αγάπης και της συμπόνιας.
-Όμως ο Ιβάν Ιλίτς, δεν την είχε αυτή την ευκαιρία…
-Ο Ιβάν Ιλίτς τραντάχτηκε από ένα περιστατικό που όχι απλά επιβάρυνε την υγεία του, αλλά τον έσυρε με γοργούς ρυθμούς, σε μικρή ηλικία, στον θάνατο. Σε αυτό το έργο έχουμε μια περίπτωση ενός ανθρώπου που υποφέρει από ένα παράδοξο χτύπημα στην υγεία του, το οποίο ανατρέπει την πορεία της ζωής του.
«Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» είναι μία καταπληκτική νουβέλα-διήγημα του Λέοντος Τολστόι, ο οποίος διηγείται μία αληθινή ιστορία ενός ανώτατου δικαστικού λειτουργού, ο οποίος εκεί που νομίζει ότι έχει κατακτήσει τις κορυφές της ζωής του, της καριέρας του, ίσως και της οικογένειάς του – έχει κάνει έναν συμβατικό γάμο, έχει δύο παιδιά, τα οποία σχεδόν δεν αναγνωρίζει, δεν έχει ασχοληθεί καθόλου μαζί τους, μένει μόνο στις χαρτοπαιξίες, στις γιορτές και στην άσκηση της εξουσίας που του προσφέρει το λειτούργημά του- ξαφνικά από ένα τελείως τυχαίο περιστατικό, από μία πτώση, έναν τραυματισμό, αυτό αρχίζει να του απομυζά τη ζωή. Αλλά του δίνει την ευκαιρία να κάνει ένα εσωτερικό ταξίδι -να δει ποιος ήταν με τους άλλους, ποιος ήταν με τον εαυτό του, με ποιον τρόπο έζησε τη ζωή του, και τι ήταν εκείνο που είχε πραγματικά ανάγκη στη ζωή του- και στο τέλος να λυτρωθεί.
Στην παράσταση αυτή είμαστε δύο άντρες πάνω στη σκηνή, εγώ κι ο Γιώργος Γιλίτης, και υποδυόμαστε δεκαεννέα ρόλους: άντρες, γυναίκες, μικρούς, μεγάλους, γέρους. Αυτή η παράσταση έχει την εξής ιδιορρυθμία: δεν έχει ούτε σκηνικά, ούτε κουστούμια, ούτε αντικείμενα, όλα γίνονται αυτοσχεδιαστικά, οι ήχοι, οι ρόλοι…
Ο ένορκος 3
Στην παράσταση «δώδεκα ένορκοι», η οποία συνεχίζεται για 5η συνεχή χρονιά, εξακολουθώ να υποδύομαι τον ένορκο τρία, τον πιο έκρυθμο, αδιάλλακτο και αμετάπειστο χαρακτήρα. Είναι ένα εξαιρετικό έργο με συγκρούσεις, με ανατροπές, με έναν απίστευτο ρυθμό στην παράσταση. Ξεκινάει με μία συγκεκριμένη τοποθέτηση, με τα επιχειρήματα που ακούει ο ήρωας και με αυτά που συμβαίνουν μέσα του, αφήνει τον εαυτό του, κάποια στιγμή, γυμνό, να δει ποιο είναι το δικό του εσωτερικό πρόβλημα.
Αυτός ο ρόλος βιώνει ένα εσωτερικό-προσωπικό πλήγμα, το οποίο επηρεάζει τις αποφάσεις και τις αντιλήψεις του εις βάρος ενός παιδιού, που η αθωότητα ή η ενοχή του δεν έχει διαλευκανθεί ακόμη, διότι τα επιχειρήματα δεν αρκούν, υπάρχει μια αιτιολογημένη αμφιβολία από όλους.
–Σας αγχώνει αυτή η εναλλαγή των ρόλων, η μεταπήδηση από τη μία ιστορία στην επόμενη;
-Όχι δεν με αγχώνει! Αντιθέτως αυτή η διαδρομή που διανύω από τη μία παράσταση και μεταμφιέζομαι σαν από μία κρυφή πόρτα να μπαίνω στην επόμενη, με έχει ενεργοποιήσει σε τέτοιο βαθμό που ζω μία θεατρική έκρηξη.
–Αποσιωπητικές για εσάς στιγμές, τι συλλογίζεστε μόλις συνειδητοποιείτε πως βιώνετε τρεις παράλληλες ιστορίες και ενσαρκώνετε τρεις διαφορετικούς ήρωες;
-Νιώθω τόσο ευλογημένος, πέρα από τη σωματική και ψυχική κούραση που αισθάνομαι κάποιες φορές, νιώθω ευλογία, που μου δίνονται προς ερμηνεία σπουδαιότατοι ρόλοι, τους οποίους δεν τους συναντάς συχνά, μια δύο φορές θ’ αναμετρηθείς στη ζωή σου με σπουδαία πράγματα.
Σε αυτή η χημεία που δημιουργείται, όχι μόνο πάνω στη σκηνή, αλλά και με τον θεατή, βρίσκεται η αξία και ο λόγος του ν’ ασκώ το επάγγελμα του ηθοποιού. Μόνο περηφάνια μπορώ να νιώθω.
Αγαπώ πολύ τη δουλειά μου, είμαι ερωτευμένος με τη δουλειά μου, εξελίσσομαι, σκάβω μέσα μου, ανακαλύπτω καινούργια πράγματα. Δεν τολμώ να πω ότι υπεισέρχομαι στο βάθος των πραγμάτων, δεν θέλω να μιλήσω γι’ αυτό, και μόνο να μυρίσεις, να αισθανθείς, να οσφρανθείς αυτά τα κείμενα, αυτούς τους ανθρώπους, τα συναισθήματά τους, τι πρεσβεύουν, τι σκέφτονται, και να τους ερμηνεύσεις, αυτό μόνο ευτυχία μπορείς να νιώσεις.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα axianews φύλλο 12/1/2019
