The Art | Artists’ Diaries

Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Η τέχνη, όπως ομόφωνα δέχονται οι άνθρωποί της, είναι αυτή που πλήττεται πρώτη και ανακάμπτει τελευταία σε περιόδους κρίσης. Πόσο μάλλον μέσα από μία μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση που αναμένεται, μετά από μία παγκόσμια πανδημία με άγνωστη ημερομηνία λήξης.

Χώροι τέχνης, όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι γκαλερί, αναγκάστηκαν να αναστείλουν τη λειτουργία τους. Η αγορά της τέχνης έχει “παγώσει” και περιμένει με αγωνία τις εξελίξεις.

Μέχρι στιγμής, ο τρόπος με τον οποίο συνεχίζεται η επικοινωνία των εκθέσεων, αλλά και της τέχνης γενικότερα, είναι κυρίως μέσα από το internet και τις εφαρμογές του. Είναι μάλιστα, αξιοθαύμαστος ο αριθμός των επισκεπτών στις σελίδες των μεγάλων μουσείων που προσφέρουν εντυπωσιακές virtual περιηγήσεις στις αίθουσες τους, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα που προσφέρονται απλόχερα, μέσα από το διαδίκτυο, αυτό τον καιρό της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Τι γίνεται, όμως με τους υπόλοιπους χώρους τέχνης και πως θα συνεχίσουν να λειτουργούν, μιας και ένα μεγάλο μέρος της επιτυχημένης λειτουργίας τους βασίζεται στην προσωπική επαφή με το κοινό τους;

Υπάρχουν στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες που σίγουρα δεν προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον, σε παγκόσμιο μάλιστα επίπεδο, αλλά και προβλέψεις για το “κλείσιμο” πολλών, ιδίως των μικρότερων, χώρων τέχνης, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν, όλα αυτά που έπονται.

Στην ενότητα “The Art | Artists Diaries” θα παρουσιάζονται συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές και γενικότερα ανθρώπων που κινούνται στο χώρο της τέχνης και θα λειτουργούν σχολιαστικά, μέσα από τις ίδιες ερωτήσεις και ανάλογα με τις εξελίξεις, στην όλη ιδιαιτερότητα της κατάστασης που αφορά την τέχνη.

-Η τέχνη στα χρόνια της πανδημίας. Με ποιό τρόπο επηρεάζεται η τέχνη?

-Είναι μία συγκυρία για αναστοχασμό και επαναξιολόγηση. Η τέχνη, ως πρωταρχική ανθρώπινη ανάγκη, θα ευχόμουν να ξεφύγει από τον ναρκισσισμό και την αυτοαναφορικότητα που συχνά την χαρακτηρίζει και να ανοιχθεί στον διάλογο και την ζωντανή επαφή με τον κόσμο και τις σημασίες του, να γίνει φανέρωση χαράς και αλήθειας με λόγο ύπαρξης.

-Τέχνη | Καλλιτέχνες | Χώροι Τέχνης. Ποιά θα είναι η επόμενη ημέρα?

-Οι καλλιτέχνες, έχουμε μία ευκαιρία επιτέλους, να έλθουμε σε μία επερώτηση όσον αφορά την αναγκαιότητα της παραγωγής των έργων μας – ας πάρουμε μία απόσταση από τον ίδιο μας τον εαυτό και ας επανανοηματοδοτήσουμε την κατάθεσή μας – δεν υπηρετούμε χωρίς νόημα οποιαδήποτε συνθήκη, ούτε ανακυκλώνουμε ένα μοντέλο χωρίς λόγο, από συνήθεια και μόνο. Η ελευθερία βρίσκεται μέσα μας. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Οι χώροι τέχνης, αφού συστήσουν ένα γερό σχήμα με καλλιτέχνες που εμπιστεύονται, να το υπηρετήσουν με συνέπεια, συνεργαζόμενοι αμφότεροι μεταξύ τους, αναπτύσσοντας πρωτοβουλίες, πέρα από στερεότυπα προβλέψιμα και πρακτικές κοντόφθαλμα ωφελιμιστικές.

-Η αγορά της τέχνης θα επηρεασθεί; Πόσο και πως;

-Φαντάζομαι πως ναι. Και το εύχομαι, για να γίνει λιγότερο ακριβή και περισσότερο ευέλικτη, όσον αφορά την πρόσβαση και απορρόφησή της και να απομακρυνθεί έτσι το φράγμα που τίθεται συχνά στην επιθυμία για την απόκτηση ενός έργου τέχνης. Να απεγκλωβιστεί από την θεοποίηση του χρήματος και την υπερκατανάλωση – τα έργα να κυκλοφορήσουν ευρέως στον κόσμο και οι άνθρωποι να τα χαίρονται και να ζουν μαζί τους.

-Τέχνη | Τεχνολογία. Ποιός θα είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά της τέχνης;

-Η τεχνολογία έχει νόημα, για μένα, όταν υπεισέρχεται στο όραμα και το έργο του καλλιτέχνη, όταν υπηρετεί το σύμπαν του, για να την καταστήσει τελικά εργαλείο. Τώρα, για την επικοινωνία, σίγουρα έχει διευκολύνει πολύ και το διαπιστώσαμε όλοι μας τις ημέρες του εγκλεισμού, με την ψηφιακή συμμετοχή μας στον κόσμο του διαδικτύου. Θα επηρεάσει υποθέτω και την αγορά, όσον αφορά όμως στοιχεία ενημέρωσης και πληροφόρησης, γιατί η συνάντηση με το πραγματικό έργο και το βίωμα που αναδύει, δεν μπορούν με τίποτα να αντικατασταθούν από μία ασώματη ψηφιακή περιήγηση. Τουναντίον, όσο ο κόσμος μας γίνεται άυλος και πλαστικός, τόσο περισσότερο θα αποζητούμε την ζωντάνια της υλικής, των έργων τέχνης, παρουσίας.

-Τέχνη | Κοινωνική Αποστασιοποίηση. Πως μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη με κανόνες κοινωνικής απόστασης;

-Σε ένα πρώτο επίπεδο, σχετικά με την επισκεψιμότητα σε χώρους τέχνης και την συμμετοχή σε παραστάσεις, ίσως επηρεαστεί. Δεν νομίζω όμως ότι μπορεί άμεσα και σε ένα βαθύτερο επίπεδο να καθοριστεί η σχέση μας μαζί της. Η τέχνη είναι σαν το φάρμακο, που όποιος θελήσει και τον ενδιαφέρει, πάντα θα μπορεί να βρεί και τον τρόπο, τον δικό του και προσωπικό, να επικοινωνήσει.

-Ποιό γνωστό έργο σύγχρονης τέχνης θα επιλέγατε για να περιγράψετε την υπάρχουσα κατάσταση και γιατί;

-Μου ήρθε κατευθείαν στο μυαλό η φωτογραφία του Γιάννη Κουνέλλη, που κρατά με το στόμα του μία σιδερένια πλάκα με ένα αναμμένο κερί. Ο άνθρωπος, ως αξία και μέτρο, αενάως ενεργός και παρών, αναπαλλοτρίωτος από εξουσίες και ιδεολογήματα, σε συνεχή εγρήγορση και ετοιμότητα, ξανασυνδεδεμένος με την ιερότητα της ύπαρξής του.

-Η ιστορία, μέχρι σήμερα, έχει δείξει πως η τέχνη επιβιώνει ακόμη και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα προσφέροντας σημαντικά έργα. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα?

-Οι κάθε είδους δυσκολίες ακονίζουν την ψυχή μας, αν τους το επιτρέψουμε, αποκαθαίροντας τα περιττά και εστιάζοντας στα καίρια και αληθινά.

Μακάρι να συμβεί το ίδιο και τώρα και να θρέψουν εξίσου και τις τέχνες μας.

Who is Who

Ο Ανδρέας Λυμπεράτος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1963. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Παρακολούθησε μαθήματα στο Edinburgh College of Art, Εδιμβούργο, Σκωτία και στην Royal Academy of Fine Arts, στην Γάνδη του Βελγίου.

Είναι απόφοιτος του μεταπτυχιακού προγράμματος του Ε.Μ.Π., Σχεδιασμός – Χώρος – Πολιτισμός. Έχει παρουσιάσει το έργο του σε τέσσερις ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό – Galerie S.& H. De Buck, Γάνδη, Βέλγιο 2000, Batagianni Gallery, Αθήνα 2006 και 2011, Γκαλερί Cube, Πάτρα 2013 – καθώς και σε πολυάριθμες ομαδικές, μεταξύ των οποίων, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Οστάνδης, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Πινακοθήκη Bydgozscz, Πολωνία, Μπιενάλε Αθήνας 2011, White House Biennial Μασσαλία 2015 και Βιέννη 2016, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης τέχνης και 6η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Αθήνα. Είναι μέλος της εικαστικής ομάδας Horror Vacui. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.