Ο Τίμος Οικονομόπουλος είναι ένα από τα τέσσερα ιδρυτικά μέλη της εταιρείας εικαστικών συμβούλων Art Expertise, με πολυετή εμπειρία στις διεθνείς δημοπρασίες. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2002 και εκτός από τη διοργάνωση των Greek Sales για τον οίκο Bonhams δραστηριοποιείται στον τομέα της τέχνης, αναλαμβάνοντας εκτιμήσεις και παρέχοντας συμβουλές για αγορές, πωλήσεις και επενδύσεις σε έργα τέχνης, κάνοντας καταγραφές ιδιωτικών συλλογών, αντιπροσωπεύοντας πελάτες σε δημοπρασίες και οργανώνοντας εικαστικές εκθέσεις.
Συνέντευξη στη Λιάνα Ζωζά και Ζέτα Τζιώτη
Την Τρίτη 13.11.2019, πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο, η πολυαναμενόμενη δημοπρασία The Greek Sale του διεθνούς οίκου δημοπρασιών Bonhams, που και αυτή τη φορά τη διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία η Art Expertise. Εμείς είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε με τον κύριο Οικονομόπουλο από κοντά.
– Κύριε Οικονομόπουλε, είχε κάτι διαφορετικό η δημοπρασία αυτή, σε σχέση με τις προηγούμενες;
-Η τελευταία δημοπρασία του οίκου μας στο Λονδίνο, μπορούμε να πούμε ότι πραγματικά ήταν αρκετά διαφοροποιημένη σε σχέση με τις δημοπρασίες προηγούμενων ετών.
Το κλίμα ήταν ιδιαίτερα δυναμικό, και αρκετά θετικό.
Η αίθουσα γεμάτη από κόσμο, οι τηλεφωνικές γραμμές περισσότερες σε αριθμό και οι ηλεκτρονικές προσφορές ανταγωνίζονταν η μία την άλλη.
–Ποιο πιστεύετε ήταν το δέλεαρ;
Το δέλεαρ? Η εξαιρετική συλλογή της ποιότητας των έργων και των ονομάτων των καλλιτεχνών. Θα ήθελα επίσης να παρατηρήσω ότι σε αυτή τη δημοπρασία το αυξημένο ποσοστό των νεαρότερων ηλικιακά αγοραστών καθώς και την προτίμηση τους στη διαδικτυακή συμμετοχή, σε σχέση με προηγούμενες δημοπρασίες.
–Μιλήστε μας για τα έργα της δημοπρασίας;
-Τα έργα που συμμετείχαν, ενενήντα στο σύνολό τους, παρουσίαζαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο για το υψηλό ποιοτικό τους επίπεδο, όσο και για το ότι κάλυπταν σε μεγάλο βαθμό, σχεδόν όλες τις περιοδους της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.
–Θεωρείτε πως αυτό είναι το μυστικό για τη δημιουργία μιας συλλογής έργων τέχνης, που όταν δημοπρατηθεί θα αυξήσει τα ποσοστά της επιτυχίας?
-Όπως γνωρίζετε, όλες οι δημοπρασίες μας συμπεριλαμβάνουν έργα από όλες τις περιόδους της ελληνικής τέχνης, ξεκινώντας από τα μέσα του 19ου αιώνα όπου και ουσιαστικά ξεκινάει η (νέο)ελληνική τέχνη μετά την οθωμανική περίοδο και φθάνει μέχρι την αρχή του 21ου αιώνα.
Είναι ουσιαστικά ένα πανόραμα που παρουσιάζει όλες τις εποχές, τις τάσεις, τα κινήματα και τους καλλιτέχνες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να καλύπτει τα γούστα όλων των αγοραστών καθώς αυτά δεν περιορίζονται μόνο σε κάποια συγκεκριμένη περίοδο και αυτό είναι που κάνει πάντα μια δημοπρασία να είναι επιτυχημένη.
–Ανάμεσα στα highlights των έργων της δημοπρασίας, βρισκόταν ένα δημοφιλές έργο του Γιάννη Μόραλη, η Πανσέληνος Μ και ένα του Γιάννη Τσαρούχη, ο Στρατιώτης που χορεύει Ζεϊμπέκικο!
Η Πανσέληνος Μ, βρήκε τον αγοραστή της και μάλιστα ξεπερνώντας κατά πολύ το ανώτερο όριο της εκτίμησης, σε αντίθεση με το έργο του Γιάννη Τσαρούχη, που αν και ήταν το ακριβότερο έργο της δημοπρασίας δεν κατάφερε να πουληθεί! Θα θέλαμε το σχόλιό σας.
-Είμαστε πραγματικά πολύ χαρούμενοι που ανάμεσα στα high lights περιλαμβάνονταν και τα δύο έργα που αναφέρετε. Θα ήθελα να τονίσω ότι για να κατορθώσουμε να έχουμε αυτά τα έργα στον τελευταίο μας κατάλογο, είναι προσπάθεια αρκετού χρόνου. Ξέρετε, αυτό είναι μια διαδικασία που δεν είναι και τόσο εύκολη.
Το να καταφέρουμε να μας εμπιστευτούν οι πωλητές ένα περιουσιακό τους στοιχείο και να προσπαθήσουμε να το πουλήσουμε όσο πιο καλά μπορούμε, μας φέρνει πολύ κοντά και αναπτύσσουμε μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
Το έργο του Γιάννη Μόραλη “Πανσέληνος Μ”, ξεπέρασε κατά πολύ την υψηλή του εκτίμηση, πράγμα που είδαμε να συμβαίνει και με αρκετά άλλα έργα και μας χαροποίησε ιδιαίτερα.
Δυστυχώς το έργο του Τσαρούχη “Στρατιώτης που χορεύει ζεϊμπέκικο” δεν βρήκε αγοραστή. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει στις δημοπρασίες. Αυτό δεν σημαίνει ότι το έργο δεν άξιζε να πουληθεί ή ακόμη ότι έχασε την αξία του, όπως πολλοί μπορούν να υποθέσουν. Μπορεί να παρουσιαστεί σε κάποια άλλη δημοπρασία και να ανέβει πολύ πιο υψηλά από αυτό που θα μπορούσαμε να περιμένουμε. Έχουμε αρκετές περιπτώσεις που έχει συμβεί αυτό. Ξέρετε η δημοπρασία είναι και θέμα timing, δηλαδή να βρεθεί ο κατάλληλος αγοραστής την κατάλληλη στιγμή.
–Ανάμεσα στα πέντε έργα που πουλήθηκαν στις υψηλότερες τιμές σε απόσταση αναπνοής από έναν άλλο στρατιώτη που χορεύει, του Γιάννη Τσαρούχη, βρίσκεται μια σύγχρονη εικαστική εγκατάσταση, τα Αυγά, του Χρήστου Μποκόρου.
Παίρνοντας αφορμή από το συγκεκριμένο, θα θέλαμε να μας σχολιάσετε τη ζήτηση που υπήρξε και πως αυτή διαμορφώθηκε από την πλευρά των αγοραστών.
-Όπως έχω ήδη αναφέρει και λίγο πιο πάνω, μια δημοπρασία περιέχει έργα που προέρχονται από όλες τις περιόδους της ελληνικής τέχνης. Και οι δύο αυτοί καλλιτέχνες θεωρούνται σημαντικοί ο κάθε ένας για την εποχή του, οπότε είναι κάτι το οποίο είναι πολύ εύλογο να συμβεί. Θέλω να επισημάνω ότι χαρήκαμε ιδιαίτερα με το αποτέλεσμα αυτό.
–Πόσο πιστεύετε πως επηρέασε η οικονομική κρίση την ελληνική αγορά της σύγχρονης τέχνης, αλλά και την παγκόσμια? Μέσα από τα αποτελέσματα της πρόσφατης δημοπρασίας εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης από εδώ και μετά?
-Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών είναι βέβαιο και λογικό να επηρεάσει την αγορά τέχνης. Σε μία περίοδο οικονομικής κρίσης ο κόσμος δίνει προτεραιότητες σε άλλες “ανάγκες” και φυσικά η αγορά έργων τέχνης δεν είναι ψηλά στη λίστα των αναγκών αυτών.
Οι τιμές των έργων παρουσίασαν πτώση, αλλά αυτό δεν ήταν απαγορευτικό για εμάς στο να συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό τις δημοπρασίες μας και να καταφέρουμε να κρατήσουμε ζωντανή την αγορά όλο αυτό το διάστημα παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες.
Νομίζουμε ότι η ομάδα μας έκανε ένα “άθλο” για την αγορά της τέχνης και για τους συλλέκτες. Βλέπουμε ότι σιγά σιγά μπαίνουμε στους κανονικούς πλέον ρυθμούς και τα βήματα προς την ομαλοποίηση, είναι πολύ πιο δυνατά και αναλογικά πιο γρήγορα σε σχέση με άλλους τομείς της οικονομίας.
Σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα θα έχουμε αφήσει το παρελθόν αρκετά πίσω… Μέσα σε αυτό το διάστημα, πολλοί συλλέκτες και επενδυτές μπόρεσαν να αποκτήσουν εξαιρετικά έργα σε συμφέρουσες τιμές.
-Η μεγαλύτερη ζήτηση των έργων του πρόσφστου Greek Sale, υπήρξε από έλληνες ή ξένους αγοραστές? Αγαπούν οι ξένοι την ελληνική τέχνη? Επιλέγουν κάποιες συγκεκριμένες περιόδους ή καλλιτέχνες?
–Η αγορά τέχνης είναι κυρίως μια τοπική αγορά. Για αυτό σε όλους τους οίκους βλέπουμε δημοπρασίες οι οποίες απευθύνονται στο αντίστοιχο κοινό. Έχουμε τμήματα που ειδικεύονται, στην Ελληνική, την Κινεζική, την Ρωσική, την Ιταλική, την Σκανδιναβική τέχνη κ.ο.κ.
Οι οίκοι δημοπρασιών όμως κάνουν πολύ σοβαρή προώθηση των έργων στην παγκόσμια αγορά κυρίως μέσω του διαδικτύου αλλά και με προσωπικές επαφές των συλλεκτών ανά τον κόσμο.
Έχουμε καταφέρει στις δημοπρασίες μας να τραβήξουμε το ενδιαφέρον συλλεκτών από όλο τον κόσμο. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι η ελληνική τέχνη “διεθνοποιείται”. Έχουμε ενδιαφερόμενους από Αμερική, Ευρώπη, Αραβικές χώρες, Κίνα, Αυστραλία. Και φυσικά το ενδιαφέρον των Ελλήνων κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου παραμένει πάντα το ίδιο δυνατό. Θα λέγαμε ότι το κοινό αυτό ενδιαφέρεται κυρίως για την αγορά των πιο “δυνατών” ονομάτων και έργα της πιο χαρακτηριστικής περιόδου των καλλιτεχνών αυτών.
-Πιστεύουμε πως με τόσα σημαντικά έργα γύρω σας, σε κάθε δημοπρασία, δεν θα είναι εύκολο να σας αποσπάσουμε, αν υπήρξε κάποια στιγμή, στην μέχρι τώρα πορεία σας, που αντικρύζοντας κάποιο από τα έργα που συμμετείχε αισθανθήκατε πως για κάποιο λόγο το ξεχωρίζετε από τα υπόλοιπα. Αν ναι, θα θέλατε να το μοιραστείτε μαζί μας?
–Με πάνω από είκοσι χρόνια στο μαγικό χώρο της τέχνης, είναι πραγματικά πάρα πολλά τα έργα τα οποία έχουμε συγκινηθεί αντικρίζοντας τα. Είναι ένα συναίσθημα που δεν μπορεί κανείς να το περιγράψει εύκολα.
Έργα ιστορικά, έργα σπάνια, έργα που μόνο φανταζόμασταν, έργα που βλέπαμε στα σχολικά βιβλία των παιδικών αλλά και των εφηβικών μας χρόνων να στέκονται απέναντι μας και να περιμένουν την εκτίμηση τους για να βρεθούν στις σελίδες ενός καταλόγου. Αισθάνεται κανείς ένα συναισθηματικό βάρος και μία ευθύνη μεγάλη απέναντι τους.
Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι μέσω των δημοπρασιών και κυρίως των εκθέσεων, τα έργα παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό και δίνεται η ευκαιρία να τα θαυμάσουν όλοι από κοντά, πράγμα που δεν θα ήταν δυνατόν να γίνει με τα έργα κλεισμένα στις ιδιωτικές συλλογές.
Νομίζουμε ότι παράλληλα εκτελούμε ένα πολιτιστικό και ένα κοινωνικό έργο. Θέλω να σας αναφέρω ότι κατά την διάρκεια των εκθέσεων μας διοργανώνουμε επισκέψεις από σχολεία ή πολιτιστικούς συλλόγους. Είναι πολύ συγκινητικό να βλέπεις τα παιδικά μάτια να λάμπουν από χαρά και δέος κάποιες φορές μπροστά σε αυτά τα έργα.
Είναι από τις στιγμές που μένουν πάντα χαραγμένες στο μυαλό αλλά και στην καρδιά μας.
-Μέσα από την εμπειρία σας, στο συγκεκριμένο τομέα, ποιοί πιστεύετε πως είναι οι λόγοι που θα οδηγούσαν τον κάτοχο ενός ή περισσότερων σημαντικών έργων τέχνης να μπει στη διαδικασία της πώλησής τους?
–Πολλοί μας ρωτούν γιατί οι κάτοχοι τέτοιων έργων μπαίνουν στη διαδικασία του να τα αποχωριστούν. Οι λόγοι είναι πολλοί και καθ΄ όλα σεβαστοί από εμάς.
Δεν είναι πάντα το οικονομικό όφελος στο οποίο αποσκοπούν, καθώς τα πολύ σημαντικά έργα περιλαμβάνονται σε μεγάλες συλλογές που οι κάτοχοι τους δεν έχουν ανάγκη να τα πουλήσουν.
Κάποιοι θέλουν να αλλάξουν το ύφος της συλλογής τους. Κάποιοι άλλοι δεν θέλουν να ζουν με το συγκεκριμένο έργο για περισσότερο χρονικό διάστημα. Κάποιοι άλλοι τα κληρονόμησαν και δεν είναι της αρεσκείας τους. Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή που μπορεί να τους αποδώσει περισσότερο κέρδος. Κάποιοι άλλοι πάλι για να τα ανταλλάξουν με άλλα έργα.
Αυτή είναι και η δουλειά μας, να ανκυκλώνουμε τα έργα όπως κάνουμε εδώ και τρεις σχεδόν αιώνες.
Ήμασταν οι πρώτοι οι οποίοι φέραμε πιο κοντά στον κόσμο την τέχνη του δρόμου γνωστή ως “graffiti”, αλλά και με τις εκθέσεις μας Urban Art I, II και III
-Η Art Expertise δραστηριοποιείται σε πολλούς και σημαντικούς τομείς της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Ποιό είναι το πλάνο σας για τον επόμενο χρόνο και τι ενδιαφέροντα πράγματα θα έχουμε να περιμένουμε από την πλευρά σας?
-Όλη η ομάδα που αποτελούμε την Art Expertise, είμαστε άτομα που έχουμε όνειρα, έχουμε σχέδια, ελπίδα και διορατικότητα. Θέλουμε να προωθήσουμε την τέχνη, να την φέρουμε πιο κοντά στον κόσμο, να γνωρίσουμε καινούργιους και πολλά υποσχόμενους καλλιτέχνες στο κοινό μας.
Κατά την διάρκεια των εκθέσεων μας Greek Sale / Bonhams, πολλές φορές παρουσιάζουμε παράλληλα καλλιτέχνες οι οποίοι είτε μπορούν να ταιριάσουν με το κοινό ή να τους φέρουμε σε μια αντιπαράθεση με σκοπό πάντα τον δημιουργικό διάλογο και το ερέθισμα του βλέμματος και της σκέψης.
Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ήμασταν οι πρώτοι οι οποίοι κάναμε γνωστό αλλά και φέραμε πιο κοντά στον κόσμο την τέχνη του δρόμου γνωστή ως “graffiti”, αλλά και με τις εκθέσεις μας Urban Art I, II και III, κατορθώσαμε να μεταφέρουμε αυτό το δύσκολο και “άπιαστο” από τους τοίχους των δρόμων στους τοίχους των σπιτιών μας.
Όσο για το μέλλον, έχουμε πολλά στο μυαλό μας που αν τα αναφέρουμε δεν θα είναι πλέον έκπληξη!!!!!
