Γράφει η Ζέτα Τζιώτη και η Χρυσάνθη Κούτρη
Η Citronne Gallery ως σταυροδρόμι τέχνης και διανόησης εντός του αστικού χώρου της Αθήνας και σε μια τοποθεσία μεταίχμιο της αθηναϊκής ζωής επιλέγει να εκθέσει το έργο του σπουδαίου εκπρόσωπου της μεταπολεμικής γλυπτικής, Γιώργου Λάππα.
Ο «Εγκιβωτισμός» αποτελεί αμάλγαμα ετερόκλητων πολιτισμικών στοιχείων. Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη παρουσίαση του «Mappemonde» στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο και από την ολοκλήρωσή του στο Aperto της 43ης Μπιενάλε της Βενετίας, παρουσιάζεται για ακόμη μια φορά και με στόχο να θεαθεί ξανά με έναν διαφορετικό τρόπο, ένα από τα περισσότερο γνωστά και σημαντικά έργα της ελληνικής μεταπολεμικής γλυπτικής.
Το πολυταξιδεμένο έργο του Λάππα θα κάνει μια ακόμη στάση, αυτή την φορά στην γκαλερί Citronne, για να αφήσει τον κόσμο να βιώσει και να βουτήξει ξανά σε αυτό το ακαθόριστο πεδίο μνήμης που προσπαθεί να οριοθετήσει ο καλλιτέχνης με το έργο του που περικλείει κομμάτια πολλών πολιτισμών, όπως του Αιγυπτιακού ή του Αφρικανικού που επηρέασαν τα πρώτα βήματά του.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο καλλιτέχνης τα πέρασε στην Αίγυπτο και αυτό είναι φανερό στα έργα του που παριστάνουν άλλοτε αιγυπτιακά ειδώλια και άλλοτε ιερογλυφικές μορφές.
Η μαγική καλύβα
Καθώς μπαίνουμε στα δωμάτια της έκθεσης το πρώτο πράγμα που μας καλωσορίζει είναι η μικρή από μέταλλο καμωμένη καλύβα που με τα κοψίματα που έχει σε σχήμα αρχαίων και μυστικιστικών συμβόλων αφήνουν το φώς τα κόβει το μέταλλο. Αυτή η μικρή καλύβα ίσως είναι αυτή στην οποία συνήθιζε να περνάει τον χρόνο του ο καλλιτέχνης, μαζί με τον πατέρα του στην Αίγυπτο, μέσα στους λόφους με τη χρυσή άμμο.
Το μεταλλικό σπιτάκι που στέκεται περήφανο στην κεντρική σάλα του αστικού σπιτιού φωνάζει και σε καλεί να μπεις μέσα του έτσι ώστε να ταξιδέψεις μαζί του στον χρόνο μαζί με τις αναμνήσεις του καλλιτέχνη που έχουν κεντηθεί για να μένουν ανεξίτηλες στον χρόνο. Έτσι και μείς, μη μπορώντας να αντισταθούμε, μπήκαμε στο σπιτάκι και ταξιδέψαμε μαζί του.
Το κιβώτιο αυτό στέκει με το πανάρχαιο θέατρο σκιών, των πολιτισμικών αναμνήσεων του πολυταξιδεμένου καλλιτέχνη που έχει συλλέξει αναμνήσεις από την πολύχρωμη Ινδία, από το Αφγανιστάν και το Κάιρο. Η ζωή του γεμάτη εμπειρίες, με πορεία πάνω στον επιστημονικό χώρο, στον τομέα της ψυχολογίας που ασχολείται με τον άνθρωπο και εν τέλει των τομέα των καλών τεχνών.
Οι μαύρες φιγούρες στην διπλανή αίθουσα φαίνεται πως προσπαθούν να ζωντανέψουν και να περπατήσουν μαζί σου σε μονοπάτια ξεχασμένων πολιτισμών. Πολιτισμούς που η δύση κάποτε θεώρησε υποδεεστέρους και τώρα ο καλλιτέχνης προσπαθεί να τους αναδείξει και να μας κάνει να τους αφουγκραστούμε και να νιώσουμε το πόσο κοντά τους συμβαδίζουμε στην πραγματικότητα.
Το φώς διαπερνά το μαύρο κουτί του μυαλού του καλλιτέχνη παράγωντας σχηματισμούς. Μορφές μαγικές από κόσμους μυστικιστικούς και μας βοηθά να εκκλησιαστούμε στο ναό αυτό που ταξιδεύει πάνω στα σύννεφα. Σε άλλα σημεία του έργου του είναι έκδηλο στον παρατηρητή ότι το έργο του έχει δανειστεί στοιχεία Ινδικού πολιτισμού με το πολυθεϊκό του λατρευτικό πολιτισμό, όμοιο με αυτόν του Ελλαδικού χώρου και τις αμέτρητες ιστορίες δημιουργίας της πλάσης και των ανθρώπων.
Το «Μυστικό βιβλίο»
Στον 600σέλιδο κατάλογο της γκαλερί CITRONNE – Αθήνα
έχει ενταχθεί το ανέκδοτο «Μυστικό βιβλίο» του Γιώργου Λάππα.
Το βιβλίο αυτό, άγνωστο, πολύτιμο αρχειακό υλικό, καταγράφει τη διάταξη του
συνθέματος με φωτοτυπημένες φωτογραφίες, υλικό από τις εκατόν εξήντα τέσσερεις
«πλάκες- μήτρες» (χάρτες), σχέδια των τριών χιλιάδων «στοιχείων», μαζί με
αυτόγραφες σημειώσεις, υπολογισμούς και σκίτσα. Τα
σκίτσα, που άλλοτε θυμίζουν αρχαία γλώσσα παρμένη από τον μυστήριο δίσκο της
Φαιστού και άλλοτε αρχαία περσική γλώσσα, αποτελούν σκαρίφημα του έργου του
καλλιτέχνη.
Ο Γιώργος Λάππας ανέφερε για την τέχνη: «Το υλικό της τέχνης είναι η κληρονομιά της απανθρωπιάς. Όλοι οι καλλιτέχνες θέλουν να γιατρέψουν αυτή τη δαιμονική κληρονομιά. Αλλά επειδή δεν είναι θεραπευτές, και συγχρόνως επειδή θέλουν την ώρα που δουλεύουν στο τραύμα να ανακοινώσουν και στους θεατές τους και στους ίδιους τους εαυτούς τους την πράξη τους, μπερδεύονται, αφαιρούνται, η γιατρειά της δαιμονικής κληρονομιάς τους ξεγλιστράει, και καταντάμε να μην είμαστε παρά αφηρημένοι τραυματιοφορείς».
Στην υπόλοιπη έκθεση ο παρατηρητής έρχεται αντιμέτωπος από ένα πλήθος φιγούρων που είναι ταξινομημένες στο πάτωμα. Ο Λάππας φαίνεται πως βάζει τα ταξίδια του και τις μνήμες σε μια σειρά. Η μελέτη στον ινδικό πολιτισμό φαίνεται στα μικρά γλυπτά που είναι εμπνευσμένα άλλοτε από σύμβολα άλλοτε από αφρικανικές θεότητες που πολεμούν τον θάνατο.
Για τον καλλιτέχνη το έργο αυτό αποτελεί μάλλον ακόμη μια γέφυρα μεταξύ πολιτισμών και μεταξύ εσωτερικών κατακρημνίσεων ή διαχείρισης του φαντασιακού αυτού θανάτου. Κάθε μικρό γλυπτό αποτελεί ανθρωποκεντρική σπουδή πάνω σε κάθε ανθρώπινη μορφή που έχει περάσει από δίπλα του, αποτέλεσμα ενός απεριόριστού σεβασμού στην ανθρώπινη υπόσταση.
Εν τέλει, το έργο του συνεχίζει να αποτελεί ένα αόρατο πλέγμα πάνω από τις ζωές και τις ψυχές εκατοντάδων ανθρώπων που μοιράζονται έναν κοινό χάρτη διαβίωσης πάνω στη γη ανεξαρτήτως φυλής.
ΙΝFΟ Γιώργος Λάππας: Εγκιβωτισμός – Mappemonde
Έκθεση
Διάρκεια: Έως 28 Φεβρουαρίου 2019
Γκαλερί CITRONNE – Αθήνα,
Πατριάρχου Ιωακείμ 19
4ος όροφος, Αθήνα
Ημέρες και ώρες λειτουργίας:
Τρ., Πε. & Παρ. 11:00 -15:00 &17:00–20:00
Τετ. 11:00-15:00 Σάβ. 11:00 –14:00