Γράφει ο Νικόλαος Χ. Αντωνίου

Η Tracey Emin, το πρώην «άτακτο παιδί» της σύγχρονης βρετανικής καλλιτεχνικής σκηνής και σήμερα μία από τις πλέον θεσμικά αναγνωρισμένες καλλιτέχνιδες διεθνώς, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη της έκθεση στην Ιταλία με τίτλο Sex and Solitude στο Fondazione Palazzo Strozzi, Φλωρεντία. Πρόκειται για μια έκθεση ορόσημο, καθώς είναι η πρώτη στο είδος της στη χώρα, φέρνοντας στο προσκήνιο το ειλικρινές, εξομολογητικό, αισθησιακό και βαθιά συγκινητικό έργο μιας γυναίκας που μετατρέπει το προσωπικό σε παγκόσμιο.

Η έκθεση, σε επιμέλεια του Arturo Galansino, Γενικού Διευθυντή του Palazzo Strozzi, περιλαμβάνει περισσότερα από 60 έργα. Παρά το γεγονός ότι τα έργα καλύπτουν χρονικό διάστημα 30 ετών, η Emin υπογράμμισε σε συνέντευξη πριν από τα εγκαίνια: «Αυτή η έκθεση δεν είναι αναδρομική. . . Δεν μου αρέσουν οι αναδρομικές ή οι επισκοπικές εκθέσεις. Μου αρέσει να ζω στο παρόν.» Περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, φιλμ, φωτογραφίες, κεντήματα, γλυπτά και εγκαταστάσεις νέον. Με αυτό το πνεύμα, ηSex and Solitude επικεντρώνεται επίσης σε πρόσφατες δημιουργίες με ημι-αφαιρετικά ανθρώπινα σχήματα, δυνατές φράσεις όπως “Hurt Heart” και “I waited so long”, που εκτίθενται για πρώτη φορά στην Ιταλία και παγκοσμίως νομίζω.

Γνωστή για το έργο της My Bed (1999) και τη διαχρονική της σχέση με την ειλικρίνεια, η Emin χρησιμοποιεί τη δική της ζωή ως πηγή τέχνης — με όλη την ευαισθησία, το θάρρος, την οργή, την επιθυμία και τη μοναξιά που τη συνοδεύουν. Από τη φτώχεια και τις σεξουαλικές τραυματικές εμπειρίες, έως τον καρκίνο και τις χειρουργικές επεμβάσεις, η Emin δεν κρύβει τίποτα. Το σώμα της είναι πρωταγωνιστής σε πολλά έργα: άλλοτε ερωτικό, άλλοτε πληγωμένο, συχνά μόνο.

Λέει στο εξαιρετικό κείμενο της έκθεσης: «Πιστεύω ότι το σώμα μας έχει μνήμη. Το δικό μου σώμα έχει πληγωθεί από την αγάπη, από το σεξ, από επεμβάσεις, από βιασμό, από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και από αμβλώσεις. Είναι σαν αυτό το μέρος μου να έχει γίνει σχεδόν μουδιασμένο τώρα — για ψυχολογικούς και σωματικούς λόγους. Πλέον, αυτό που είναι πιο σημαντικό για μένα από το σεξ είναι η αγάπη. Οπωσδήποτε η αγάπη. Πρέπει να είναι η αγάπη. Το να έχεις και τα δύο ταυτόχρονα είναι πολύ σπάνιο, ειδικά για μένα.»

Η έκθεση Sex and Solitude εξερευνά αυτό ακριβώς το αντιθετικό δίπολο:το sex (που περιλαμβάνει κάποια/κάποιον άλλο) και την μοναξιά (solitude), το πάθος και την απόσταση, τη δημιουργία και την απομόνωση. «Όταν ήμουν νεότερη, γύρω στα δεκατέσσερα ή δεκαπέντε, το σεξ ήταν ένα μέσο, ένας τρόπος να φτάσω κάπου, να κινηθώ, να εξερευνήσω, να δω τον κόσμο μέσα από τους ανθρώπους και να τους αισθανθώ. Μετά συνειδητοποίησα ότι έδινα πολύ περισσότερα απ’ ό,τι έπαιρνα, και αυτό δεν με έκανε χαρούμενη. Εκείνη την περίοδο πέρασα ξανά μια φάση αγαμίας. Σε όλη μου τη ζωή έχω περάσει μεγάλες περιόδους αγαμίας και αποχής. Η μεγαλύτερη διήρκεσε περίπου δέκα χρόνια. Νομίζω ότι μπορεί να περνάω άλλη μία τώρα. Αυτή τη φορά είναι διαφορετική λόγω όλων των επεμβάσεων που έχω κάνει. Το σώμα μου έχει επηρεαστεί πολύ από ό,τι του έχει συμβεί.».

Η καλλιτέχνιδα, σήμερα, δίνει έμφαση στη σιωπή, την ψυχική γαλήνη και τη δημιουργικότητα. «Η τέχνη με έχει σώσει. Πάντα. Όσο κι αν ήμουν λυπημένη, η τέχνη ήταν πάντα εκεί να με αγκαλιάσει, να με φροντίσει.»

Μετά από μια ζωή γεμάτη περιπέτειες, επιτυχίες, καικακουχίες που αποτέλεσαν το υλικό της τολμηρά ειλικρινούς, εξομολογητικής-ιδιωτικής της τέχνης, αναδύεται τώρα νικήτρια και, για πρώτη φορά στη ζωή της, ευτυχισμένη. Όλα άλλαξαν όταν διαγνώστηκε με καρκίνο πριν από τέσσερα και μισό χρόνια. «Είχα περισσότερες πιθανότητες να πεθάνω παρά να ζήσω», λέει. «Οπότε αποδέχτηκα τον θάνατο. Σκέφτηκα απλώς, ε, ο θάνατος φροντίζει τον εαυτό του. Τώρα πρέπει να αρχίσω να φροντίζω τη ζωή. Τη στιγμή που το σκέφτηκα αυτό, άρχισα να γίνομαι ευτυχισμένη. Ποτέ δεν περίμενα να είμαι ευτυχισμένη.»

Η έκθεση έχει τις εξής ενότητες: I Followed You to the End, Poems, Exorcism, Coming Down From Love, Hurt Heart, Those Who Suffer Love, A Different Time, I Do Not Expect, Take My Soul, All I Want Is You, The End of the Day… ποιος δεν έχει πει ή σκεφτεί αυτά ακριβώς. Και μετά είναι οι εικόνες. «Κάθε εικόνα ταξίδεψε από το μυαλό στην καρδιά μου και από κει στο χέρι μου. Όλες οι δημιουργίες μου είναι μέσω εμού» λέει η ίδια.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα είναι το νέον Sex and Solitude, το οποίο δεσπόζει στην πρόσοψη του Palazzo Strozzi, ενώ το γλυπτό I Followed You To The End (2024), ένα μεγάλο μπρούτζινο έργο που εκτίθεται στην εσωτερική αυλή της εισόδου, λειτουργεί ως σιωπηλό αλλά εκκωφαντικό σχόλιο πάνω στη σχέση της γυναίκας με τον δημόσιο χώρο. Αυτή η επιβλητική παρουσία μιας γυναίκας καλλιτέχνιδας σε ένα αναγεννησιακό παλάτι στην καρδιά της καθολικής Ιταλίας, αντανακλά μια βαθύτερη πολιτισμική στροφή: την αναγνώριση των γυναικείων φωνών όχι μόνο ως επίκαιρων, αλλά ως απολύτως απαραίτητων.

Αγαπημένα μου έργα στην έκθεση συμπεριλαμβάνουν το 5 Hours Long – With you in my mind, που μια ξαπλωμένη γυναικεία μορφή σχεδόν αιωρείται πάνω στο κρεβάτι της σε έναν αφαιρετικό χώρο που έχει λίγη σημασία, το συγκλονιστικό I Wanted You to Fuck Me So Much I Couldn’t Paint any More, You Should Have Saved Me (μιλάει στον θεό;), το γλυπτό You Have No Idea How Safe You Make Me Feel, το Like the Moon, You Rolled Across my Back, και το συγκλονιστικό My Halo Was The Μoon.

Η Emin, που γεννήθηκε το 1963 στο Croydon, London και μεγάλωσε στο Margate, έχει διανύσει μια εντυπωσιακή διαδρομή. Από τη συμμετοχή της στο καλλιτεχνικό ρεύμα των Young British Artists υπό τον Charles Saatchi, μέχρι την αντισυμβατική της δημόσια παρουσία και τις σκληρές κριτικές που δέχτηκε, η Emin απέδειξε ότι η τέχνη δεν χρειάζεται να είναι αποστασιοποιημένη για να είναι σημαντική. Το 1999 απέσπασε ευρεία δημοσιότητα όταν προτάθηκε για το Turner Prize και παρουσίασε το My Bed στην Tate Gallery, στο Λονδίινο.

Από τότε η καριέρα της Emin συνέχισε να αναπτύσσεται: το 2007 εκπροσώπησε το Ηνωμένο Βασίλειο στην 52η Venice Biennale, ενώ το 2011 διορίστηκε Καθηγήτρια Σχεδίου στη Royal Academy of Arts, μία από τις δύο πρώτες γυναίκες που κατέλαβαν ποτέ αυτή τη θέση στην ιστορία του θεσμού. Το 2024 της απονεμήθηκε ο τίτλος της Dame στα King’s Birthday Honours για την προσφορά της στην τέχνη. Το νέο της στούντιο, τα Tracey Karima Emin (TKE) Studios στο Margate, και το συνοδευτικό πρόγραμμα Tracey Emin Artist Residency (TEAR) υπογραμμίζουν τη δέσμευσή της στη στήριξη της επόμενης γενιάς καλλιτεχνών.

Η έκθεση στο Strozzi δεν είναι μόνο μια εικαστική εμπειρία — είναι και μια συναισθηματική διαδρομή. Με τη βοήθεια της ποίησης των λέξεων της Emin, που λειτουργούν είτε ως ενσωματωμένα στοιχεία των έργων είτε ως τίτλοι-ημερολογιακές σημειώσεις, ο επισκέπτης εισέρχεται σ’ έναν κόσμο όπου η ντροπή καταρρέει και η ‘ευαλωτότητα’ γίνεται δύναμη. Πολλές γυναίκες, βιώνουν το έργο της ως θεραπευτικό και καθαρτικό, εξαιτίας της άρνησής της να νιώσει ντροπή για ταμπού γυναικεία θέματα.

Επιμένει να μεταφέρει πώς είναι να βιώνεις κάτι σαν άμβλωση ή κατάθλιψηή το να είναι κανείς γυνάικα. «Κανένας άντρας δεν με σταμάτησε ποτέ από το να κάνω ό,τι θέλω, ούτε στην καριέρα μου ως καλλιτέχνιδα.» Τα λόγια της αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σήμερα, σε αυτή την πόλη με τη πρώτη γυναίκα δήμαρχο και σε αυτή τη χώρα με την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό. Και παρότι οι λέξεις διαποτίζουν το έργο της Emin, αναμφίβολα είναι γυναίκα της δράσης. Όπως λέει η ίδια: «Με ρωτούν τι σκέφτομαι για τον φεμινισμό. Και λέω, δεν σκέφτομαι τον φεμινισμό. Είμαι φεμινίστρια.»

Είδαμε την έκθεση στα μέσα Απριλίου στη Φλωρεντία και θα διαρκέσει ως τις 20 Ιουλίου. Σας την συστήνουμε. Αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία συνάντησης με τη σύγχρονη τέχνη μέσα από τη ματιά μιας σύγχρονης καλλιτέχνιδας που τολμά να είναι απόλυτα ειλικρινής, αληθινή, έξυπνη, συμβολική και για όλα αυτά πολύ σπουδαία.

Tracey Emin – Sex and Solitude

Palazzo Strozzi
Piazza Strozzi
50123 Florence

16 March 2025 – 20 July 2025

Buy your ticket online – Save your time and skip the line!

Buy now