Βίκυ Μαστρογιάννη: Οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της χώρας και το μεταδραματικό θέατρο αποτελούν κύριους άξονες της παράστασης

Το devised theater έχει στόχο να προσφέρει αισθητηριακές εμπειρίες με το κοινό που ενθαρρύνεται όχι μόνο να ακούσει και να δει μια παραγωγή, αλλά να την αγγίξει, να τη γευτεί και να την μυρίσει.

Η Βίκυ Μαστρογιάννη της Ομάδας7 μιλά για την παράσταση «Μην ειν’ οι κάμποι», το μεταδραματικό θέατρο, την παράσταση «Αντιγόνη μια Ύβρις» που θα ταξιδέψει στο Κάιρο μέσα στο Δεκέμβριο και πώς κατάφεραν να ξαναγεμίσουν την αυλή ενός παλιού ψιλικατζίδικου στη Νίκαια όχι με πελάτες αλλά με θεατές.

Συνέντευξη στην Ιωάννα Ιακωβίδη

-Πώς δούλεψε η Ομάδα7 πάνω στο θέμα της πατρίδας, και συνεπώς της ταυτότητας, ώστε να προκύψει η παράσταση “Μην ειν’ οι κάμποι;” και τι υλικά ξεχώρισαν;

-Ξεκινήσαμε τη νέα μας παραγωγή με βάση την έννοια της πατρίδας, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, δύο χρόνια πριν, με την πρόθεση να ερευνήσουμε κυρίως. Η δουλειά μας στηρίχτηκε σε δύο άξονες, από τη μία μεριά στις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της χώρας και από την άλλη, στη χρήση μεθόδων και τεχνικών του μεταδραματικού θεάτρου.

Θελήσαμε να ερευνήσουμε τις προσωπικές και συλλογικές έννοιες της ταυτότητας, της πατρίδας αλλά και του ατομικού τόπου αναφοράς. Να εκφραστεί στην παράσταση η προσωπική οπτική του καθένα μας, ηθοποιών και συντελεστών, κι αυτό μέσα σ’ ένα πλαίσιο αντικειμενικών συνθηκών, πρωτόγνωρο και ζοφερό.

Εστιάσαμε στην ανάδειξη ερωτημάτων, (με έμπνευση το γνωστό ποίημα του «Τι ειν’ η πατρίδα μας;» του Ι. Πολέμη), όπως: τι είναι η πατρίδα μας τα τελευταία 200 χρόνια, τι σημαίνει σήμερα για εμάς, Τι χρώμα έχει; Υπάρχει και με ποιο τρόπο για τον καθένα μας; Αισθανόμαστε ότι όλοι οι κάτοικοι αυτής της χώρας, έχουμε την ίδια πατρίδα;

Ο πειραματισμός και η έρευνα με υλικά της προσωπικής και συλλογικής μνήμης, φωτογραφίες, μουσικές, οικογενειακά κειμήλια κ.λ.π, απέδωσε τελικά, ένα υλικό που εξέπληξε και μας σε σχέση με την ευρύτητα του θέματος της ταυτότητας, του φύλου και της χαμένης στα βάθη, καταγωγής, της μνήμης και των συμβόλων, προσωπικών και συλλογικών.

Στην περίοδο του εγκλεισμού και υπό την επήρεια του σοκ που όλοι είχαμε υποστεί, αποφασίσαμε, όπως ήταν ο σχεδιασμός μας, να προχωρήσουμε στην προγραμματισμένη συλλογική μας έρευνα. Να αντισταθούμε στην «αναστολή» της δημιουργικότητας, με τα μέσα που διαθέταμε.

Η Ομάδα7 αποφάσισε να πειραματιστεί με «νέους» τρόπους και «νέα» διαθέσιμα καλλιτεχνικά μέσα που γεννιούνται στο διευρυμένο χώρο μιας ψηφιακής αίθουσας. Να διερευνήσει την έννοια της πατρίδας και του τόπου αναφοράς, στη συνθήκη του ηλεκτρονικού μη τόπου και της μη συμβατικής σωματικής επαφής.

Η έρευνα αυτή οδήγησε τον Ιανουάριο του 2021 στη ζωντανή διαδικτυακή παρουσίαση, work in progress, (Link ζωντανής προβολής: https://youtu.be/z7ZlFsMDA-I ), αλλά και στην ανατροφοδότηση του στόχου της πρεμιέρας μας, που τότε φαίνονταν τουλάχιστον αβέβαιη.

-Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του devised theater που κατά τη γνώμη σας το κάνουν σύγχρονο και επίκαιρο ως θεατρική γλώσσα;

-Πρόκειται για μια μορφή παράστασης που στηρίζεται στην έννοια της συν-δημιουργίας όλων των συντελεστών, ενός παραστασιακού γεγονότος εκ του μηδενός. Σύνθεση του κειμένου, του χώρου και του σχεδιασμού, επιμέλεια αισθησιακών περιβαλλόντων και εστίαση στην προσωπική, ατομική εμπειρία των καλλιτεχνών και του κοινού. Το θέατρο της επινόησης, έχει αναδειχθεί τις τελευταίες τρεις, τουλάχιστον, δεκαετίες ως ένα σημαντικό κίνημα στις παραστατικές τέχνες.

Ως μορφή που ανατρέπει μεγάλο μέρος των καθιερωμένων σχέσεων του συμβατικού θεάτρου, μπορεί να θεωρηθεί ότι αντανακλά μια μεγαλύτερη ανάγκη στο σημερινό κοινό. Με μεγάλο μέρος της σύγχρονης ζωής να λαμβάνει χώρα σε αβάσιμους, ψηφιακούς χώρους, με μια κουλτούρα που είναι δισδιάστατη, το σημερινό κοινό αναζητά επεκτατικά, σπλαχνικά ερεθίσματα. Μέσα σε μια κοινωνία που στερείται ιδιωτικότητας, το κοινό μπορεί να βρει δελεαστική την προοπτική μιας οικείας, προσωπικής εμπειρίας.

Οι καλλιτέχνες στο θέατρο της επινόησης σήμερα, ασχολούνται πολύ με τον υπάρχοντα και μη συμβατικό, εσωτερικό και εξωτερικό χώρο, ως εικαστική εγκατάσταση, με τη «μετά-μετά» δραματολογία σε σχέση με τα κείμενα, με την «μετά-μετά» υποκριτική ως πεδία έρευνας και με ιδιαίτερη προσοχή στις απτές λεπτομέρειες.

Επίσης η μετατροπή ενός μη θεάτρου σε έναν παραστασιακό χώρο γίνεται ευρέως πια, αρκετά και στην Ελλάδα. Το devised theater έχει στόχο να προσφέρει αισθητηριακές εμπειρίες με το κοινό που ενθαρρύνεται όχι μόνο να ακούσει και να δει μια παραγωγή, αλλά να την αγγίξει, να τη γευτεί και να την μυρίσει.

Ειδικά για την λειτουργία της Ομάδας7 δεν αποκλείουμε καμία μέθοδο, τρόπο και σύστημα προσωπικής καλλιτεχνικής έκφρασης, αλλά προσπαθούμε να βρούμε κοινούς άξονες με σκοπό το αποτέλεσμα που θα προκύψει να έχει ενδιαφέρον, να είναι σύγχρονο και αποτέλεσμα πειραματισμού και συνεργασίας με όσο το δυνατό ευρύτερο φάσμα καλλιτεχνών και εθνικοτήτων.

-Η παράσταση “Μην ειν’ οι κάμποι;” εγκαινίασε και το νέο χώρο της Ομάδας7. Τι είναι το Ψιλικατζίδικο;

-Πρόκειται για τη δική μου, μάλλον, έννοια της πατρίδας και του προσωπικού μου τόπου αναφοράς. Της ταυτότητάς μου. Είναι το ψιλικατζίδικο του πατέρα μου, που άνοιξε για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’70 στην προσφυγική γειτονιά στα σύνορα της Νίκαιας με τον Κορυδαλλό. Κοντά στο σπίτι το δικό μας, των γιαγιάδων, των κοντινών συγγενών και των γειτόνων, απ’ τον ίδιο ή διαφορετικό τόπο καταγωγής και που κατάληξαν πρόσφυγες εδώ.

Αυτό λοιπόν το μαγαζί, με την αυλή του γεμάτη κόσμο πάντα, όπως το θυμάμαι εγώ, επιβίωσε από την επέλαση των μεγάλων σούπερ μάρκετ, μένοντας ανοικτό από τις επτά το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα. Κλειστό πάνω από μία δεκαετία, θύμα της κρίσης, σε μια γειτονιά πολύ κοντά στην Ακρόπολη, το λιμάνι, τη θάλασσα, τους βασικούς οδικούς κόμβους, που όμως δεν ανήκει πουθενά. Σ’ έναν μη τόπο που κανένας δεν επισκέπτεται αν δεν έχει ισχυρό λόγο. Κανείς δεν θα έρθει εδώ, απλά για να δει και να κάνει βόλτα στην περιοχή.

Πήραμε την απόφαση για την ανακαίνιση του χώρου, μόλις ανακοινώθηκε η λειτουργία του μετρό Κορυδαλλός που είναι πολύ κοντά μας και κάνει τον τόπο πιο εύκολα προσβάσιμο. Η δύο χρόνων προσωπική ενασχόληση με το «φτιάξιμο» του Ψιλικατζίδικου, είχε στόχο να το καταστήσει και πάλι έναν τόπο ιστοριών και εικόνων, με πυρήνα δράσεις καλλιτεχνικής έκφρασης και ελεύθερης δημιουργίας. Να ξαναγεμίσει η αυλή του με ανθρώπους και συζητήσεις.

Το «Ψιλικατζίδικο» φέρει στοιχεία από την ιστορία του αλλά άλλαξε η χρήση του. Γίνεται σιγά σιγά, ένα εργαστήρι θεάτρου, φωτογραφίας και πολυμέσων, με στόχο να αποτελέσει το κέντρο ξανά της γειτονιάς όπως ήταν κάποτε το Ψιλικατζίδικο. Στον χώρο του θα στεγάσει ομάδες, εκθέσεις, σεμινάρια, παραστάσεις και εργαστήρια, καθώς και έναν σκοτεινό θάλαμο.

Για την λειτουργία της Ομάδας7 δεν αποκλείουμε καμία μέθοδο, τρόπο και σύστημα προσωπικής καλλιτεχνικής έκφρασης

-Σύντομα η Ομάδα7 θα ταξιδέψει με την παράσταση “Αντιγόνη, μια Ύβρις” στο 28ο Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου του Καϊρου. Πώς εξελίσσεται κάθε φορά η παράσταση, από το Fringe Festival το 2019 στη Στοκχόλμη, στο Booze στην Αθήνα και τώρα στο Κάϊρο.

-Είμαστε πολύ χαρούμενοι που αυτή η παράστασή μας, μετά την ανακοπή της πορείας της από την πανδημία, ταξιδεύει και πάλι. Η Αντιγόνη μας, μετά την πρεμιέρα της στην Αθήνα το 2018, τη συμμετοχή της στο Stockholm Fringe Festival – Stoff 2019, στο Online Performance Art Festival 2021 και στο 5th SerformanceP – International Performance art exhibition in São Paulo 2021, συνεχίζει το ταξίδι της στον κόσμο με τη συμμετοχή της στο επίσημο διαγωνιστικό μέρος του 28th Cairo International Festival for Experimental Theater/CIFET’21. (Promo: https://youtu.be/816f3JQ6aws).

Μια σύγχρονη multimedia ερευνητική προσέγγιση της Σοφόκλειας τραγωδίας υπό το πρίσμα της προάσπισης της δημοκρατίας, όπως είναι η “Αντιγόνη, μια Ύβρις”, δεν μπορεί παρά να ενσωματώνει, επεξεργάζεται και να επαναπροσδιορίζεται μέσα από την εμπειρία, προσωπική και συλλογική για την ομάδα και τη συνεργασία με καλλιτέχνες που αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να δουλέψουμε μαζί.

Είναι μια ευκαιρία επέκτασης της διαδικασίας πειραματισμού και δημιουργίας, σε τόπους/μέρη, κουλτούρες κλπ που δεν έχουμε άμεση πρόσβαση. Μας προσφέρει πολλά αυτή η διαδικασία. «Τεχνογνωσία» για την καλύτερη λειτουργία της τέχνης μας μέσα στις νέες συνθήκες και ανάγκες που έχουν προκύψει σε ένα τελείως διαφορετικό πια, παγκόσμιο περιβάλλον. Ένωση των δυνάμεών μας με άλλους καλλιτέχνες και ομάδες για την επίτευξη όσο το δυνατόν πιο ουσιαστικών και χρήσιμων αποτελεσμάτων. Και κυρίως, δύναμη για να συνεχίσουμε την πορεία μας.

Έτσι λοιπόν, θα επικοινωνήσουμε αυτή τη νέα μας εμπειρία και στην Ελλάδα. Με την επιστροφή μας από το CIFET’21, θα προχωρήσουμε στην παρουσίαση στο Ψιλικατζίδικο, για λίγες παραστάσεις, αυτής της νέας εκδοχής της Αντιγόνης μας «Antigone, a Hubris» Cairo Edition.

-Τι αξίζει να ξέρει κάποιος για την Ομάδα7 σε 3 προτάσεις;

Είναι μια Ομάδα Ψιλικατζίδικο και όχι Σούπερ Μάρκετ.
Αναζητά την ανατροπή και την αμφισβήτηση κυρίως της ίδιας της Ομάδας.
Προσπαθεί να διατηρήσει την ελευθερία να είναι συνεπής στους, ανά περιόδους, στόχους της.
Από την παράσταση «Μην ειν’ οι κάμποι»

-Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε σήμερα ως ανεξάρτητη ομάδα, δημιουργοί αλλά και παραγωγοί των παραστάσεών σας;

-Όπως και όλου του κόσμου και όχι μόνο του καλλιτεχνικού, η επιβίωση σε όλα τα επίπεδα. Με βάση τις δεδομένες συνθήκες που δημιούργησε η νέα πραγματικότητα της παγκόσμιας πανδημίας, ίσως πρέπει να ξεκινήσει μια νέα εποχή με νέες προσπάθειες, σκέψεις και πρακτικές πάνω στο παρόν και το μέλλον των παραστατικών τεχνών γενικότερα, αλλά και του θεάτρου ειδικά.

Τουλάχιστον εμείς, αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Η πανδημία κυριολεκτικά εξαθλίωσε το μεγαλύτερο μέρος των καλλιτεχνών του θεάτρου και των μικρών/μεσαίων θεατρικών σκηνών. Ειδικά εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση σε ιδιώτες ή εθνικούς χορηγούς. Το κομμάτι δηλαδή που πειραματίζεται, ερευνά και ανοίγει νέους δρόμους στην θεατρική δημιουργία. Παράλληλα ανέδειξε την χρήση των ηλεκτρονικών πλατφόρμων ως μοναδικού τρόπου στοιχειώδους καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας. Βεβαίως οι κρατικές σκηνές και οι μεγάλοι παραγωγοί έκαναν χρήση αυτής της δυνατότητας με μέσα τεχνολογικά αλλά και δυνατότητες οικονομικές που ουσιαστικά, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες, έβγαλαν κέρδη. Η πλειοψηφία όμως των καλλιτεχνών έμεινε ουσιαστικά ανενεργή και αποκλεισμένη.

Επιστρέψαμε στο φυσικό μας χώρο, σε έναν άλλο κόσμο: ελέγχουμε πιστοποιητικά εμβολιασμού και ταυτότητες, βλέπουμε φίλους και δεν τους αγκαλιάζουμε, τα πάντα μυρίζουν αντισηπτικό, και οι ηθοποιοί στη σκηνή δεν μπορούν να δουν τα πρόσωπα των θεατών, βλέπουν μάσκες.

Ξαναγυρίσαμε βέβαια και σ’ ένα θέατρο λίγο πιο φωτεινό, αφού άρχισαν να ειπώνονται τα ανείπωτα από θαρραλέες γυναίκες και άντρες. Ταυτόχρονα μετράμε νεκρούς και δεν ξέρουμε πότε θα πάψει η «κανονικότητα» του θανάτου. Η αυλή όμως στο ΨΙΛΙΚΑΤΖΙΔΙΚΟ μυρίζει σπιτικό γλυκό του κουταλιού και η αίθουσα, νεράντζια.

Νομίζω ότι πρέπει επιτέλους η πολιτεία και οι πολιτικοί να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, ειδικά τώρα, και να πάρουν γενναίες αποφάσεις ουσιαστικής στήριξης του πολιτισμού, της παιδείας και της υγείας.

Ταυτότητα παράστασης

Συντελεστές

Ηθοποιοί/Performers:

Ανδρονίκη Αβδελιώτη, Έλσα Λουμπαρδιά, Μαίρη Λούση, Λένα Μπαμπασάκη, Ευαγγελή Φίλη.

Στο Βίντεο εμφανίζονται: Αλκιβιάδης Ζούπας, Αθηνά Μπακογιάννη και κάτοικοι της γειτονιάς.

Ψιλικατζίδικο | Διεύθυνση Κορίνθου & Μακεδονίας 17-19, ΝΙΚΑΙΑ έξι λεπτά από το Μετρό Κορυδαλλός

Έως 26 Δεκεμβρίου, κάθε Σάββατο και Κυριακή (εκτός 18-19 Δεκεμβρίου)

Σάββατο στις 21.15 | Κυριακή στις 20.00

Διάρκεια: 80 λεπτά

Εισιτήρια: ενιαίο 10 ευρώ

Προπώληση μέσω viva.gr

Τηλέφωνα κρατήσεων: 6937273663 & 6984168592

Απαραίτητη η κράτηση θέσης λόγω περιορισμένης χωρητικότητας