The Art | Artists’ Diaries

Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Η τέχνη, όπως ομόφωνα δέχονται οι άνθρωποί της, είναι αυτή που πλήττεται πρώτη και ανακάμπτει τελευταία σε περιόδους κρίσης. Πόσο μάλλον μέσα από μία μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση που αναμένεται, μετά από μία παγκόσμια πανδημία με άγνωστη ημερομηνία λήξης.

Χώροι τέχνης, όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι γκαλερί, αναγκάζονται να αναστείλουν τη λειτουργία τους, για χρονικό διάστημα του οποίου όχι μόνο δεν γνωρίζουν τη διάρκεια, αλλά ούτε καν, το αν και πότε θα υπάρξει επιστροφή σε οποιαδήποτε μορφή κανονικότητας. Η αγορά της τέχνης έχει “παγώσει” και περιμένει με αγωνία τις εξελίξεις. Μέχρι στιγμής, ο τρόπος με τον συνεχίζεται η επικοινωνία των εκθέσεων, αλλά και της τέχνης γενικότερα, είναι μόνο μέσα από το internet και τις εφαρμογές του. Είναι μάλιστα, αξιοθαύμαστος ο αριθμός των επισκεπτών στις σελίδες των μεγάλων μουσείων που προσφέρουν εντυπωσιακές virtual περιηγήσεις στις αίθουσες τους, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα που προσφέρονται απλόχερα, μέσα από το διαδίκτυο, αυτό τον καιρό της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Τι γίνεται, όμως με τους υπόλοιπους χώρους τέχνης και πως θα συνεχίσουν να λειτουργούν, μιας και ένα μεγάλο μέρος της επιτυχημένης λειτουργίας τους βασίζεται στην προσωπική επαφή με το κοινό τους?

Υπάρχουν στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες που σίγουρα δεν προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον, σε παγκόσμιο μάλιστα επίπεδο, αλλά και προβλέψεις για το “κλείσιμο” πολλών, ιδίως των μικρότερων, χώρων τέχνης, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν, όλα αυτά που έπονται.

Μέσα από την ενότητα “The Art | Artists Diaries” θα φιλοξενούνται συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες (εικαστικούς, μουσικούς, χορευτές, ηθοποιούς, κλπ), γκαλερίστες, επιμελητές και γενικότερα ανθρώπων που κινούνται στο χώρο της τέχνης και θα λειτουργούν σχολιαστικά, μέσα από τις ίδιες ερωτήσεις και ανάλογα με τις εξελίξεις, στην όλη ιδιαιτερότητα της κατάστασης που αφορά την τέχνη.

-Η τέχνη στα χρόνια της πανδημίας. Με ποιο τρόπο επηρεάζεται η τέχνη;

-Η τέχνη ως ένα πολιτισμικό φαινόμενο που αναπτύσσεται και τροφοδοτείται από τις κοινωνικές συνθήκες, είναι φυσικό να επηρεάζεται από κρίσεις όπως είναι και η πανδημία, δεχόμενη αρχικά η ίδια και οι δημιουργοί τις συνέπειες του οικονομικού σοκ και της επιβεβλημένης απραξίας. Όμως, η ανάγκη επικοινωνίας, και επεξεργασίας του φαινομένου, μπορούν να δώσουν αφορμές για εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και επικοινώνησες της καλλιτεχνικής δημιουργίας μέχρι να ξεπεραστούν τα προβλήματα.

-Τέχνη | Καλλιτέχνες. Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα;

-Δύσκολο να προβλέψει κανείς πως θα είναι η επόμενη ημέρα, καθώς δεν γνωρίζουμε ακόμα την εξέλιξη των επιδημιολογικών δεδομένων ούτε και το μέγεθος των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων. Θα πρέπει ο καλλιτεχνικός κόσμος να βρει αρωγό την πολιτεία σε ικανοποιητικό βαθμό, γιατί η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια αλλά οργανικό στοιχείο της ζωής μας.

-Η αγορά της τέχνης θα επηρεασθεί? Πόσο και πως;

-Η αγορά της τέχνης, ιδίως στη χώρα μας και κυρίως μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση, βρίσκεται σε ασταθή ισορροπία με αποτέλεσμα να επηρεαστεί αρνητικά την επόμενη περίοδο, γεγονός το οποίο θα πρέπει να οδηγήσει σε δράσεις και ενέργειες ενίσχυσης από την πολιτεία αλλά και τρόπων αντίδρασης από τον χώρο της τέχνης με έξυπνες λύσεις και υγιή συνεργατικότητα.

-Τέχνη | Τεχνολογία. Ποιος θα είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά της τέχνης;

-Η τεχνολογία μπορεί να παρέχει σημαντικές δυνατότητες και διεξόδους στην επικοινωνία μεταξύ δημιουργών, επαγγελματιών της αγοράς τέχνης και φιλότεχνου κοινού, με μία πλειάδα “εργαλείων” που προσφέρονται και τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν με έξυπνο, και δημιουργικό τρόπο.

-Τέχνη | Κοινωνική Απόσταση. Πως μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη με κανόνες κοινωνικής απόστασης;

-Οι αναγκαιότητα της Κοινωνικής Απόστασης, δεν θα πρέπει να ακυρώσει την επικοινωνία με την τέχνη, αλλά θα πρέπει να εφαρμοστούν εναλλακτικοί τρόποι προσέγγισης, που θα αξιοποιούν τις κατακτήσεις της ψηφιακής τεχνολογίας. Ψηφιακές επισκέψεις και περιηγήσεις είναι μία από τις λύσεις, ενώ με την καλύτερη εξέλιξη της πανδημίας θα μπορεί να αρχίσουν να γίνονται εκθέσεις και εκδηλώσεις με μικρή – ελεγχόμενη προσέλευση σε χώρους με προδιαγραφές, βασιζόμενη πάντα στην ενσυναίσθηση των επισκεπτών για τον σεβασμό των απαιτούμενων μέτρων.

-Ποιο γνωστό έργο σύγχρονης τέχνης θα επιλέγατε για να περιγράψετε την υπάρχουσα κατάσταση και γιατί;

-To δρώμενο του Joseph Beuys, “I Like America and America Likes Mε”‘ του 1974, όπου ο καλλιτέχνης κλείνεται σε έναν χώρο μαζί με ένα ζωντανό κογιότ, ένα ζώο το οποίο σύμφωνα με τις γνώσεις και τις πεποιθήσεις των ιθαγενών της Αμερικής, αντιπροσωπεύει τόσο την πιθανότητα μετασχηματισμού όσο και το αρχέτυπο. Σε ορισμένους μάλιστα μύθους δημιουργίας, το κογιότ αναλαμβάνει ρόλο “προμηθεϊκό”, διδάσκοντας στους ανθρώπους πώς να επιβιώσουν. Η επιστροφή σε αρχέτυπες αξίες μέσω της απομόνωσης και η δύναμη της επιβίωσης σε εποχές πανδημίας και παρακμής.

-Η ιστορία, μέχρι σήμερα, έχει δείξει πως η τέχνη επιβιώνει ακόμη και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα προσφέροντας σημαντικά έργα. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα;

-Η τέχνη γεννήθηκε και επιβίωσε κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, σε καιρό πολέμων, φτώχειας, ακόμη και ακραίων διωγμών και καταπίεσης. Ανέκαθεν, ο ρόλος της τέχνης ήταν να αντιστέκεται και να εκφράζει τη δυναμική της ζωής και της κοινωνίας, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία και τους κωδικές κάθε εποχής.

Ο φόβος, οι αγωνίες, ο πόνος και οι όποιες στρεβλώσεις που προέκυψαν ή θα προκύψουν, είναι πρόσφορο υλικό για δημιουργία και νέες ιδέες που θα παράξουν σημαντικά έργα και θα αναδείξουν και νέους καλλιτέχνες.

Who is who

Ο Ξενοφών Παπαευθυμίου γεννήθηκε στην Πάτρα και μαθήτευσε κοντά στο ζωγράφο Σπύρο Σώκαρη. Σπούδασε στη Φλωρεντία, στην Universita Internazionale dell’ Arte, απ’ όπου πήρε δίπλωμα στη Συντήρηση Έργων Τέχνης και στη Μουσειολογία, με ειδίκευση στην Οπτική Επικοινωνία του Έργου Τέχνης.
Ασχολείται με τη φωτογραφία από τα χρόνια των σπουδών του και στη συνέχεια κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, χρησιμοποιώντας την αρχικά ως μέσον τεκμηρίωσης. Παράλληλα, η φωτογραφία αποτέλεσε και μέσον έκφρασης των αισθητικών του αναζητήσεων και των εξερευνήσεών του στο αστικό περιβάλλον, έχοντας πραγματοποιήσει μέχρι στιγμής 2 ατομικές εκθέσεις, ενώ
συμμετείχε σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και art projects.

Από το 1988 εργάστηκε για μία διετία στη 2η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων στη συντήρηση ζωγραφικών διάκοσμων των νεοκλασικών κτιρίων της Πάτρας, ενώ από το 1990 εργάζεται ιδιωτικά διατηρώντας εργαστήριο συντήρησης έργων τέχνης. Έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ιδιωτικές συλλογές, οργανισμούς και δημόσιους φορείς (Δήμος Πατρέων & Δημοτική Πινακοθήκη, Τράπεζες, Εκκλησιαστικοί χώροι, Μουσεία κ.α.).

Ασχολείται ερευνητικά με τη νεότερη αρχιτεκτονική της Πάτρας και τα μορφολογικά της στοιχεία, τη βιομηχανική – τεχνολογική κληρονομιά της Δυτικής Ελλάδας και με την τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση και αξιοποίηση αρχειακών υλικών και τεκμηρίων. Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων και ειδικά έντυπα, στον
τοπικό τύπο και είναι τακτικός συνεργάτης των εκδόσεων ΤΟ ΔΟΝΤΙ.
Έχει επιμεληθεί μαζί με τον φιλόλογο Παναγιώτη Φωτίου το βιβλίο «Η Πάτρα στις αρχές του 20ου αιώνα, μέσα από γυάλινες φωτογραφικές πλάκες» (εκδόσεις TYPORAMA), ενώ σε έκδοση του περιοδικού ΔΟΝΤΙ έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο ιστορικής και αρχειακής τεκμηρίωσης με τίτλο «Εδέχθημεν αεροπορικήν επιδρομήν».
Έχει επίσης επιμεληθεί την τεκμηρίωση και τη συγγραφή πολλών βιβλίων και λευκωμάτων που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά μεταξύ των οποίων την έκδοση «Βιομηχανικά Κτίρια της Δυτικής Ελλάδας. Αρχιτεκτονική Φυσιογνωμία – Δυνατότητες Αξιοποίησης», ΚΕΤΑ – Δυτικής Ελλάδος 2007, σε εκδοτική επιμέλεια Εκδ. ΤΟ ΔΟΝΤΙ. Είναι μέλος του Ελληνικού Τμήματος του T.I.C.C.I.H. (Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς), του Ελληνικού Τμήματος του I.I.C. (Διεθνές Ινστιτούτο Συντήρησης), μέλος της Επιτροπής του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης του Δήμου Πατρέων και γ. γραμματέας της Εταιρίας
Αχαϊκών Σπουδών.