Έγινε γνωστός για τα μονοχρωματκά του έργα, τις performances με τις υπέροχες γυμνές γυναίκες που τις χρησιμοποιούσε σαν “ζωντανά” πινέλα για τα έργα του, την εικαστική διαχείριση της έννοιας του “κενού”, αλλά και το χαρακτηριστικό ολόδικό του μπλε χρώμα, το IKB (International Klein Blue).

Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Όλα τα παραπάνω, σίγουρα είναι αρκετά για να κατατάξουν τον Yves Klein (1928 – 1962), ανάμεσα στις σημαντικότερες προσωπικότητες της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής τέχνης. Επιπλέον, μαζί με τον Pierre Restany ιδρύουν την ομάδα των “Νέων Ρεαλιστών” (Nouveau Réalisme) (1960), μια ομάδα Γάλλων και Ιταλών καλλιτεχνών,σαν απάντηση στον Αμερικανικό Νεο-Ντανταϊσμό του κινήματος Φλούξους και την Ποπ Αρτ. Κριτικοί και προσωπικότητες της τέχνης της εποχής του, τον χαρακτήρισαν  Νέο-ντανταϊστή, ενω υπήρξαν και άλλοι που στα έργα του διέκριναν έναν πρόωρο μεταμοντερνισμό.

Γεννημένος στη Νίκαια της Γαλλίας, με γονείς ζωγράφους και αρκετές μετακινήσεις σε διάφορες πόλεις κατά την παιδική του ηλικία, εκτός από τη ζωγραφική ασχολήθηκε και με το τζούντο. Το καλοκαίρι του 1947 παρέα με με τους Armand Fernandez (Arman) και Claude Pascal, αποφάσισαν να μοιράσουν το κόσμο.

Σύμφωνα με τον ίδιο, o Arman διάλεξε τη γη, ο Pascal τις λέξεις και ο Klein το διάστημα. Το διάστημα, όπως και το κενό θα τον ακολουθούν σχεδόν εμμονικά σε όλη την υπόλοιπη πορεία του. Μεταξύ 1947 και 1948 θα γράψει την Μονότονη Συμφωνία του, ένα μουσικό έργο που αποτελείται από μία νότα η οποία επαναλαμβάνεται για 20 λεπτά και ακολουθείται από άλλα 20 λεπτά σιωπής .

Η Μονότονη Συμφωνία, θα ακούγεται από ζωντανή ορχήστρα, σε όλη τη διάρκεια της performance που οργάνωσε ο Klein, στις 9 Μαΐου 1960, στην Galerie International d’Art Contemporain, στο Παρίσι. Εκατό καλεσμένοι, άνδρες και γυναίκες, με επίσημο ένδυμα, παρακολούθησαν τις γυμνές γυναίκες, με τα σώματά τους καλυμένα με το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα ΙΚΒ, να σύρονται πάνω σε λευκούς καμβάδες και από τον ίδιο τον καλλιτέχνη και να αφήνουν το αποτύπωμα του σώματός τους.

Ήταν η πρώτη φορά που ο Yves Klein, παρουσίασε στο κοινό τα “ζωντανά” πινέλα του με τα οποία δημιουργούσε μέχρι τότε μόνο στο στούντιο, τις “Ανθρωπομετρίες” του.

Η εικαστική πορεία του Klein, στην αρχή ήταν παράλληλη με την πορεία του στο τζούντο. Στη συνέχεια τον κέρδισε η τέχνη με αφορμή την αποτυχία του να μπει στην Γαλλική Ομοσπονδία Τζούντο, επιστρέφοντας στο Παρίσι από τα ταξίδια που έκανε στο χρονικό διάστημα 1948 – 1952.

Τα πρώτα έργα του ήταν μονοχρωματικά και ήταν εκείνα που τον έκαναν διάσημο.

Τα παρουσίασε σε ενότητες ανάλογα με τις πόλεις που είχε επισκεφτεί στο βιβλίο του “Yves: Peintures”, ανατρέποντας τους μέχρι τότε τυπικούς καταλόγους έργων. Η εξέλιξη των μονοχρωματικών του έργων είναι τα διάσημα μπλε έργα του με το δικό του μπλε χρώμα ΙΚΒ.

IKB, 1960

Για τον Yves Klein, η τέχνη δεν ήταν μόνο η ζωγραφική, αλλά ούτε και το αποτέλεσμα. Ήταν πάντα η πορεία για να φτάσει στο έργο, ο πειραματισμός με διάφορα μέσα και υλικά και αυτός ήταν πάντα ένας καλός λόγος για να συνεχίζει να δημιουργεί με αντικομφορμιστικούς και ιδιαίτερους τρόπους, σπάζοντας τους κανόνες και ανατρέποντας τα δεδομένα της τέχνης.

Ανάμεσα στα άλλα, ο Klein χρησιμοποίησε πλαστικά αντίγραφα γλυπτών της Αφροδίτης της Μήλου και της Νίκης της Σαμοθράκης τα οποία χρωμάτισε με μπλε ΙΚΒ, δημιούργησε μια σφαίρα με τρισδιάστατες εικόνες από περιοχές της Γαλλίας, έβαψε μπλε πιάτα φαγητού και απελευθέρωσε 1001 μπλε μπαλόνια.

The Victory of Samothrace

Η έκθεσή του Bas-Reliefs dans une Forêt d’Éponges (1959), στην Γκαλερί Iris Clert, είχε σαν θέμα μία συλλογή από σφουγγάρια που χρησιμοποιούσε για τους μπλε πίνακές του, τοποθετημένα σε ράβδους χάλυβα και μία σειρά από πέτρες.

Πόσο όμως, μπορεί να κοστίζει στις μέρες μας ένα έργο του Klein με “σφουγγάρια”? Σύμφωνα με τους Sotheby’s της Νέας Υόρκης που συμπεριέλαβαν σε δημοπρασία τους (2008) το έργο του “Αrchisponge (RΕ11)”, 1960 και βέβαια πουλήθηκε, το ποσό μπορεί να είναι $21,400,500. 

Και εννοείται βέβαια, πως σε ανάλογες τιμές έχουν πουληθεί και άλλα έργα του. Επιλέγουμε τυχαία, τα παρακάτω: Το μονοχρωματικό μπλε έργο ΙΚΒ 1, ένα από τα διακόσια περίπου ανάλογα μπλε έργα, πουλήθηκε στην τιμή των $17,400,000, το 2008, από τους Sotheby’s της Νέας Υόρκης.

Το Anthropometrie Le Buffle (ANT 93), πουλήθηκε στην τιμή των $12,402,500, το 2010, από τους Christie’s της Νέας Υόρκης και το MG9, ένα από τα πιo σημαντικά εννοιολογικά έργα του “Kενού”, πουλήθηκε με πραγματικά χρήματα στην τιμή των $23,561,000, από τους Sotheby’s της Νέας Υόρκης, το 2008.

Αrchisponge (RΕ11), 1960

Η αγαπημένη έννοια του “κενού” τον οδήγησε σε μια ακόμη έκθεση στην γκαλερί Iris Clert και στη συνέχεια στις Zone de Sensibilité Picturale Immatérielle, 1959-62, όπου πρόσφερε κενούς χώρους στην πόλη με αντάλλαγμα χρυσό. Οι αγοραστές θα μπορούσαν, με την αγορά του κενού χώρου να καταλάβουν το Κενό, μια εμπειρία που θα μπορούσε να αγοραστεί μόνο με χρυσάφι.

Στη συνέχεια και μετά την πώληση, παρουσία ενός κριτικού, εάν ο αγοραστής αποφάσιζε να κάψει το συμβόλαιο, ο Klein θα πέταγε το μισό χρυσάφι στο Σηκουάνα, για να εξαγνίσει τον χώρο που καταστράφηκε, αφού τώρα δεν ήταν κενός. To άλλο μισό του χρυσού, το χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει μια σειρά χρυσών φύλλων, σαν αποδείξεις της αγοροπωλησίας.

Από το 1959 μέχρι και το 1962 που πέθανε, πραγματοποιήθηκαν οκτώ τέτοιες αγοροπωλησίες, και σε τρεις τουλάχιστον από αυτές ακολούθησε το τελετουργικό με το κάψιμο του συμβολαίου και την ρίψη του χρυσού στον Σηκουάνα.

Εκείνο, όμως που πιστεύω πως δίνει όλη την ένταση της δημιουργικής ευφυίας του Klein, είναι η εικόνα του στο Leap into the void, 1960, όπου εμφανίζεται να πέφτει από μια ταράτσα, με τα χέρια ανοιχτά, προς το πεζοδρόμιο.

Η φωτογραφία, που είναι αποτέλεσμα φωτομοντάζ, δημιουργήθηκε από τους φωτογράφους Harry Shunk και János (Jean) Kender σαν απόδειξη του πηδήματος στο κενό, που ο Klein, ισχυρίσθηκε πως είχε ξανακάνει, αλλά και για να χρησιμοποιηθεί σαν μέρος της διαμαρτυρίας του καλλιτέχνη για την αποστολή στη σελήνη από τη NASA.

Για όποιο λόγο, όμως και να δημιουργήθηκε το Leap into the void , αυτό που κατάφερε σίγουρα ο αυτοαποκαλούμενος “καλλιτέχνης του διαστήματος”, όπως είναι και ο τίτλος του πρώτου του έργου, ήταν: “να γράψει το όνομά του, στην απέναντι πλευρά του ουρανού”.

Leap into the void, Gelatin silver print, 1960