Συνέντευξη στη Λιάνα Ζωζά

Ο Μανώλης Αναστασάκος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στη Θεσσαλονίκη. Μελέτησε την τέχνη της Ξυλογλυπτικής στη Λέσβο, Υαλουργία στην Κρήτη, Εφαρμοσμένες Τέχνες, Σκηνογραφία και Αγιογραφία στην Αθήνα, Εικαστική Ψυχοθεραπεία στην Θεσσαλονίκη και Σκηνοθεσία στο εργαστήριο του Emir Kusturica.

Υποτροφίες και βραβεία, ατομικές εκθέσεις, συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλαδα και το εξωτερικό, έργα του σε συλλογές μουσείων και σε ιδιωτικές συλλογές, τοιχογραφίες (murals) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αυτό είναι ένα σύντομο, αλλά περιεκτικό βιογραφικό του πολυπράγμονα και ανήσυχου εικαστικού και street artist, με τον οποίο έχω την χαρά να συνεργάζομαι.

Η ωραία συνομιλία μας έγινε, λίγο πριν φύγει για το επόμενο ταξίδι του, για τον επόμενο εικαστικό του σταθμό.

-Διαβάζοντας κανείς το βιογραφικό σου, παρατηρεί τόσο τις σπουδές σου πάνω σε αρκετούς και σημαντικούς τομείς της τέχνης, όσο και την ενασχόλησή σου με διαφορετικά είδη και τεχνικές. Αγάπη για τη γνώση της τέχνης ή πρακτικά εργαλεία για την εξέλιξή σου; Ταξίδι ή προορισμός;

Είναι αρκετά χρόνια τώρα που κατάλαβα στη ζωή μου, ότι η τέχνη δεν είναι επάγγελμα αλλά στάση ζωής. Είναι και ταξίδι και προορισμός συνάμα. Η τέχνη άλλωστε είναι ένας τόπος/τρόπος. Αγαπώ τη γνώση όσο και την τέχνη, αλλά δεν τις διαχωρίζω και ελπίζω να ευτυχήσω, ώστε σ’ αυτή τη ζωή, να μπορώ να τα κάνω και τα δύο μέχρι τέλους.

-Ασχολείσαι πολύ δυναμικά και με συνεχή παρουσία στην street art και μάλιστα με murals μεγάλων διαστάσεων. Η street art εντάσσεται στη σύγχρονη τέχνη; Αν ναι, ακολουθεί τους ίδιους κανόνες ή διέπεται από μεγαλύτερη ελευθερία;

Η street art είναι ένα από τα πιο σημαντικά κινήματα της σύγχρονης τέχνης, αν όχι το πιο δυναμικό. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει σταθερό χαρακτήρα, αλλά στο «λεξιλόγιο» της. Εκφράζει την ελευθερία καθώς και τα εύπλαστα όρια. Σαφώς έχει τους δικούς της κανόνες, τους νόμιμους και τους παράνομους και έχει πάντα, βαθιές ρίζες στην ζωγραφική.

Όσο για την ελευθερία… δεν θα μπορούσα να ονομάσω αυτήν την έκφραση της τέχνης, αυτήν την έκφανση της τέχνης, πιο ελεύθερη από κάποιες άλλες. Εξαρτάται πάντα από το δημιουργό και την εκάστοτε δική του ελευθερία.

-Ο Banksy δήλωσε “Don’t believe the hype …”. Έργα της street art που δημοπρατούνται για χιλιάδες ευρώ. Ο λόγος είναι ο μύθος γύρω από το όνομα του καλλιτέχνη ή η διαφήμιση και η προώθηση μέσα από αυτή;

Στον σημερινό κόσμο της υπερπληροφόρησης, η δυναμική του καλλιτέχνη, ο μύθος του, το επικοινωνιακό του γίγνεσθαι και η ικανότητα του να διαμορφώνει σημαντικές ιδέες, συμμετέχουν στον ίδιο σκοπό.  Ο καθένας δημιουργός, το μόνο που έχει να κάνει είναι να μπορεί να κάνει τέχνη με τρόπο τέτοιο που οι ιδέες του, να βιώνουν την λιγότερη δυνατή έκπτωση τους. Κατά τα άλλα, όλα τα υπόλοιπα είναι δυστυχώς, πυροτεχνήματα.

“Στόχος του έργου είναι να επικοινωνεί”

Η σύγχρονη τέχνη βγαίνει στο “δρόμο” ή η “street art” μπαίνει στις γκαλερί;

Το ψάρι μπορείς να το πάρεις απ’ τη θάλασσα ή από το ποτάμι του και να το βάλεις στο ενυδρείο σου και να το απολαμβάνεις κάθε μέρα, αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός, ότι είναι ένα ψάρι που δεν ανήκει στο ενυδρείο σου.  Παρόλα αυτά δεν είμαι αυτός που έχει την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Προσωπικά όμως, συνοικομουσεία ή μουσεία για μένα είναι ένα και το αυτό. Στόχος του έργου είναι να επικοινωνεί και αυτό μπορεί να το κάνει, σε παραπάνω από ένα τόπους και σίγουρα με παραπάνω από ένα τρόπους.

-Δραστηριοποιείσαι εικαστικά και στο εξωτερικό. Η Ελλάδα πόσο χώρο δίνει σ’έναν street artist για να δημιουργήσει; Λειτουργεί σαν σκαλοπάτι για διεθνή καριέρα;

Νομίζω είναι ξεκάθαρο ότι στην κατάσταση, που βρισκόμαστε σήμερα οι μηχανισμοί της κοινωνίας μας δεν είναι αυτοί, που θα βοηθήσουν έναν καλλιτέχν,η να αναδείξει το έργο του.

Παρόλα αυτά, χώρος υπάρχει για κάθε δημιουργικό άνθρωπο που έχει όραμα και ενέργεια ανάλογη με το όραμά του. Για μένα η τέχνη δεν έχει σύνορα. Δεν πιστεύω ότι η ανεπάρκεια ενός συστήματος μπορεί να διαβάλει την δημιουργικότητα.

“Η τέχνη δεν έχει σύνορα”

-Έχεις την ιδιαιτερότητα και τη δυνατότητα να δημιουργείς τόσο έργα μικρότερων διαστάσεων για εκθεσιακούς χώρους, όσο και έργα μεγάλων διαστάσεων μέσα από τα murals σου. Είναι κομμάτια του ίδιου εικαστικού puzzle;

Είμαι απ’ αυτούς που με ενδιαφέρει η ιδέα. Σε όλη την εικαστική μου πορεία προσπάθησα, να αποδώσω τις ιδέες μου, χωρίς να ανησυχώ που δεν παρέχω μια κοινή αισθητική πρόταση, σε όλα τα έργα μου. Κάθε ιδέα χρειάζεται ειδική διαχείριση σε αναλογία με την έρευνα, την παραγωγή, τον τόπο, το χρόνο και το εκάστοτε φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον της ιδέας.

-Στην σύγχρονη τέχνη, η πορεία αλλά και η απήχηση που έχει ένας εικαστικός στον κόσμο (ατομικές εκθέσεις, συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις και εικαστικές διοργανώσεις, πωλήσεις) είναι σχετικά μετρήσιμη. Τι ισχύει για την street art;

Η αναλογία ισχύει και για την street art . Απλά οι αριθμοί των ανθρώπων που περνάνε και βλέπουνε αυτά τα έργα καθημερινά, είναι πολλαπλάσιοι από αυτούς που έχουμε συνηθίσει μέχρι τώρα σε μουσειακούς χώρους και χώρους πολιτισμού.  Αυτό φαντάζει διαφορετικό, αλλά δεν είναι.

Βέβαια η δύναμη των αριθμών δεν είναι αυτή που σηματοδοτεί ένα καλό ή ένα κακό έργο. Δεν είναι οι πωλήσεις, οι διοργανώσεις, οι ατομικές εκθέσεις, που διαμορφώνουν μια μετρήσιμη δυναμική της τέχνης. Αλλά, δυστυχώς συμβαίνει κι αυτό!

-“Περήφανος; Proud?” είναι ο τίτλος του mural που δημιουργήσατε με τον Βασίλη Γρυπάρη στην Κολωνία. Είμαστε περήφανοι… σαν Έλληνες;

-Νομίζω, ότι ο τίτλος σηματοδοτεί ξεκάθαρα ένα ερώτημα. Αυτό το ερώτημα μένει να απαντηθεί από τον κάθε έναν από εμάς ξεχωριστά. Γι’ αυτό άλλωστε διάλεξα αυτόν τον τίτλο για το έργο μου, προκειμένου να επικοινωνήσω και μέσω του τίτλου, την διάθεσή μου για κριτική σκέψη.

Με λίγα λόγια όμως θα έλεγα, πως από την ημέρα που έγινε η Ελλάδα κράτος έως σήμερα, οι πολιτικές πράξεις, θα έλεγε κανένας, ότι σχεδιάζονται και εκτελούνται ερήμην των αντιλήψεων για τη ζωή. Δεν είμαι περήφανος για αυτό!

Θα τολμούσα να περιγράψω την τέχνη μου ως «ψευδοφάνεια»

-Με ποιες λέξεις θα περιέγραφες τη δική σου τέχνη;

Δεν μ᾿ ενδιαφέρει ο επίσημος όρος της τέχνης. Μ’ ενδιαφέρει η ουσία. Αλλά, θα τολμούσα να την περιγράψω ως «ψευδοφάνεια». Δεν υπάρχει άλλωστε ασφαλέστερος δρόμος προς μια αποτυχημένη περιγραφή , είτε ενός  ατόμου, είτε ενός συνόλου, από την έλλειψη της γνησιότητας. Θα τολμούσα να την ονομάσω και γνησιότητα δηλαδή… αλλά, μάλλον θα σφάλω.