Με αφορμή την παράσταση-αφιέρωμα “Μαρία Πολυδούρη” που παίζεται στο θέατρο Αλκμήνη κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, συναντήσαμε τον σπουδαίο σκηνοθέτη, Γιάννη Νικολαΐδη και κουβεντιάσαμε μαζί του εφ’ όλης της ύλης “λίγο πριν ανάψουν τα φώτα”.
Συνέντευξη στη Χριστίνα Πραβιτσιώτη και στη Αναστασία Αρτεμιάδη
-Πόσα χρόνια μετράτε στο θέατρο, κύριε Νικολαΐδη;
-Πολλά τα χρόνια, γύρω στα 45… Κι όπως συνήθως όταν μετράς προς τα πίσω σου φαίνεται σαν χθες. Όμως, παραμένω πάντα πιστός στο στίχο που μου είχε χαρίσει στα 25 μου ο ποιητής Θωμάς Γκόρπας “..μπορεί στις τσέπες μας να μην έχουμε χαλκώματα, αλλά τα παντελόνια μας δεν τα φοράνε πτώματα…”.
-Πείτε μας, πώς προέκυψε η “Μαρία Πολυδούρη”;
-Μετά από πολλές συμπληγάδες φτάσαμε στη “Μαρία Πολυδούρη” στο θέατρο Αλκμήνη, αφού πρώτα κάναμε πρεμιέρα στην Πρέβεζα, στην πατρίδα του Καρυωτάκη και στη Λευκάδα, στο νησί της συγγραφέως Βιβής Κοψιδά.
Είναι ένα έργο ποιητικής διαμαρτυρίας και έκρηξης για ζωή, που οδήγησε το μοιραίο ζευγάρι στην αθανασία. Ποιος δεν αναγνωρίζει τον δεύτερο ακούγοντας το όνομα του πρώτου; Έχουν δεθεί σαν ένα “Πολυδούρη-Καρυωτάκης”. Έρως, πάθος, σκέψη, ήθος και όλα αυτά είναι ζωή.
–Μιλήστε μας για την παράσταση και τους συνεργάτες σας.
-Γνωρίζοντας την ευαίσθητη και ουσιώδη γραφή της ποιήτριας Βιβής Κοψιδά-Βρεττού, πριν από καιρό της ζήτησα να γράψει ένα θεατρικό κείμενο για τη Μαρία Πολυδούρη. Γι’αυτή την σπουδαία αγωνίστρια που όλο της το είναι, την οδήγησε στην μοιραία συνάντηση με τον εξίσου σπουδαίο Κώστα Καρυωτάκη.
Η ευαισθησία της Βιβής Κοψιδά ανέδειξε την απέραντη ψυχή της Πολυδούρη, προβάλλοντας όλες τις εκδοχές της, τις αδυναμίες και τις ιδιαίτερες ευαισθησίες της ηρωίδας, όπως και του ουσιαστικού συντρόφου της Κώστα Καρυωτάκη. Ωστόσο, ο ήχος του όπλου του Καρυωτάκη, έδωσε επίγειο τέλος στον συναρπαστικό έρωτα των δύο μαχητικών ανθρώπων. Πιστεύω πως άφησαν μια αρχή σ’ ένα νήμα για να ψάξουμε κάποτε την έξοδο από το λαβύρινθο.
Πολυδούρη και Καρυωτάκης οι εραστές που δεν έσμιξαν και δεν χώρισαν ποτέ.
Ευχαριστώ, λοιπόν, τη Βιβή Κοψιδά, που μου παρέδωσε ένα έργο πολυδιάστατο και εκτεθειμένο στις ανθρώπινες ευαισθησίες.
Επιπλέον, θα ήμουν άδικος αν δεν ευχαριστούσα τους συνεργάτες μου Στέφανο Νικολαΐδη για την επιλογή της μουσικής, τον Στέφανο Κεραμιδά για τους φωτισμούς και την Όλγα Σχοινά για τα σκηνικά και τα κοστούμια που εξυπηρέτησαν και φώτισαν το κείμενο και τις ιδέες μου.
Ιδιαίτερα, όμως, θα ήθελα να συγχαρώ τους ηθοποιούς, που ερμήνευσαν τους δύο ποιητές, την Φωτεινή Φιλοσόφου, η οποία με το κύρος της ερμηνείας και την ευαισθησία της μετέφερε όλον το ψυχισμό της ηρωίδας και το Νίκο Γιάννακα που ερμήνευσε το ρόλο του με λιτότητα και ευαισθησία.
“Η ελευθερία δυστυχώς δεν κατοικεί μόνη της στη ζωή”
-Ποιος ήταν ο διάλογός σας με αυτούς τους μοιραίους ποιητές;
“Μάτια μοιραίας Εκάβης τα μάτια της…” ότι απέμεινε από την επίμονη αναζήτηση στους δρόμους της σύντομης ζωής της.
Βυθισμένη στην κάτασπρη πολυθρόνα ενός νοσοκομείου για απόρους, με βλέμμα καρφωμένο στο κενό, σα να μιλάει με κάποιους επισκέπτες, οράματα από τα περασμένα, που ζωντανεύει με μουσικές και ήχους, μεταφέρεται σε χρόνους, όπου έζησε στο φθισιατρείο η «Σωτηρία». Ο τόπος μαρτυρίου του καθενός περιορίζεται και καθορίζεται από το χρόνο, ο οποίος είναι τελικά πάντα σύντομος.
Η παράσταση παίζεται στο παρελθόν και στο σήμερα. Η αρρώστια, το ανεκπλήρωτο και η απελπισία μπαινοβγαίνουν απο τα παράθυρα και τις πόρτες των θαλάμων του νοσοκομείου. Τι ευφημισμός! Ο θάνατος παραμονεύει και καμιά φορά λυτρώνει. Η ελευθερία δυστυχώς δεν κατοικεί μόνη της στη ζωή. Έχει μεγάλη μοναξιά και καμιά φορά απελπισία που συνοδεύει τη γνώση και την ευαισθησία. Μεγάλο το τίμημα της περήφανης ζωής και της αλήθειας.
Ένας αφηγητής μπαινοβγαίνει στο έργο, συνδέοντας τα επεισόδια της ζωής της, σαν πολεμικός ανταποκριτής ενός πολέμου που λέγεται “Ζωή”. Είναι ένα έργο ποιητικής διαμαρτυρίας, το οποίο μετατρέπει τον τρόμο σε ρυθμό.
Αυτοί οι “Καταραμένοι” ποιητές είναι τελικά ηρωικοί και πολύχρωμοι, σαν την Άνοιξη που σχολιάζει το παρόν και το μετά…
“Οι πραγματικοί ποιητές βρίσκονται πλέον εκτός πολιτείας”
-Και το σήμερα;
Η διαρκής αναζήτηση κόντρα στην εποχή των παγετώνων και της ενοχής του σήμερα. Στις μέρες μας είμαστε περικυκλωμένοι από “κατασκευές” και ανθρώπους “ιμιτασιόν”, γεμάτες μιμιτισμό και αρπαχτές αντιγραφές ιδεών, καταστάσεων, παραστάσεων και κειμένων-χωρίς καμιά ντροπή, χωρίς καν να πληρωθούν οι φόροι και τα δικαιώματα των εισαγωγών των πρωτοτύπων.
Αλίμονο! Η χώρα έχει μετατραπεί σε επαρχιακή κωμόπολη, που μένει έκπληκτη σε κάθε είδους καθυστερημένη εισαγωγή τέχνης και ιδεών. Προϋπόθεση για μια σίγουρη επιτυχία είναι η σύνθεση των προσώπων, το δήθεν και το πείραγμα.
Αφού, μετέτρεψαν σιγά σιγά την σκέψη σε άνυδρο κρανίου τόπο ιδεών και αλήθειας, προετοίμασαν το κοινό με επιμέλεια, να δεχτεί ότι του σερβίρεται από τη μόδα των πειραγμένων και μόνο. Κι αφού παραχώρησαν την ευαισθησία και την ποιότητα σε άτομα αμφιβόλου και υπόπτου αντοχής και ηθικής, εγκατέστησαν μια καινούργια ιδεολογία εξορίζοντας εκτός των τειχών κάθε βαθύ και έντονο. Εξόρισαν την ποίηση και το λόγο που ενοχλεί και ζητάει εξηγήσεις, προκαλώντας με το “γιατί” απαντήσεις και ιδέες χωρίς χάσιμο σε μια θολούρα και στο ανεξήγητο γενικώς…
Είπαμε…εποχή των παγετώνων…Οι πραγματικοί ποιητές βρίσκονται πλέον εκτός πολιτείας.
Εγώ ο Ιωάννης ο εμπόλεμος, ελπίζω και αντέχω ακόμα…
-Και τώρα πριν ανάψουν τα φώτα της παράστασης;
Πολυδούρη και Καρυωτάκης οι εραστές που δεν έσμιξαν και δεν χώρισαν ποτέ. Η δική τους συνάντηση στάθηκε μοιραία για τη ζωή και τη μνήμη τους. Όλοι γνωρίζουν την ιστορία τους, η οποία πολλές φορές γίνεται παραμυθένιο αφήγημα. Υπάρχει έντονος ο ίσκιος τους στην Πρέβεζα, στην Τρίπολη και στο νοσοκομείο “Σωτηρία”. Έφυγαν για έναν άλλον κόσμο, ο καθένας χωριστά, για να βρεθούν μαζί στην αιωνιότητα.
Και τώρα εμείς περιμένουμε ν’ ανάψουν τα φώτα της σκηνής, ώστε να ζήσουμε τις αστραπές των ματιών της Μαρίας Πολυδούρη και την απελπισία του Καρυωτάκη για το άδικο της ζωής.
-Ποιοι άνθρωποι έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωση της σκέψης σας;
Ο Αναγνωστάκης, ο Γκόρπας, ο Κατσαρός, ο Φραγκιάς και ο Ελύτης ο Έλληνας μαζί με τον μέγιστο Ανδρόνικο με επηρέασαν βαθύτατα. Αυτοί “διεφύλαξαν Θερμοπύλας” και το Γαλάζιο Αιγαίο. Είμαι ευγνώμων, που τους γνώρισα!
–Ποιο πιστεύετε ότι είναι το προσόν και ο οδηγός στη ζωή και στην τέχνη σας;
Μεγάλη μου τύχη είναι πως γεννήθηκα κάτω από την Ακρόπολη, την Πνύκα και το βράχο του Αρείου Πάγου, ατενίζοντας τις Κόρες του Ερεχθείου και το Άγαλμα της Παλλάδας, διδάχθηκα κάλλος, παιδεία, δικαιοσύνη, αρμονία, Δημοκρατία, Ελευθερία.
INFO:
Η σπουδαία θεατρική παράσταση “Μαρία Πολυδούρη” παρουσιάζεται κάθε Τετάρτη στις 19.00 και Πέμπτη στις 21.30, στο θέατρο Αλκμήνη.
Το έργο έχει γράψει η γνωστή ποιήτρια και φιλόλογος Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
Σκηνοθεσία: Γιάννης Νικολαΐδης
Μουσική επιμέλεια: Στέφανος Νικολαΐδης
Διάρκεια παράστασης: 75’ χωρίς διάλειμμα
Θέατρο Αλκμήνη, Αλκμήνης 8-12, Κάτω Πετράλωνα
Πληροφορίες/Κρατήσεις: 210-3428650| https://www.theatro.gr/mariapolidouri
