The Art | Artists’ Diaries

Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Η τέχνη, όπως ομόφωνα δέχονται οι άνθρωποί της, είναι αυτή που πλήττεται πρώτη και ανακάμπτει τελευταία σε περιόδους κρίσης. Πόσο μάλλον μέσα από μία μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση που αναμένεται, μετά από μία παγκόσμια πανδημία με άγνωστη ημερομηνία λήξης.

Χώροι τέχνης, όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι γκαλερί, αναγκάστηκαν να αναστείλουν τη λειτουργία τους. Η αγορά της τέχνης έχει “παγώσει” και περιμένει με αγωνία τις εξελίξεις.

Μέχρι στιγμής, ο τρόπος με τον οποίο συνεχίζεται η επικοινωνία των εκθέσεων, αλλά και της τέχνης γενικότερα, είναι κυρίως μέσα από το internet και τις εφαρμογές του. Είναι μάλιστα, αξιοθαύμαστος ο αριθμός των επισκεπτών στις σελίδες των μεγάλων μουσείων που προσφέρουν εντυπωσιακές virtual περιηγήσεις στις αίθουσες τους, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα που προσφέρονται απλόχερα, μέσα από το διαδίκτυο, αυτό τον καιρό της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Τι γίνεται, όμως με τους υπόλοιπους χώρους τέχνης και πως θα συνεχίσουν να λειτουργούν, μιας και ένα μεγάλο μέρος της επιτυχημένης λειτουργίας τους βασίζεται στην προσωπική επαφή με το κοινό τους;

Υπάρχουν στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες που σίγουρα δεν προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον, σε παγκόσμιο μάλιστα επίπεδο, αλλά και προβλέψεις για το “κλείσιμο” πολλών, ιδίως των μικρότερων, χώρων τέχνης, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν, όλα αυτά που έπονται.

Στην ενότητα “The Art | Artists Diaries” παρουσιάζονται συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές και γενικότερα ανθρώπων που κινούνται στο χώρο της τέχνης και θα λειτουργούν σχολιαστικά, μέσα από τις ίδιες ερωτήσεις και ανάλογα με τις εξελίξεις, στην όλη ιδιαιτερότητα της κατάστασης που αφορά την τέχνη.

-Η τέχνη στα χρόνια της πανδημίας. Με ποιο τρόπο επηρεάζεται η τέχνη;

-Η πανδημία σίγουρα επηρεάζει ανθρώπους αλλά και καλλιτέχνες. Υπάρχει ένα αίσθημα αόρατου κι ανεξέλεγκτου φόβου, όταν βιώνεις τέτοιο κλίμα, υποχρεωτικής μοναχικότητας, κοινωνικής αποστασιοποίησης και έντονων απαγορεύσεων στο όνομα της προστασίας της υγείας. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει τον ψυχισμό και την δημιουργική παραγωγή του καλλιτέχνη.

Όμως ας μιλήσω ευθέως για αυτό που πιστεύω. Ο πραγματικός καλλιτέχνης, αυτός ο δημιουργός όπως τον εννοώ, τον υποστηρίζω και τον πιστεύω, είναι σε διαρκή κρίση, μέσα του μάχεται μόνιμα την πανδημία της δημιουργικής στειρότητας όπως αυτή σπειλει διαχρονικά κάθε στιγμή της δημιουργίας του. Άρα, αυτό το αίσθημα απομόνωσης, εσωτερικής απόσυρσης και κοινωνικής αποστασιοποίησης, ο γνήσιος καλλιτέχνης το γνωρίζει καλά, του είναι οικείο.

Μήπως έτσι απόμακροι δεν έζησαν ο Καβάφης, ο Πεσσόα, ο Βαν Γκογκ η ο Μουνκ, για ν’ αναφερθώ σε κάποιους ενδεικτικά. Η πραγματική τέχνη, σ’οποιαδήποτε μορφή της, κινείται στα όρια του φόβου, της αγωνίας της υπαρξιακής ταραχής η της αισθητικής αναρχίας, μέχρι να βρει τον δρόμο της ισορροπίας και να βγει στο φως δίνοντας στην ιστορία σπουδαία έργα.

-Τέχνη | Καλλιτέχνες | Χώροι Τέχνης. Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα;

-Οι πραγματικοί και γνήσιοι καλλιτέχνες θα συνεχίσουν πιο ισχυροί. Οι “τουρίστες” που περνούν τις ώρες τους σε δημοσιοσχεσίτικα παιχνίδια και lobying, θα μειωθούν και πολλοί από αυτούς δεν θα συνεχίσουν.

Η τέχνη δεν φοβάται τίποτα. Θα συνεχίσει να δημιουργεί όπως η ζωή, γιατί οι δυο τους είναι άρρηκτα δεμένες. Το ότι μπορεί η τεχνολογία να παίξει μεγαλύτερο ρόλο δεν φοβίζει, αντιθέτως θα κάνει πιο πλούσια δημιουργικά την τέχνη. Όσο για την αγορά Τέχνης θα γίνει πιο επιλεκτική και θα δώσει μεγαλύτερη σημασία στα καλά έργα τέχνης.

-Η αγορά της τέχνης θα επηρεασθεί; Πόσο και πώς;

-Αυτό που είπα για την αγορά ισχύει και για τις γκαλερί. Πρέπει να ψάχνουν πια την ποιότητα κι όχι την ποσότητα. Καλύτερα να μείνει πιο πολύ μια καλή έκθεση παρά κάθε 20 μέρες να γίνονται ασταμάτητα εκθέσεις μη δοκιμασμένη σε ποιοτικές δυσκολίες καλλιτεχνών.

-Τέχνη | Τεχνολογία. Ποιος θα είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά της τέχνης;

-Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στο θέμα της επικοινωνίας άρα και της αγοράς. Η απειλή να πουλούν κατευθείαν μόνοι τους οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να φοβίζει τους γκαλερίστες.

Η γκαλερί πρέπει να ενσωματώσει τις τεχνολογικές δυνατότητες στις ποιοτικές επιλογές καλλιτεχνών της. Αν έχεις το καλό έργο τέχνης και τον καλό καλλιτέχνη, τότε έχεις την δύναμη να μιλήσεις στην αγορά και να μην σε τρομάζουν οι τυχοδιώκτες του εύκολου ψεύτικου κέρδους.

-Τέχνη | Κοινωνική Απόσταση. Πώς μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη με κανόνες κοινωνικής απόστασηςς

-Σε κανόνες κοινωνικής απόστασης, η τέχνη λειτουργεί. Γιατί η δύναμη της προέρχεται από το έρεβος της ψυχής του καλλιτέχνη και την μετάβασή του στο φως. Το να μην γίνονται πολλά κοινωνικά πάρτυ δεν επηρεάζει τους συλλέκτες και τους ποιοτικούς αγοραστές ν’αγοράσουν.

Το καλό έργο τέχνης ζει διαχρονικά και δεν καθορίζεται μόνο από κοινωνικούς παράγοντες. Το καλό αγοράζεται κι είναι πάντα επιθυμητό.

-Ποιο γνωστό έργο σύγχρονης τέχνης θα επιλέγατε για να περιγράψετε την υπάρχουσα κατάσταση και γιατί;

-Θα διάλεγα το pflight, την εκπληκτική εγκατάσταση του Beuys, όπου απομονώνεσαι τελείως κι ακούς τις πιο βαθιές φωνές του εαυτού σου. Βρίσκεται στην συλλογή του Μεγάρου Πομπιντού, στο Παρίσι.

-Η ιστορία, μέχρι σήμερα, έχει δείξει πως η τέχνη επιβιώνει ακόμη και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα προσφέροντας σημαντικά έργα. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα;

-Ναι, Θα έρθουν καινούργια μεγάλα έργα, ως βιωματική μαρτυρία της κατάστασης και της διαχρονικής μάχης του ανθρώπου να συνηθίσει να ζει μαζί με κάθε είδους απειλή.

Who is Who

Ο εικαστικός, συγγραφέας και καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, Δημοσθένης Δαββέτας γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και είναι Διδάκτωρ Αισθητικής στο Πανεπιστήμιο Paris VIII.

Διδάσκει στο IESA στο Παρίσι και πραγματοποιεί σεμινάριο με θέμα Ποίηση και Σύγχρονη Τέχνη στο Πανεπιστήμιο Paris IV. Έχει διδάξει Φιλοσοφία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, στο Strate Collège και στο Créapole στο Παρίσι.

Έχει παραδώσει σεμινάρια Φιλοσοφίας της Τέχνης στο École des Beaux-Arts (Παρίσι) και Φιλοσοφία Εφαρμοσμένων Τεχνών στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Συχνά, δίνει διαλέξεις σε σχολές τέχνης και πανεπιστήμια. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε art projects, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.