Γράφει η εικαστικός, Εριέττα Βορδώνη

Σαν εικαστικός έχω μάθει να επικοινωνώ με τον περίγυρό μου αλλά και με τον εαυτό μου με τις φόρμες, τα χρώματα, τα σχήματα, τις υφές και τις ματιέρες, με την ζωγραφική και με την γλυπτική. Για εμένα η τέχνη είναι μαγική, ζωντανή, ικανή να δημιουργήσει κάθαρση, να θεραπεύσει. Δεν είναι τυχαίο ότι για χιλιετηρίδες οι μάγοι θεραπευτές χρησιμοποιούσαν και την ζωγραφική και την γλυπτική για να ξορκίσουν το κακό και για θεραπευτούν.

Στον 20^ο  αιώνα ο ζωγράφος Ανρί Ματίς όταν οι φίλοι του αρρώσταιναν, κρεμούσε ο ίδιος ένα έργο του απέναντι από το κρεβάτι τους γιατί πίστευε πως έτσι θα γίνονταν καλά.

Για να δημιουργήσεις χρειάζεσαι φαντασία, αρμονία ευαισθησία και συναίσθηση για να συλλάβεις του παλμούς της εποχής σου και να εκφραστείς με αμεσότητα και ομορφιά. Όλα αυτά τα χαρακτηρίστηκα που προ ανέφερα είναι γένος θηλυκού.

Μήπως η τέχνη απευθύνεται κυρίως στην θηλυκή πλευρά του ανθρώπου;

Μέχρι τον 19^ο αιώνα, δυστυχώς οι γυναίκες που ήταν εκ των πραγμάτων βρίσκονταν στην σκιά του κατακτητικού άνδρα, εκφραζόταν κυρίως με το κέντημα και με τον αργαλειό. Συχνά ύφαιναν αριστουργήματα αλλά τα ονόματά τους δεν γίνονταν γνωστά.

Ελένη Μπούκουρα

Το 1821 στις Σπέτσες γεννήθηκε η Ελένη Μπούκουρα, κόρη καραβοκύρη αλλά και θεατράνθρωπου. Ο πατέρας της ίδρυσε το πρώτο θέατρο στην Αθήνα στην Πλατεία Θεάτρου. Νεαρή με την συμπαράσταση της οικογένειας, της έφυγε ντυμένη άντρας και γράφτηκε στην σχολή καλών τεχνών της Νάπολης και αργότερα της Φλωρεντίας. Εκείνη την εποχή δεν επιτρεπόταν η φοίτηση γυναικών στις σχολές Καλών Τεχνών.

Η Ελένη αφού τελείωσε τις σπουδές της ως άντρας, ονομαζόμενος Χρυσίνης Μπούκουρης, απέκτησε 3 παιδιά με τον καθηγητή της Φραντσέσκο Αλταμούρα και χωρίζοντας επέστρεψε στην Ελλάδα. Ο γιος της Ιωάννης Αλταμούρας που πέθανε στα 26 του χρονιά και είναι ο γνωστός θαλασσογράφος.  Επιστρέφοντας στην πατρίδα, η Ελένη δίδαξε ζωγραφική στο Αρσάκειο και στην βασίλισσα Όλγα.

Camille Claudel

Οι γυναίκες όπως προανέφερα τον 19^ο αιώνα δεν είχαν το δικαίωμα ούτε να σπουδάσουν ζωγραφική, ούτε να εξασκήσουν το επάγγελμα. Λίγο αργότερα το 1864 γεννήθηκε στο Παρίσι η γνωστή μετέπειτα γλύπτρια Camille Claudel σπούδασε στην ιδιωτική Ακαδημία Colarossi του Παρισιού, όπου ήταν μια από τις ελάχιστες σχολές στον κόσμο που δέχονταν γυναίκες. Αργότερα έγινε βοηθός και σύντροφος του August Roden. Το 1907 κατάφερε μετά από μεγάλο αγώνα να συμμετάσχει σε δημόσια έκθεση.

Σοφία Λασκαρίδου

Στην Ελλάδα η πρώτη γυναίκα που μπήκε στην ανώτατη σχολή Καλών Τεχνών με την παρέμβαση του βασιλέως Γεωργίου Α’ ήταν η Σοφία Λασκαρίδου, γεννημένη το 1882. Πήγαινε να ζωγραφίσει στην εξοχή με τον αδερφό της κρατώντας περίστροφο γιατί δεν επιτρεπόταν στην Ελλάδα των αρχών του 20^ου αιώνα να κυκλοφορούν οι γυναίκες ασυνόδευτες.

Φρίντα Κάλο – Λουίζ Μπουρζουά – Coco Channel

Γεννημένες στις αρχές 1900 έχουμε τρεις σημαντικές εικαστικούς. Η Φρίντα Κάλο (1907) ασυμβίβαστη, πολύχρωμη, γεμάτη πάθος και διψά για ζωή. Παρά τα πολλά χτυπήματα της μοίρας, η Μεξικάνα ζωγράφος άφησε πίσω της ένα τεραστίας σημασίας έργο, που χαρακτηρίστηκε σουρεαλιστικό αλλά εκείνη έλεγε πως εκφράζει και αποτυπώνει την ζωή της.

Η Φρίντα έπαθε πολιομυελίτιδα και αργότερα ένα ατύχημα που έκανε την σπονδυλική της στήλη και τα ποδιά της σμπαράλια. Μέσα από την τέχνη της κρατήθηκε πεισματικά στην ζωή και μεγαλούργησε παρά τα ατελείωτα προβλήματα υγείας της. Ο σύντροφος της ήταν ο ζωγράφος και δάσκαλος την Diego Riviera.

Η γλύπτρια, Λουίζ Μπουρζουά γεννήθηκε το 1911 στο Παρίσι αλλά έζησε στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Άρχισε να κάνει καριέρα αφού μεγάλωσε, σπούδασε και πάντρεψε τα 3 της παιδιά γύρω στα 60 της χρονιά. Είναι η σπουδαιότερη γλύπτρια με την Νίκη ντε Σαιν Φαλ του 20^ου αιώνα.

Η Νίκη ντε Σαιν Φαλ γεννήθηκε το 1930. Άρχισε να ζωγραφίζει στο ψυχιατρείο που βρέθηκε μικρή μετά από μια τραυματική εμπειρία. Αργότερα έκανε γλυπτική και μαζί με τον σύζυγο της Τενγκελί, επίσης γλυπτή, μεγαλούργησαν.

Πολύ σημαντική γυναίκα δημιουργός εκείνης της εποχής ήταν η σχεδιάστρια μόδας, Coco Channel. Η Channel απελευθέρωσε τις γυναίκες από τους κορσέδες, τις μπανέλες  και τις έντυσε με άνετα ρούχα και ατελείωτο στυλ. Έτσι, τους έδωσε την ευκαιρία να κινηθούν άνετα και ισότιμα με τους άντρες.

Η Γερτρούδη Σταϊν με την εκπληκτική της και διεισδυτική ματιά ανέδειξε παγκοσμίως τον Πικάσο και τον Ματίς. Όλες αυτές οι δυναμικές γυναίκες είχαν απίστευτη πιστή στο ταλέντο τους, είχαν όραμα και το ακολούθησαν κόντρα στους ανδροκρατούμενους καιρούς και αφήσαν πίσω τους ένα σπουδαίο έργο.

Από τα τέλη του 20^ου αιώνα, σταδιακά οι γυναίκες παίρνουν -θα λέγαμε- τα ινία της τέχνης στα χεριά τους και γεμίζουν τις σχολές καλών τεχνών. Προσωπικά, είχα την τύχη στα μέσα της δεκαετίας του 80’s να είμαι η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που τελείωσε την Α.Σ.Κ.Τ. με βραβείο στο σύνολο της δουλειάς της και με υποτροφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού.

Σαν ηφαίστεια που επί χιλιετηρίδες ήταν σβηστά και ταπωμένα, οι γυναίκες εκρήγνυνται δημιουργώντας αξιόλογα έργα. Οι συλλέκτες σταδιακά αρχίζουν να τις εμπιστεύονται, τα μουσεία να παρουσιάζουν και να αγοράζουν τα έργα τους. Μετά από ατελείωτες προσπάθειες, σταδιακά οι γυναίκες αποδεικνύουν την αξία του ταλέντου τους, την δυνατή αλλά γεμάτη χυμούς, ευαισθησία και πρωτοτυπία στην τέχνη τους.

Έτσι, είναι πλέον έτοιμες να πραγματοποιήσουν τα καλλιτεχνικά τους όνειρα και να αγγίξουν το φως.

Εριέττα Βορδώνη: “Η τέχνη είναι μαγική, ζωντανή, ικανή να δημιουργήσει κάθαρση, να θεραπεύσει.”

Φρίντα Κάλο: 114 χρόνια από τη γέννησή της