Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη 

Η νέα δουλειά του Aλέκου Κυραρίνη  με τίτλο «Ἐπὶ τύμβῳ» φιλοξενείται και φέτος το καλοκαίρι στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου. Η έκθεση αυτή διοργανώνεται με πρωτοβουλία της CITRONNE Gallery σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, στο πλαίσιο μίας επιτυχημένης συνεργασίας των τελευταίων έντεκα ετών. Η έκθεση  αποσκοπεί να αναδείξει την συνέχεια και τη διαχρονικότητα της Τέχνης, προβάλλοντας μια «ερμηνευτική» άποψη, μια συμπληρωματική οπτική, όπως προτείνεται από ένα σύγχρονο εικαστικό. 

Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει δεκαπέντε έργα μεικτής τεχνικής, των οποίων η θεματολογία έχει εμφανείς αναφορές στις ανάγλυφες παραστάσεις των αττικών επιτυμβίων στηλών της κλασικής περιόδου. Στα έργα κυριαρχούν οι αρχετυπικές μορφές, οι οποίες απεικονίζονται μέσα σε αετωματικούς ναΐσκους, περιστοιχισμένους από φυτικό διάκοσμο. Η αρχιτεκτονική οργάνωση του ζωγραφικού χώρου, η απλότητα του σχεδίου, η απουσία προοπτικής και φωτοσκίασης, η περιορισμένη χρωματική παλέτα και η χρήση καθιερωμένων μοτίβων αποτελούν στοιχεία που παραπέμπουν άμεσα στην αρχαία ελληνική καλλιτεχνική παράδοση. Παράλληλα, διακρίνονται επιδράσεις από τον δυτικοευρωπαϊκό μοντερνισμό, καθώς τα μοτίβα δεν πλαισιώνουν απλά τις παραστάσεις ως διακοσμητικά στοιχεία, αλλά εμπλέκονται σε αυτές και συχνά πρωταγωνιστούν, δημιουργώντας ένα σύνολο τελικά περισσότερο αφαιρετικό παρά αφηγηματικό. 

Συναισθανόμενος ο καλλιτέχνης το βάρος και το κύρος του “μουσειακού” παρελθόντος – χωρίς να  το διαχωρίζει από το βιούμενο παρόν- εντατικοποιεί τον διάλογο ανάμεσα στο βίωμα και την μνήμη. 

Η επιμέλεια της έκθεσης είναι της Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη,  Δρ της Ιστορίας της Τέχνης, Διευθύντρια της CITRONNE Gallery και της Μαρία Γιαννοπούλου, Δρ. της Αρχαιολογίας στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων.

-Επί τύμβω. Αλέκο, τι πραγματεύεται αυτή η θεματική σου; 

-Στα περισσότερα έργα αυτής της ενότητας θα παρατηρήσει κανείς μία αναλογία με τις επιτύμβιες στήλες. Μία κεντρική φιγούρα αποχαιρετά τους οικείους της σε μία σύνθεση η οποία περιλαμβάνει φυτικά μοτίβο και άλλα ρυθμικά στοιχεία. Είναι μία σημερινή απεικόνιση της αρχαίας θεματικής, είναι μία επίκληση και μία αναφορά σε ότι διαρκές μας συνδέει με την αρχαία μας παράδοση. Η ζωγραφική που κάνω σε αυτή την περίπτωση υπενθυμίζει τις καταβολές του σύγχρονου κόσμου από τον παλαιό, την σύνδεση των καιρών και των κόσμων έτσι όπως στην προσπάθεια ενός σύγχρονου καλλιτέχνη μπορούν να συμπεριληφθούν και να συνυπάρξουν. Πολύτιμο εργαλείο και συνδετικό υλικό σε αυτή την προσπάθεια, η φανερή επιρροή από την τέχνη του μοντερνισμού.  

Νομίζω ότι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα σταμάτησε η ζωγραφική να μας ξαφνιάζει. Δεν σταμάτησε η ζωγραφική να υπάρχει, όμως σταμάτησε να πρωτοπορεί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και με την προσδοκία μίας τέχνης σημερινής, ενθυμούμαι και αναπολώ εμπράκτως ό,τι με έκανε να αγαπήσω και να ασχοληθώ με τα εικαστικά.     

-Ποια αρχαία έργα παρατήρησες και  μελέτησες  για να δημιουργήσεις τα έργα αυτής της έκθεσης;  

-Από σπουδαστής ακόμα, έκανα πολύ συχνές επισκέψεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών και σχεδίαζα παρατηρώντας τα γλυπτά και τα αγγεία. Μου άρεσε πολύ αυτή η σπουδή γιατί με βοηθούσε να αισθανθώ αυτό που κληρονομήθηκε από όλο τον κόσμο όχι απλά ως κάτι όμορφο, αλλά, ως  ιδανικά όμορφο. Εισπνέοντας λοιπόν σε αυτό τον χώρο ένα υλικό που θα έλεγα είναι αγνό και καθαρό υλικό της συνείδησης, εξασφάλισα την επιθυμία και την πίστη πως θα γίνω κι εγώ ένας καλός καλλιτέχνης.  

Συνεχίζω και σήμερα να μελετώ τα έργα του αρχαίου μας πολιτισμού δανειζόμενος στοιχεία τα οποία εντάσσω στη δουλειά μου. Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου το επισκέπτομαι τα τελευταία χρόνια. Τα εκθέματα του με συντόνισαν στην προσπάθεια μου να παραστήσω κάτι εν δυνάμει άξιο και ικανοποιητικό. Απέσπασα ένα συνολικό χρώμα, μία αίσθηση και μία ένταση λεπτή, την οποία προσπάθησα μέσα από τα έργα μου να ανταποδώσω. Ασφαλώς δεν ζωγραφίζω κατά απόλυτη αναλογία με τα έργα των αρχαίων χρόνων, αυτό είναι αδύνατον.  

Όμως υιοθετώ και παραδειγματίζομαι. Θέλω στα έργα μου κάποτε να φαίνεται ένα ψήγμα έστω, από την κατανόηση μίας αλήθειας που αισθάνομαι περισσότερο, αλλά πασχίζω να την κάνω αντικειμενική και μέσα από την εργασία μου, ζώσα. 

–Τα περισσότερα -ως σήμερα τουλάχιστο- έργα σου είχαν επιρροές από τον χριστιανισμό και τις αρχές του. Σε αυτή την έκθεση διαπιστώνουμε μια στροφή στην Αρχαία Ελλάδα. Πώς προέκυψε αυτό;  

-Και σε αυτά τα έργα υπάρχουν στοιχεία από την χριστιανική παράδοση. Τουλάχιστον, από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια. Στο βαθμό που δεν μπορώ να αποφύγω αυτό που είναι αληθινό και γόνιμο στην έως τώρα δουλειά μου και με τη γνώση ότι οι πολιτισμοί στη βάση τους συνδέονται στα ζωτικά όρια τους. Δεν υπάρχουν σύνορα ή κάποιου είδους διαχωριστικά εμπόδια εκεί που η τέχνη αναπαριστά τους χρόνους της ζωής σε λίγες γραμμές. Και γίνεται προσπάθεια να παρασταθούν και να ταυτιστούν με γνώμονα τον άνθρωπο. Τέλος, να συνυπάρξουν. Η σύγχρονη μνήμη και καταγραφή εξομοιώνει ανεμπόδιστα τη δημιουργία προσκαλώντας το ζωντανό και ζωηρό υλικό κάθε εποχής, ιδιαίτερα δε, όταν αυτό συνδέεται με ένα προγονικό ένστικτο που έχει ο καλλιτέχνης να συνδεθεί – λίγο ή πολύ- με ό,τι ακόμη και αδιόρατα, καθορίζει την ύπαρξή του και το πνεύμα του. 

Συζητούμε για την αρχή της σύνθεσης, όταν αυτή περιέχει στοιχεία από την ησυχία και το σίγουρο διάβα ενός ζωγράφου, που προτιμά να εγκαλεί και να θυμάται, παρά να «βολοδέρνει» επιπόλαια στα μονοπάτια μιας τέχνης καταδικασμένης να περιέχει μόνο το πείσμα του να είναι προσωπική κι επιτυχημένη. Αυτή την αφετηρία προσπαθώ κι εγώ να έχει η ζωγραφική μου. Προσπαθώντας να βρω ό,τι πιο προσωπικό, ανακαλύπτω αυτά τα χαρακτηριστικά που όλοι οι Έλληνες έχουμε κοινά και αναλλοίωτα. Χωρίς υπερβολή μιλούμε για έναν σημαντικό πολιτισμό με διάρκεια και μέλλον, μόνο αν εμείς δεν θελήσουμε να απομακρυνθούμε. Τα στοιχεία εντοπιότητας προσδίδουν στη δουλειά ενός καλλιτέχνη ταυτότητα και ποιότητα. Τότε, το έργο του έχει αληθινά λόγο ύπαρξης και διεθνή απήχηση, εκεί που οι λαοί του κόσμου τούτου ανταλλάσουν τα προσόντα τους και ευδοκιμούνε.    

   -Πώς αισθάνεσαι που τα έργα αυτά εκτίθενται σαν περιοδική έκθεση σε Μουσείο και όχι σε γκαλερί; 

-Είναι μεγάλη τιμή και αποτελεί ευκαιρία να εκτιμήσω τα έργα σ’ ένα περιβάλλον όπου η αξία είναι φανερή και θεμελιωμένη. Εκθέτοντας τη δουλειά μου στο όμορφο Αρχαιολογικό μουσείο του Πόρου δεν θα συγκριθώ αλλά θα ευτυχήσω να συμπεράνω εάν εργάστηκα με κάποια λεπτότητα, σε μία περίπτωση, που υπάρχει η αξίωση για κάποια ποιότητα και ευαισθησία.  

Τα έργα μου θα κριθούν όχι μόνο για την γοητεία τους αλλά και για την ευστοχία τους. Και αυτό είναι αυτονόητο γιατί σ’ έναν χώρο με τόση φόρτιση και τέτοιες αισθητικές προδιαγραφές δεν θα ήθελα ποτέ η ζωγραφική μου να αποτελέσει ξένο σώμα. Η συνολική μου προσπάθεια πραγματώνει την επιθυμία μου να ενσωματώσω στο σύνολο των προδιαγραφών μίας ουσίας που έχει εμπεδωθεί , τη δική μου πρόθεση να παρεισφρήσω μ’ ένα σύνολο έργων που διακριτικά θα συνθέσουν μία ενότητα απαλή, συμβατή και ποικίλη. Τέλος, θέλω να διαπιστώσω εάν η ζωγραφική μου με «υπακούει» και μέσα από αυτήν έχω τη χαρά να συνιστώ τις προθέσεις μου.     

Δεν υπάρχουν σύνορα ή κάποιου είδους διαχωριστικά εμπόδια εκεί που η τέχνη αναπαριστά τους χρόνους της ζωής σε λίγες γραμμές

-Συμμετέχεις παράλληλα αυτές τις μέρες και σε ομαδική έκθεση στον Πόρο στην γκαλερί Citronne με γενικό τίτλο « Επαναλήψεις». 

-Σωστά. Παράλληλα με την προσωπική μου έκθεση στο Αρχαιολογικό μουσείο του Πόρου, θα πραγματοποιείται έκθεση με γενικό τίτλο «Επαναλήψεις» στη Citronne Gallery. Η έκθεση αυτή θα περιλαμβάνει έργα σημαντικών καλλιτεχνών. Συμμετέχω με δύο «ζωγραφογλυπτά» όπως τα χαρακτηρίζω και είναι η εφαρμογή της ζωγραφικής που κάνω πάνω σε μάρμαρο και σε πέτρα. Αντικείμενο της έκθεσης είναι πώς στο έδαφος μίας επανάληψης, μίας δίνης δημιουργικής επαφής του καλλιτέχνη με το έργο του, αναπτύσσεται ένας ρυθμός και ακουμπά σε έναν κανόνα.

Πρόκειται για έργα τα οποία ακολουθούν στοιχεία της «έσω και έξω» φύσης. Εκεί που ο δημιουργός ενός έργου επίμονα και διακριτικά επαναλαμβάνει ή θα έλεγα σκηνοθετεί την συμπεριφορά σε έναν ρυθμό, μία επανάληψη που πάντα ως πειστήριο ευαισθησίας θα πραγματώσει ένα ανάπτυγμα. Τα ανάπτυγμα αυτό, όπως προείπα, δανείζεται τη μορφή του από τη δόνηση που έχει ο ρυθμός, η επαναληπτικότητα, τόσο στα εξωγενή και ευδιάκριτα στοιχεία του φυσικού μας κόσμου όσο και στα ανάλογα εσωτερικά. Να υπενθυμίσω σε αυτό το σημείο τη «Νοερά προσευχή» στην ανατολική Χριστιανική παράδοση ή ακόμα και τον χορό των Δερβίσηδων στην κοντινή μας Ανατολή.  

Καλώντας τον σύγχρονο καλλιτέχνη να εντοπίσει τη συγκέντρωση του δημιουργώντας ένα πλέγμα από ρυθμικά στοιχεία,  καταλαβαίνουμε πως τα έργα που προκύπτουν απηχούν προφανείς- ως προς την φυσική τους υπόσταση -αλλά και εσωτερικούς και λιγότερο εμφανείς όρους. Στα όρια ενός καλλιτεχνικού αποκρυφισμού αναδύονται τα σύνορα ανάμεσα στην αισθαντικότητα και την περισυλλογή που προκαλεί η αποτύπωση του ενός φαινομένου, ιδιωματικά εξωτερικού αλλά και ιδιωματικά εσωτερικού. Και πρέπει να μιλάμε για τέχνη.  

Στη δική μου προσπάθεια που θα συναντήσετε σε αυτή την έκθεση, θα παρατηρήσετε δύο έργα τα οποία έχουν αποκρυσταλλωμένη την μόνιμη διάθεση μου να δημιουργώ ένα κεντρικό μοτίβο και να παρακολουθώ, (να ζωγραφίζω), το υπόλοιπο υλικό πάνω στο οποίο «αφηγούμαι» τη γενικότερη διάθεση μου. Με όρους μίας εσωτερικής αρχιτεκτονικής, λειτουργώ με την αρχή της επανάληψης ενός κεντρικού ρυθμού και προσπαθώ να εντοπίσω έναν κυρίαρχο κανόνα. Να μου πείτε, το ίδιο ακριβώς γίνεται πάντα όταν μιλούμε για έργα της ζωγραφικής τέχνης. Μόνο που εδώ εξατομικευμένα και απαλλαγμένα από κάθε περιττή συγκυρία της συνολικής γραφής, πρέπει μία ζωτική αίσθηση να αναδυθεί και να κυριαρχήσει. 

Τα στοιχεία εντοπιότητας προσδίδουν στη δουλειά ενός καλλιτέχνη ταυτότητα και ποιότητα  

Info Εκθέσεων 

Α’ ΕΚΘΕΣΗ  

ΑΛΕΚΟΣ ΚΥΡΑΡΙΝΗΣ – Ἐπὶ τύμβῳ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου 

Επιμέλεια: 

• Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη – Δρ της Ιστορίας της Τέχνης, Διευθύντρια CITRONNE Gallery 
• Μαρία Γιαννοπούλου – Δρ της Αρχαιολογίας, Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων 

 Διοργάνωση:  CITRONNE Gallery 

Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 27 Μαΐου ως τις 30 Σεπτεμβρίου, 2023       

Β΄ΕΚΘΕΣΗ     

Group Exhibition με τίτλο «Επαναλήψεις» στην Citronne Gallery ΠΟΡΟΣ 

Επιμέλεια: Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη – Δρ της Ιστορίας της Τέχνης, Διευθύντρια CITRONNE Gallery 

Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 27 Μαΐου ως τις 27 Ιουλίου, 2023