Ανεβαίνοντας προς τον Λυκαβηττό, στην οδό Γλύκωνος στη Δεξαμενή συναντά κανείς στο δεξί του χέρι την ιστορική Αίθουσα Τέχνης Αθηνών. Έναν χώρο που πάνω από μισό αιώνα πρωτοπορεί στον χώρο της τέχνης. Ιδρύτρια του, η Μαριλένα Λιακοπούλου, κόρη του διακεκριμένου Έλληνα μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου, Περικλή Βυζάντιου που πρωτοπορώντας «άνοιξε» την ελληνική τέχνη και διαπλάτυνε τους ορίζοντές της εντός και εκτός συνόρων.

Γράφει η Ζέτα Τζιώτη

Άξιος διάδοχος την τελευταία 20ετία σχεδόν, ο Αλέξανδρος Λιακόπουλος. Οξυδερκής επιλέγει και παρουσιάζει καταξιωμένους αλλά και πολλά υποσχόμενους νέους εικαστικούς.

Εμείς, επισκεφτήκαμε πρόσφατα την γκαλερί στα εγκαίνια της έκθεσης του Στέλιου Πετρουλάκη και μιλήσαμε με τον Αλέξανδρο Λιακόπουλο τόσο για την ιστορία του χώρου, όσο και για τα σχέδια του σε Ελλάδα και εξωτερικό.

-Αλέξανδρε, η Αίθουσα Τέχνης Αθηνών υπήρξε ανέκαθεν πρωτοποριακή γκαλερί της εποχής συμμετείχε σε διεθνείς φουάρ. Μιλήστε μας για την ιστορία της.

-Η Αίθουσα Τέχνης Αθηνών ιδρύθηκε το 1963 από τη μητέρα μου Μαριλένα Λιακοπούλου και αρχικά φιλοξενήθηκε στο ξενοδοχείο Χίλτον.

Με σκεπτικό ότι “η Τέχνη είναι μαρτυρία της εποχής” εξέθεσε την εγκατάσταση φυλακής της Μαρίας Καραβέλα και πίνακες ζωγραφικής με τα βασανιστήρια των φυλακών του Ηλία Δεκουλάκου, που ήταν η αιτία πριν ακόμα εγκαινιαστεί η έκθεση, να κλείσει ο συγκεκριμένος χώρος.

Το 1973 η γκαλερί επαναλειτούργησε σε νέο, ιδιόκτητο χώρο εναρμονισμένο σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, στην πλατεία Δεξαμενής, με δάπεδο από πεντελικό μάρμαρο σχεδιασμένο από τον Πάρι Πρέκα, και ρόπτρο σχεδιασμένο από τον γλύπτη Φιλόλαο, ως Αίθουσα Τέχνης Αθηνών.

-Σημαντικοί καλλιτέχνες παρουσίασαν έργα τους στο χώρο αυτό.

-Έτσι ακριβώς. Εκπονώντας από την αρχή ένα διεθνές και πρωτοποριακό πρόγραμμα στη μακρόχρονη πορεία της η Αίθουσα Τέχνης Αθηνών παρουσίασε σε πρώτη τους ατομική έκθεση στην Ελλάδα, σημαντικότατους Έλληνες καλλιτέχνες της διασποράς, όπως: Ι. Αβραμίδη, Κ. Βυζάντιο, Μ. Πράσσινο, Δ. Περδικίδη, Γ. Σκλάβο, Θ. Στάμο, Ι. Χριστοφόρου κ.ά., πρόβαλε το έργο νεοεμφανιζόμενων Ελλήνων καλλιτεχνών (Ν. Αλεξίου, Α. Απέργης, Μ. Κατζουράκης, X. Μπότσογλου, Γ. Μπουτέας, Σ. Σόρογκας, Γ. Ψυχοπαίδης κ.ά.), ενώ παράλληλα πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις καλλιτεχνών από το διεθνή χώρο: A. Warhol, M. Ernst, J. Helion, C. Viallat, κ.ά.

Ταυτόχρονα, φιλοξένησε και σημαντικότατες ομαδικές εκθέσεις, όπως: “De Signac aux Surrealistes – Επιλογές από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Πόλης του Παρισιού,” “Vassarely: ses maitres, ses disciples, ses amis” και συνεργάστηκε με την Εθνική Πινακοθήκη και καταξιωμένες γκαλερί του εξωτερικού, όπως: Marlborough Gallery – Ν. Υόρκη, Karl Flinker – Παρίσι, A. Iolas – Παρίσι, Galerie de France – Παρίσι.

Έχουμε λάβει μέρος και σε διεθνείς fοires, όπως την Kunstmesse – Βασιλεία, Salon de Mars – Παρίσι, F.I.A.C. – Παρίσι, Art Paris – Caroussel du Louvre – Παρίσι, κ.α.

Το 2001 ανέλαβα τη διεύθυνση έχοντας κύριο στόχο την ανάδειξη, προβολή και υποστήριξη νέων καλλιτεχνών.

Σε πρώτη ατομική έκθεση παρουσίασα μεταξύ άλλων, τους Σάββα Γεωργιάδη, Ηλία Καρρά, Κική Κολυμπάρη, Αγγελική Ξυνού, Παναγιώτη Πασάντα, STMTS (Σταμάτης Μήτσιος), Κάλλια Τριανταφύλλου, Αντώνη Χαλυβίδη καθώς καθώς και τις πρώτες ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας του Χρίστου Σιμάτου και του Olivier Fahrni

Συνεχίζοντας ταυτόχρονα και την παράδοση της γκαλερί στην παρουσίαση ζωγραφικής και γλυπτικής αναφέρω τους εξαιρετικούς Στέφανο Δασκαλάκη, Χρήστο Κάλφα, Αφροδίτη Λίτη, καθώς του φωτογράφου Robert McCabe κ.α.

-Η μητέρα σας, Μαριλένα Λιακοπούλου γνωρίζοντας τους διανοούμενους της μεταπολεμικής γενιάς ήταν μια κυρία της τέχνης που δεν έμενε αδιάφορη για τα πολιτικά δρώμενα. Πώς θα το σχολιάζατε;

-Η μητέρα μου μεγάλωσε σε μία οικογένεια με ιδιαίτερη έφεση στις τέχνες και τα γράμματα. Μέσω των γονιών της αλλά και του αδερφού αργότερα ήρθε σε επαφή με πάρα πολλούς ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, πράγμα που αναμφίβολα την επηρέασε βαθύτατα. Όσο για τα πολιτικά δρώμενα, όπως σας ανέφερα παραπάνω εν μέσω χούντας τόλμησε να παρουσιάσει εκθέσεις με έντονο αντιδικτατορικό χαρακτήρα.

Επίσης παρουσίασε μία έκθεση οικολογικού χαρακτήρα με τίτλο: “Η Πάτμος στο Σύγχρονο Περιβάλλον” το 1976, που αφορούσε το αγαπημένο της νησί, την Πάτμο, και το πως θα αλλοιωνόταν από τις κολώνες της ΔΕΗ.

Ο Περικλής Βυζάντιος είχε μεγάλη αγάπη για την Ύδρα για την οποία και αγωνίστηκε ώστε να κρατήσει τον χαρακτήρα της

-Παππούς σας ο Περικλής Βυζάντιος. Τι άνθρωπος ήταν και πόσο σας επηρέασε;

-Τον θυμάμαι όμως ως έναν ψηλό, χαριτωμένο και γοητευτικό κύριο, αγαπητό σε όλους. Είχε την χαρά της ζωής μέσα του, πράγμα που εκδηλωνόταν και μέσα από το χιούμορ του (αργότερα έμαθα ότι ήταν και μεγάλο πειραχτήρι) αλλά και από τα έργα του. Έργα και παραστατικά, αλλά και αφαιρετικά, πολλά από τα οποία κοσμούσαν το πατρικό μας σπίτι, και μ’ έμαθαν ν’ αγαπάω την ζωγραφική.

Όταν μάλιστα έφυγα για να ζήσω μόνος, έδωσα μάχη με την μητέρα μου – την οποία και κέρδισα – για να πάρω ένα έργο του Περικλή με μία σκηνή από την Λαγουδέρα το οποίο ήταν και το αγαπημένο μου.

Ο Περικλής είχε επίσης μεγάλη αγάπη για την Ύδρα, για την οποία και αγωνίστηκε ώστε να κρατήσει τον χαρακτήρα της, καθώς και τους νέους καλλιτέχνες τους οποίους και στήριζε με κάθε τρόπο.

-Φέτος είχαμε την τύχη να θαυμάσουμε έργα του Ντίκου Βυζάντιου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Γουλανδρή στην Άνδρο, που εσείς ο ίδιος βοηθήσατε καταλυτικά για την οργάνωσή της. Ζωγράφος της διασποράς που έφηβος ακόμη, 16 ετών, έγινε απευθείας δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα.

Μιλήστε μας για το πώς κατάφερε, κατά τη διάρκεια της ζωής του, να παρεισφρήσει σε διαφορετικά εικαστικά ρεύματα, τεχνοτροπίες και μεθόδους;

-Με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Γουλανδρή είχαμε μία θαυμάσια συνεργασία, και μου έδωσε μεγάλη χαρά που παρουσιάστηκε μία ολοκληρωμένη εικόνα του έργου του Ντίκου Βυζάντιου, καθώς και το εξαιρετικό κείμενο από τον διευθυντή του Μουσείου και ιστορικό τέχνης κύριο Κυριάκο Κουτσομάλλη που συνόδευε τον κατάλογο της έκθεσης. Έργο του παρουσιάζεται και στο νέο Μουσείο του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Αθήνα.

Οι γονείς του Ντίκου είχαν έντονη κοινωνική ζωή και παρουσία με ιδιαίτερη έφεση στις τέχνες και τα γράμματα, κι έτσι ο ίδιος μεγάλωσε σ’ ένα ζωντανό πνευματικό περιβάλλον που τον επηρέασε ποικιλοτρόπως.

Στο Παρίσι έφτασε το 1945, με το θρυλικό «Mataroa», και καθώς ήθελε να ενταχθεί στη γαλλική κοινωνία και όχι να περιχαρακωθεί σε μία ελληνική παροικία, άφησε την πανεπιστημιακή εστία για να μείνει μόνος του. Σύντομα συνδέθηκε αρχικά με τον Alberto Giacometti, και λίγο αργότερα τον φιλόσοφο Michele Foucault, και αργότερα με τον Jean Daniel, συνιδρυτή της εφημερίδας “Le Nouvelle Observateur.”

Ο Ντίκος ζωγράφιζε από μικρός σκηνές από την καθημερινότητα του, όπως χορευτές, ανθρώπους του μόχθου και τα ζώα του σπιτιού

Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έκανε πολλά σχέδια παιδιών της κατοχικής πείνας που έβρισκαν καταφύγιο στο παράρτημα της Σχολής Καλών Τεχνών στους Δελφούς, σχέδια με τα οποία έγινε δεκτός στην Σχολή Καλών Τεχνών. Φτάνοντας στο Παρίσι συνέχισε την παραστατική ζωγραφική, με έργα που αποτύπωναν το Παρίσι το ίδιο.

Σ’ ένα ταξίδι του στην Ελλάδα την δεκαετία του 50, χάρη στο άπλετο φως της Ύδρας ξέφυγε από την μουντάδα του Παρισιού, και στράφηκε σε μία ποιο αφηρημένη ζωγραφική. Αργότερα κι έχοντας ξαναγυρίσει στην Γαλλία, σε μία ατομική του έκθεση με αφαιρετικά έργα, ένοιωσε ότι έκλεισε αυτός ο κύκλος και στράφηκε σε μαυρόασπρα σχέδια με κάρβουνο που απεικόνιζαν φιγούρες ανθρώπων στους δρόμους του Παρισιού. Αργότερα, όταν έκλεισε κι αυτός ο κύκλος, επέστρεψε σε μία παραστατική ζωγραφική, αλλά με πολύ πιο έντονα χρώματα.

Τον Ντίκο τον γνώρισα κυρίως μέσα από ταξίδια που έκανα μικρός με την μητέρα μου στο Παρίσι. Μέσα από τις παραστάσεις στην Comedie Francaise καθώς και τις διάφορες επισκέψεις και γεύματα σε φίλους του συλλέκτες συνειδητοποίησα ότι είχα να κάνω με έναν άνθρωπο μορφωμένο και χειμαρρώδη, με αρκετό χιούμορ και περίσσια γοητεία.

Μερικά χρόνια αργότερα στην Πάτμο τον παρακολούθησα να ζωγραφίζει το πορτραίτο ενός φίλου, κι εκεί είδα έναν ζωγράφο συγκεντρωμένο και ταγμένο στο “έργο” του. Από τον τρόπο που μιλούσε ήρεμα στο μοντέλο του ή σε μένα και την μητέρα μου, σε περίπτωση που χρειαζόταν κάτι, καταλάβαινε κανείς ότι το μυαλό του και το χέρι του είχαν γίνει ένα.

-Μελλοντικά σχέδια, συνεργασίες και διοργανώσεις.

-Aυτή την περίοδο στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών έχουμε τη χαρά να παρουσιάζουμε την πρώτη ατομική έκθεση, ενός νέου και ιδιαίτερα ταλαντούχου ζωγράφου, του Στέλιου Πετρουλάκη γνωστού ήδη στο φιλότεχνο κοινό από τη συμμετοχή του σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται μια σειρά έργων από λάδι σε καμβά στα οποία απεικονίζονται πορτραίτα σε εσωτερικούς χώρους όπου ο καλλιτέχνης καταθέτει μια ενότητα έργων παλλόμενη από φωτεινή σιωπή και λιτή, ειλικρινή ωραιότητα.

Μετακινούμενος εξακολουθητικά ανάμεσα σε ελάσσονα σκοτεινά ημιτόνια και ψιθυριστικές εστίες φωτός, ενεργοποιώντας τη σχεδιαστική ευφράδεια και την αριστοτεχνική χρήση του χρώματος, ο Πετρουλάκης αφουγκράζεται και επανασυγκροτεί τα ιδιαίτερα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της παρούσας μορφής και ανιχνεύει με τρυφερή τόλμη τον ψυχισμό των βιωμένων προσώπων του στενού οικογενειακού κύκλου του που χρησιμοποιεί ως μοντέλα.

Όπως αναφέρει η ιστορικός τέχνης Ίρις Κρητικού που υπογράφει και το κείμενο του καταλόγου “μετακινούμενος εξακολουθητικά ανάμεσα σε ελάσσονα σκοτεινά ημιτόνια και ψιθυριστικές εστίες φωτός, ενεργοποιώντας τη σχεδιαστική ευφράδεια και την αριστοτεχνική χρήση του χρώματος, ο Πετρουλάκης αφουγκράζεται και επανασυγκροτεί τα ιδιαίτερα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της παρούσας μορφής και ανιχνέυει με τρυφερή τόλμη τον ψυχισμό των βιωμένων προσώπων του στενού οικογενειακού κύκλου του που χρησιμοποιεί ως μοντέλα.”

Ο Στέλιος Πετρουλάκης σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλο τον Δημήτρη Μυταρά, απ’όπου αποφοίτησε το 2003. Από το 2009 διδάσκει (με το Π.Δ. 407/83) στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά, το μάθημα των Εικαστικών Τεχνών.

Στα σχέδια είναι βέβαια και μία έκθεση για τον Περικλή Βυζάντιο, αλλά μάλλον είναι λίγο νωρίς να μιλήσουμε γι αυτό.

Info Έκθεσης

Αίθουσα Τέχνης Αθηνών
Γλύκωνος 4, 106 75 Αθήνα
Διάρκεια έκθεσης Στέλιου Πετρουλάκη
14 Νοεμβρίου 2019 έως 4 Ιανουαρίου 2020