Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Στο ιστορικό κέντρο της Δράμας στον πρώτο όροφο της GALLERY13, ο Δημήτρης Γούδας στεγάζει το καλλιτεχνικό βιβλιοδετείο της πόλης. Στόχος του είναι η ανάδειξη της ιστορίας της τέχνης του βιβλίου και ιδιαίτερα της στάχωσης.
Ο Δημήτρης Γούδας γεννήθηκε στην Δράμα και σπούδασε Γραφιστική. Από το 2016 ασχολείται με τις ιστορικές βιβλιοδεσίες και ιδιαίτερα με τη βυζαντινή βιβλιοδεσία, συγκεκριμένα με τη μεσαιωνική βυζαντινή ραφή, γνωστή και ως «στάχωση». Με το σκεπτικό ότι το βιβλίο αποτελεί αντικείμενο πολιτισμού με διαχρονική αξία, ξεκίνησε η ιδέα για την ανάδειξη του χαρτιού και του βιβλίου. Σήμερα η χειροποίητη βιβλιοδεσία αναβιώνει.
-Κύριε Γούδα, ποιο ήταν το κίνητρο της ίδρυσης της GALLERY13;
-H GALLERY13 δημιουργήθηκε με κίνητρο μία ανάγκη, την ψυχωφελή επαφή του ανθρώπου με την τέχνη. Στην ουσία δημιούργησα στην γενέτειρα μου αυτό το οποίο έψαχνα. Ένα σημείο δηλαδή, στο οποίο Τέχνη και Άνθρωπος δημιουργούν κάτι νέο μέσα στο αστικό τοπίο. Μία άλλη βιτρίνα η οποία έχει ως στόχο να έλξει τον περαστικό με την αισθητική της. Να διεκδικήσει την επαφή με το κοινό και τις τέχνες γύρω από το υλικό του χαρτιού και του βιβλίου.
-Τα πάντα πλέον είναι ψηφιακά. Εσείς όμως δείχνετε ιδιαίτερη «εμμονή» και επιμονή στο χαρτί.
-Στην πόλη της Δράμας, το στοιχείο του νερού κυριαρχεί. Δεκάδες μικρές πηγές αναβλύζουν στο κέντρο της, συνθέτοντας ένα μοναδικό τοπίο πλούσιας βλάστησης. Το νερό ως βασικό στοιχείο της Χαρτοποιητικής, αποτελεί αδιαμφισβήτητα έμπνευση για δημιουργία. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η λειτουργία της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας κατά τα τέλη του 20ου αιώνα στα προάστια της πόλης. Από εδώ προμηθεύονταν χαρτί Εκδοτικοί Οίκοι της χώρας μας έως τη διακοπή λειτουργίας της.
Η GALLERY13 έχει ως όραμα να επαναφέρει την σύνδεση της πόλης με το υλικό αυτό, παρουσιάζοντας κατά κύριο λόγο καλλιτέχνες όπου το χαρτί κυριαρχεί ως βασικό υλικό στο έργο τους. Παράλληλα, η λειτουργία του βιβλιοδετείου στον χώρο της γκαλερί, συνδιαμορφώνει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της με στόχο να αναδείξει το βιβλίο ως αυτούσιο έργο τέχνης.
-Έχετε και βιβλιοδετείο στο χώρο της γκαλερί. Μιλήστε μας για αυτό.
-Πράγματι, με εμπνέει το βιβλίο και η δύναμη της εικόνας του. Αυτό το ανθεκτικό στον χρόνο αντικείμενο γνώσης και αισθητικής, το οποίο έχω ως στόχο να αναδείξω μέσα από την λειτουργία του βιβλιοδετείου. Κυρίως όμως εμπνέομαι από εκείνες τις τεχνικές βιβλιοδέτησης οι οποίες εφαρμόστηκαν την περίοδο του Μεσαίωνα. Η Στάχωση, δηλαδή η βυζαντινή βιβλιοδεσία όπως καλείται στην μεσαιωνική Ελληνική, είναι μία τέτοια τεχνική.
–Μιλήστε μας για την τεχνική της στάχωσης.
-Αναφέρομαι στην μετάβαση από τους κυλίνδρους του αρχαίου κόσμου στον Χριστιανικό Κώδικα. Μία χρονική στιγμή στην οποία το βιβλίο απέκτησε την πρώτη ολοκληρωμένη μορφή του. Την Στάχωση, με τα περίτεχνα κεντητά εξογκωμένα κεφαλάρια που συνδέουν τις ξύλινες πινακίδες-εξώφυλλα με το σώμα του βιβλίου, ντυμένο με δέρμα και διακοσμημένο με γεωμετρικά σχήματα και ένθετα μεταλλικά στοιχεία. Αυτόν τον τρόπο βιβλιοδέτησης που στη Δύση την περίοδο του Ουμανισμού τον ονόμαζαν «alla greca», δηλαδή ελληνικό.
-Έχετε κάποια ιστορικά παραδείγματα να μας αναφέρετε από την περιοχή σας;
-Τον Κώδικα 1424, το παλαιότερο πλήρες χειρόγραφο της «Καινής Διαθήκης» στον κόσμο, το οποίο γράφτηκε τον 9ο ή 10ο αιώνα από τον μοναχό Σάββα. Πρόσφατα επιστράφηκε οικειοθελώς από τη Λουθηρανική Θεολογική Σχολή του Σικάγου στην Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης στο όρος Παγγαίο, μετά από τον αγώνα του Μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου.
Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια στην Ευρώπη, που στο παρελθόν είχε μια πλούσια σε χειρόγραφα βιβλιοθήκη η οποία διασκορπίστηκε κατά την δεύτερη βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία το διάστημα 1916-1918.
Θεωρώ την Τέχνη ως μέσο επαφής του ανθρώπου με το Άλλο, το Υπερβατό, το Θείο
– Ποια είναι η αντίληψη σας για το βιβλίο ως «Art Object»;
– Στην εποχή μας που το βιβλίο τείνει να απωλέσει την φυσική του μορφή, πιστεύω πως η τέχνη δύναται να αποτελέσει το μέσο για την ζωντανή έκφραση της υλικής του υπόστασης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο «Αντικείμενο-Νόμισμα Ά» το οποίο εκφράζει ιδανικά την αντίληψη μου για το βιβλίο ως Art Object, καθώς ως «Αντικείμενο» νοείται το βιβλίο.
Τους προηγούμενους αιώνες σε χώρες της Ανατολής και ιδιαιτέρως στην Ινδία, το βαμβάκι είχε τόσο μεγάλη αξία ώστε να θεωρείται ότι έχει αξία νομίσματος. Σε αυτή τη λογική κινείται ο εικαστικός Σαράντης Γκάγκας που μέσα από το έργο του αναδεικνύει την «πολυτιμότητα» του υλικού, ντύνοντάς το με φύλλα χρυσού. Το έργο το οποίο και δημιουργήθηκε από άνθη βαμβακιού, πήρε την μορφή του σαν ένα σώμα κάτω από μια πρέσα. Όπως ακριβώς θα συνέβαινε και με τα υπό βιβλιοδέτηση βαμβακερά φύλλα ενός βιβλίου. Με το εξώφυλλο του χρυσωμένο, σαν τις εξαίρετες πολύτιμες σταχώσεις των προηγούμενων αιώνων.
-Πώς εκλαμβάνετε την Τέχνη στην καθημερινότητα;
-Θεωρώ την Τέχνη ως μέσο επαφής του ανθρώπου με το Άλλο, το Υπερβατό, το Θείο. Μία κατάθεση ψυχής του δημιουργού μέσω του υλικού του. Πρόκειται για μία αλήθεια στην οποία αξίζει να επενδύσουμε όλοι. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να επισκεφτεί μία έκθεση, ούτε ιδιαίτερα πλούσιος για να αποκτήσει ένα αυθεντικό έργο τέχνης. Αρκεί να νιώσει την επιθυμία, να αγαπά και να ερωτεύεται.
-Τι δράσεις έχετε προγραμματίσει για το 2022 στο χώρο σας;
-Από τον Σεπτέμβριο του 2022, η GALLERY13 θα παρουσιάσει μια σειρά εκθέσεων οι οποίες έχουν ως στόχο την ανάδειξη του βιβλίου μέσα από τεχνικές, αλλά και έργα εικαστικών εμπνευσμένα από την φόρμα και τα υλικά του.
Μία εξελικτική πορεία η οποία θα ξεκινήσει με την παρουσίαση δύο συλλεκτικών εκδόσεων, τυπωμένων με χαρακτήρες κάσας και στοιχειοθετημένων στο χέρι από τον Νίκο Βοζίκη των Εκδόσεων Διάττων. Θα ακολουθήσει η έκθεση με σπαράγματα παλαιών βιβλίων και φωτογραφιών σε νέα μορφή από τον εικαστικό Θεόδωρο Λάλο και έπειτα το έργο της εικαστικής απόδοσης του βιβλίου σύμφωνα με την οπτική της Ιωάννας Καζάκη. Τέλος, ο Δεκέμβριος θα είναι αφιερωμένος στην μητέρα της τυπογραφίας και των πρώτων τυπωμένων βιβλίων, την τέχνη της χαρακτικής.
GALLERY13
Μητροπολίτου Αγαθαγγέλου 13 Πεζόδρομος, 661 31
τηλ : 2521181181 – Δράμα
