Η Λόλα Νταϊφά, η γνωστή κυρία των Δημοσίων Σχέσεων και της τηλεόρασης μιλά για την ξεχωριστή συλλογή των 231 εικονογραφημένων πιάτων που διαθέτει με αγάπη και πάθος. Η συλλέκτρια αφηγείται μικρές, αληθινές ιστορίες πάθους και ταλαιπωρίας.

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Τα πιάτα αυτά χρονολογούνται από το 1863 μέχρι και το 1973 και κατασκευάζονταν με μεράκι στη Σύρο, στον Πειραιά, στην Αθήνα.

Στην εικονογράφηση των μοναδικών αυτών πιάτων παρουσιάζονται γεγονότα που «σφράγισαν» η ιστορία της χώρας μας από τους αρχαίους χρόνους έως τη σύγχρονη Ελλάδα.

Συναντάμε εμβληματικές προσωπικότητες που διαδραμάτισαν ρόλο πρωταγωνιστή. Συναντάμε από τον Ρήγα Φεραίο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, τον Σπύρο Λούη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, το θωρηκτό «Αβέρωφ», τη Μονή Αρκαδίου, όπως και μια πλειάδα βασιλέων, από τον Γεώργιο Α’ έως τον Κωνσταντίνο Β’.

Την έκδοση επιμελήθηκε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, λαογράφος Κατερίνα Κορρέ-Ζωγράφου και εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο «Μίλητος».

Κυρία Νταϊφά, πότε και πως αποφασίσατε να ξεκινήσετε την συλλογή αυτή με τα ιστορικά πιάτα;

Νέα, επισκέφτηκα το σπίτι της γυναίκας, που αργότερα έγινε πεθερά μου, της κυρίας Καλλιόπης Νταϊφά. Τότε, δεν γνώριζα καν τον σύζυγό μου, τον Ίωνα Νταϊφά. Το σπίτι ήταν καταπληκτικό με πολύ ωραία αντικείμενα.

Κατά την επίσκεψή μου, ζήτησα ένα ποτήρι νερό και η κα Καλλιόπη, καθώς ήταν μεγάλη σε ηλικία, με προέτρεψε να πάω μέχρι την κουζίνα και να φέρω και ένα ποτήρι νερό και εκείνης.

Στην κουζίνα λοιπόν, καθώς έπινα νερό, είδα ένα πιάτο, «σταμπαρισμένο» με τον τότε Βασιλιά. Το θαύμασα και στη συνέχεια την ρώτησα που το βρήκε. Μου έκανε εντύπωση που έβαζαν τους «βασιλιάδες στα πιάτα».

Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με τα πιάτα. Μετά το ξέχασα, πέρασαν χρόνια, παντρεύτηκα τον Ίωνα κ κάποια στιγμή θυμήθηκα το πιάτο…

Πάω λοιπόν στην κυρία Καλλιόπη και της το ζητάω.

“Μητέρα”, της λέω, “εκείνο το πιάτο με τους Βασιλιάδες το έχετε?”

Εκείνη, πολύ καλή γυναίκα, αμέσως μου το έδωσε και έτσι ξεκίνησαν όλα!

Έτσι, άρχισα να ψάχνω την ιστορία των πιάτων και έμαθα για κάθε πιάτο για ποιο λόγο το έφτιαχναν, ποιόν ήθελαν να τιμήσουν. Έμαθα για τα σερβίτσια και τις ιστορίες τους.

Πήγαινα στο Μοναστηράκι, στην Σύρο, έψαχνα στο Μεσολόγγι τον Λόρδο Βύρωνα, μετά έψαχνα στο Πήλιο και να μην σας πολυλογώ έψαχνα γι αυτά και είχα γυρίσει όλη την Ελλάδα.

Μετά όποτε μπορούσα και μου δινόταν και η ευκαιρία άρχισα να ψάχνω πιάτα και στο εξωτερικό, στο Μπορντώ, στην Τουλούζη, στην Πράγα, στο Βελιγράδι και έψαχνα στα παλιατζίδικα για πιάτα.

Μεγάλη ιστορία! Άλλα πιάτα έβρισκα, άλλα δεν έβρισκα, άλλα πλήρωνα ακριβά, άλλα με «εκβίαζαν» κατά κάποιο τρόπο, μου τα παζάρευαν και έδινα και μπουκάλια ουίσκι ή αμερικανικά τσιγάρα εκείνη την εποχή. Τύχαινε πάλι να κάνω κόπο, να πάω, να μιλήσω, να βρω και μετά ο ιδιοκτήτης να μην μου το πουλάει.

Ταλαιπωριόμουν και οικονομικά μου στοίχιζε, αλλά αισθανόμουν πολύ ευτυχισμένη όταν αποκτούσα το πιάτο! Μαγική στιγμή!

Όταν πήρα το πρώτο πιάτο από την πεθερά μου, δεν φανταζόμουν ότι θα έκανα τόσο μεγάλη συλλογή. Όμως, με τον καιρό παθιάστηκα. Και σιγά σιγά που τα έψαχνα μου άρεσε. Εξάλλου, είμαι ο άνθρωπος της συλλογής. Έχω και μια πολύ μεγάλη συλλογή με ακροκέραμα και τάματα.

Τότε, την δεκαετία του 70, ήμουν φοιτήτρια στη Φιλοσοφική. Η Αθήνα γκρεμιζόταν για να χτιστούν οι πολυκατοικίες στο κέντρο της Αθήνας και στα προάστια ακόμα γκρέμιζαν τις μονοκατοικίες. Αγαπούσα πολύ όλα αυτά τα παλιά. Δυστυχώς, κατά τις κατεδαφίσεις δεν μπορούσα να σώσω την παλιά μονοκατοικία, αλλά με πολύ πάθος ήθελα να σώσω, ένα κομμάτι της το ακροκέραμο, το πιάτο.

-Τι κάνει τη συλλογή αυτή τόσο ξεχωριστή;

-Τα πιάτα αυτά που έχω συλλέξει είναι πιάτα από σερβίτσια, με χρησιμότητα. Έτρωγαν σ αυτά.

Έλεγαν στα παιδάκια: – “Φάε την σούπα και θα δεις τον Κολοκοτρώνη, τον Βασιλιά κ.α»…. και τα παιδάκια έτρωγαν.

Δεν είναι το υλικό που είναι κατασκευασμένο ακριβό. Αλλά τα πιάτα αυτά δεν υπάρχουν πια. Είναι σπανιότατα!

-Σε τι χρωματισμούς είναι συνήθως αυτά τα πιάτα;

-Τα πιάτα αυτά είναι δυσεύρετα και είναι πιάτα της χαράς.

Έβγαιναν προς τιμή κάποιου ή με την ευκαιρία κάποια επετείου, δηλαδή προς τιμή του Βασιλιά, για να τιμήσουν την ένωση της Ελλάδας με την Ήπειρο. Τα πιο συνηθισμένα χρώματα είναι καφέ, μαύρο, ροζ, κόκκινο, μπλε και πράσινο με διαφορετικές μπορντούρες.

–Έχετε παρατηρήσει και μελετήσει αυτά τα πιάτα πολλές ώρες. Είναι κάτι αξιοσημείωτο που πρέπει να αναφέρουμε;

-Τα πιάτα αυτά είναι από 1863, που έγινε η ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους και ήρθε το βασιλικό ζεύγος στην Ελλάδα, η Όλγα και ο Γεώργιος. Αυτού του είδους τα πιάτα συνεχίστηκαν ως τον 19ο αιώνα, τα λεγόμενα Συριανά.

Τα θέματα των εικονογραφιών σχεδιάζονταν στην Ελλάδα και κατασκευάζονταν στην Ευρώπη. Εκείνη την εποχή, το εμπορικό κέντρο της Ελλάδος ήταν η Σύρος, όπου είχαν τα καταστήματά τους οι καλύτεροι έμποροι. Καθώς οι παραγγελίες προέρχονταν από αυτούς, πίσω το πιάτο περιελάμβανε την σφραγίδα του Ευρωπαίου κατασκευαστή, αλλά και του Έλληνα εμπόρου π.χ εκ Σύρου Α. Γλέζου, Αφοί Καλοκαιρινών, ή Δ.Χ Αργυρόπουλου.

Αυτά τα πιάτα κατασκευάζονταν κυρίως την Σύρο, στην Πάτρα, στον Πειραιά και στο Αίγιο, αλλά κανείς εδώ δεν είχε την δυνατότητα να περάσει τις σφραγίδες γι αυτό το έστελναν στο εξωτερικό.

Όμως ανακάλυψα το εξής:

Τα πιάτα που κατασκευάστηκαν μετά τον πόλεμο, κάποια από αυτά, τα έφτιαχνε ο Χανιώτης κεραμίστας και γλύπτης, Κώστας Ντουσάκης. Αυτός δεν έχει βιβλιογραφηθεί και δεν μπορούσαμε να βρούμε στοιχεία. Πήγα όμως στα Χανιά και βρήκα την κόρη του και αγόρασα κάποια πιάτα του.

Αγόρασα και άλλα δικά του πιάτα από κάποιους που είχαν σχέση με το ναυτικό.Αναφέρω ότι ο Ντουσάκης είχε φιλοτεχνήσει το μνημείο του Αφανούς Ναύτη στη Σούδα. Ήταν καταπληκτικός καλλιτέχνης. Κοντά του η κόρη του Robert Kennedy, η Κάθλιν Κένεντι Τάουνσεντ έμαθε να δουλεύει τον πηλό.

Στα προσωπικά αντικείμενα της Jacky Kennedy ήταν μέσα και η προτομή του John Kennedy που είχε φιλοτεχνήσει ο Ντουσάκης. Τον επισκεπτόταν επίσης και ο Valentino και έφτιαχνε σειρές από καράβια.

Συμπεριλαμβάνω τα πιάτα του Ντουσάκη στο λεύκωμα της συλλογής μου.

–Υπάρχει κάποιο πρόσωπο εικονιζόμενο στα πιάτα, που να μην είναι τόσο γνωστό αλλά να είναι σημαντικό για την Ελληνική Ιστορία;

Βέβαια υπάρχει. Σε ένα από τα πιάτα μου υπάρχει η φιγούρα μιας νέας γυναίκας, αντρειωμένης με μια μεγάλη σπάθα. Αυτή, όταν της έφτιαξαν την εικόνα ήταν 25 χρονών και λεγόταν Μπασδέκη και είναι πρόγονος της αθλήτριας. Την ζωγράφισαν και έδωσαν την ζωγραφιά να γίνει εκτύπωση.

Αυτή ήταν που ξεσήκωσε και οργάνωσε την Επανάσταση της Θεσσαλίας και αυτό δεν είναι τόσο γνωστό.

-Όπως μας είπατε, ταλαιπωρηθήκατε πολύ για να συλλέξετε όλα αυτά τα πιάτα. Θυμάστε κάποιο ιδιαίτερο χιουμοριστικό περιστατικό να μας διηθηθείτε;

Από περιστατικά πάρα πολλά. Θυμάμαι μια γνωστή μου μου είχε πει ότι στην Ανάφη είχε δει να πουλάνε τέτοια συλλεκτικά πιάτα και για τον λόγο αυτό θα έπρεπε να επισκεφτώ το νησί.

Θέλαμε λοιπόν ως οικογένεια να κάνουμε τις καλοκαιρινές μας διακοπές.

Λέω λοιπόν στο σύζυγο μου “Είναι ένα καταπληκτικό νησί η Ανάφη!! Κουκλίστικο!!”

Εκείνος δεν είχε ιδιαίτερη διάθεση να πάει αλλά τελικά επείσθη. Πήγαμε και τελικά εκείνος με την κόρη μας καλοπερνούσαν στο νησί και έκαναν καταπληκτικές διακοπές. Ενώ εγώ “γάζωνα” κυριολεκτικά το νησί, καταϊδρωμένη, κόκκινη για να βρω συλλεκτικά πιάτα, αλλά μάταιος κόπος.

Καλώ την γνωστή μου στο τηλέφωνο και την ξαναρωτάω. “Σίγουρα στην Ανάφη; ” της λέω. Αλλά εκείνη απόρησε και είπε ότι ίσως μπερδεύτηκε και δεν θυμόταν Απογοητεύτηκα… Το νησί πάντως είναι ξεχωριστό και σας προτρέπω να το επισκεφτείτε.

-Ποιο πιάτο απ’ όλα αγαπάτε περισσότερο;

Αγαπώ και ξεχωρίζω ένα! Αυτό λέγεται «Ελπίς, πίστης, αγάπη».

Έψαχνα αυτό το πιάτο πολύ καιρό. Ήμουν άρρωστη και όταν στάθηκα στα πόδια μου, από τα πρώτα πράγματα που είχα στο νου μου ήταν να επικοινωνήσω με τον Ανδρέα Κρόκο, ένα παλαιοπώλη, και να τον ρωτήσω το βρήκε. Και μου το είχε βρει και το θεώρησα σημαδιακό.

Το πιάτο αυτό είναι πολύχρωμο, έχει έναν σταυρό, μια Άγκυρα και λουλούδια και γράφει «Ελπίς, πίστης, αγάπη».

-Θα μπορούσε το βιβλίο αυτό με τίτλο «Η Ελλάδα μέσα από 231 ιστορικά πιάτα (1863-1973 )» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίλητος να χρησιμοποιηθεί και ως επιστημονικό εγχειρίδιο για εκτιμητές και συλλέκτες;

Θα θεωρούσα ιδιαίτερα εγωιστικό αυτή την συλλογή να την καμαρώνω μόνη μου. Από το βιβλίο αυτό περνά όλη η ιστορία της Ελλάδος ως τον Παπαδόπουλο και τον Μουστακλή.

Κρίνω πως είναι απαραίτητο ως μπούσουλας στα λαογραφικά μουσεία. Το θεωρώ εξαιρετικά επιβοηθητικό για την δουλειά τους.

Οι Εκδόσεις ΜΙΛΗΤΟΣ με διορατικότητα, γνώση και επαγγελματισμό, χωρίς χορηγούς, ανέλαβε την ευθύνη αυτής της προσεγμένης έκδοσης, που μέσα από τις σελίδες του παρουσιάζεται η σπανιότερη και πληρέστερη συλλογή πιάτων, που υπάρχει σε δημόσια και ιδιωτική συλλογή.

Την επιστημονική έρευνα της έκδοσης έχει η πολυγραφότατη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, λαογράφος Κατερίνα Κορρέ-Ζωγράφου.

Τον πρόλογο υπογράφει ο Ακαδημαϊκός και μακροβιότερος διευθυντής μουσείου (από τη θέση του στο μουσείο Μπενάκη) Άγγελος Δεληβορριάς.

Έχω εκδώσει και άλλα βιβλία για τις συλλογές μου, τα ακροκέραμα, έχω εκδώσει και τα συνεντεύξεις μου, μουσικοί διάλογοι. Αλλά το βιβλίο είναι εξαιρετικό, 300 σελίδων περίπου, σε πολύ καλή εκτύπωση.

Όλα τα δικαιώματα του βιβλίου, τα έχω εκχωρήσει στην «Ελπίδα», για την καταπληκτική δουλειά που κάνει. Για να ενισχυθεί η προσπάθεια 25 ετών, για τα παιδιά αυτά που έχουν ανάγκη. Έχω δει από κοντά την δουλειά της Ελπίδας και ξέρω ότι θα πιάσουν τόπο.

Αισθάνεστε συλλέκτης;

Αισθάνομαι πολύ δυνατά την αγάπη για τις συλλογές. Ναι, αισθάνομαι συλλέκτης και κάνω ό,τι χρειάζεται, με όποιο κόστος δικό μου. Είμαι κουρασμένη, κακόκεφη, αδιάθετη, σε ό,τι έχω υποσχεθεί στους άλλους ή στον εαυτό μου προσπαθώ να είμαι συνεπής.

Συλλέκτης σημαίνει κόπος αγωνία τρίξιμο και οικονομική προσφορά. Οι συλλέκτες δεν το κάνουν από επίδειξη, το κάνουν από αγάπη.

Υπάρχει μια κατηγορία που δεν είναι συμβατή με τον χαρακτήρα μου και αυτή είναι οι συλλέκτες συλλεκτών. Αυτή η κατηγορία δεν έχει υποστεί όλη αυτή την ταλαιπωρία της συλλογής και δεν είναι σωστό να θεωρούνται αυτοί συλλέκτες. Απλά έχουν αγοράσει μια συλλογή, την συλλογή του τάδε. Φυσικά και δεν είναι κακό να αγοράζει κάποιος μια συλλογή. Αλλά ο συλλέκτης θα πρέπει να την περιβάλει με αγάπη και να μην έχει στόχο καθόλου την επίδειξη.

-Θα δωρίζατε την συλλογή σας σε κάποιο μουσείο;

Η συλλογή αυτή φτιάχτηκε με πολύ κόπο, πάθος, χαρά, κούραση, χρόνο, χρήματα. Με χαρά να την δωρίσω αλλά θα ήθελα να εκτιμηθεί δεόντως. Θα ήθελα να τοποθετηθεί σωστά, σε κατάλληλο μέρος, με την δέουσα τοποθέτηση και φύλαξη.

Η συνέντευξη έχει δημοσιευτεί στην εφημερίδα axianews στο φύλλο 17/12/2016