Πρόσφατα επισκεφτήκαμε στην όμορφη Κέρκυρα την έκθεση με τίτλο «Εκεί μακριά… στο νησί της σωτηρίας. Οι Σέρβοι στην Κέρκυρα 1916-1918. Η τέχνη στον πόλεμο και την ειρήνη» που αναφέρεται στους Σέρβους στην Κέρκυρα την περίοδο 1916-1918. Η έκθεση αυτή σημαντικής ιστορικής σημασίας παρουσιάζεται στο Παλαιό Φρούριο στο Λατινικό Παρεκκλήσι και την επιμέλεια είχαν η αρχαιολόγος, ιστορικός τέχνης Λουΐζα Καραπιδάκη και η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, Τένια Ρηγάκου.

Παράλληλα, η κυρία Καραπιδάκη επιμελήθηκε και πρόσφατα εγκαινίασε στην γενέτειρα της, στο Ηράκλειο της Κρήτης άλλη μια πολύ αξιόλογη έκθεση με έργα από την εξαιρετική συλλογή του Σωτήρη Φέλιου σε έναν ακόμη ιστορικό χώρο, στη Βασιλική του Αγ. Μάρκου, τη σημερινή Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου.

Από τη μία πλευρά της Ελλάδας στην άλλη, η κυρία Καραπιδάκη μας ξεναγεί στις εκθέσεις που με τόση προσοχή αλλά και αγάπη επιμελήθηκε.

Συνέντευξη της αρχαιολόγου, ιστορικού τέχνης Λουΐζας Καραπιδάκη στη Ζέτα Τζιώτη.

ΚΡΗΤΗ

– Πρόσφατα επιμεληθήκατε την έκθεση στη Βασιλική του Αγ. Μάρκου στο Ηράκλειο της Κρήτης με έργα από τη συλλογή του Σωτήρη Φέλιου. Με τι κριτήρια έγινε η επιλογή των έργων από μια τόσο μεγάλη συλλογή;

– Η συλλογή Σωτήρη Φέλιου αριθμεί πάνω από 1.000 έργα και πολλά από αυτά έχουν εκτεθεί στο Μουσείο Μπενάκη και σε άλλα πολιτιστικά ιδρύματα εντός και εκτός της Ελλάδας. Η δική μου προσέγγιση ήταν αυστηρά θεματική. Μετά από σχολαστική παρατήρηση στα έργα της συλλογής πρόσεξα ότι ήταν εφικτό να δημιουργηθούν θεματικά σύνολα και συγκροτήθηκαν τελικά τρεις βασικές ενότητες με αντίστοιχες υποενότητες. Έτσι μέσα στην έκθεση «Η ματιά του συλλέκτη. Συλλογή Σωτήρη Φέλιου» συμπεριελήφθησαν έργα μεγάλων δασκάλων, έργα γνωστών καλλιτεχνών, αλλά και έργα νέων δημιουργών.

Οι ενότητες κινούνται γύρω από την εσωστρέφεια ή την εξωστρέφεια των καλλιτεχνών και σε γενικές γραμμές ο θεατής μπορεί να δει αυτοπροσωπογραφικές αναφορές των καλλιτεχνών, έργα που προδίδουν την καλλιέργεια, τις γνώσεις και τις πνευματικές αναζητήσεις τους καθώς και σκιαγραφήσεις με το ανθρώπινο σώμα ή πρόσωπο και τον άνθρωπο στο αστικό τοπίο.

– Μπαίνοντας στον χώρο της Βασιλικής του Αγ. Μάρκου, στη σημερινή Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου σε πιάνει δέος. Ο χώρος πραγματικά απογειώνει το συναίσθημα του θεατή. Πώς είδατε την «αναμέτρηση» του χώρου με τα έργα;

– Ευτυχώς για μένα έχω επιμεληθεί και άλλες εκθέσεις στον ίδιο χώρο και γνωρίζω καλά τις δυνατότητες και τα εκθεσιακά προβλήματα του χώρου. Το 2009 επιμελήθηκα την έκθεση «Ιστορίες τοπίου. Από την παράδοση στην αειφορία», μια πολύπλοκη έκθεση με εκθέματα από την Ελλάδα και από την Ιταλία, η οποία περιελάμβανε μουσειακά αντικείμενα και έργα σύγχρονης τέχνης. Το 2016, επιμελήθηκα την έκθεση «Ετόλμησα να υμνήσω. Ελευθέριος Βενιζέλος, 80 χρόνια από τον θάνατό του», με εκθέματα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, τη Βουλή των Ελλήνων, το Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, το Λύκειο Ελληνίδων Χανίων, πολλές ιδιωτικές συλλογές και έργα σύγχρονης τέχνης.

Έτσι έφτασα το 2019 να επιμεληθώ την παρούσα έκθεση στον ανακαινισμένο πλέον χώρο της Βασιλικής. Ο χώρος είναι επιβλητικός αλλά και μινιμαλιστικός και με την κατάλληλη διαμόρφωση και φωτισμό μπορεί να μετατραπεί σε εκθεσιακό χώρο. Σίγουρα δεν είναι αυτονόητο και δούλεψα σκληρά με την architectonofilia για το καλύτερο αποτέλεσμα.

– Πίσω από κάθε έργο υπάρχει κάποιο αφήγημα. Το αφήγημα ακυρώνει το έργο ή πιστεύετε δρα υποστηρικτικά και το απογειώνει;

– Το αφήγημα είναι η ταυτότητα του έργου, άρα δρα υποστηρικτικά. Αλλά το σημαντικό είναι ότι πίσω από κάθε έργο υπάρχουν πολλές αφηγήσεις και ουσιαστικά αυτό προσπαθεί να αξιοποιήσει και ο επιμελητής, την ξεχωριστή ανάγνωση σε κάθε έργο, πίσω από την πρώτη του εικόνα.

– Η έκθεση αυτή οργανώθηκε σε έναν χώρο ιδιαίτερα οικείο για σας. Σας βοήθησε αυτό ή σας δυσκόλεψε; Πώς αισθανθήκατε όταν είδατε το αποτέλεσμα;

– Προσωπικά είμαι ευχαριστημένη με το αισθητικό αποτέλεσμα και με την αφηγηματική ροή της έκθεσης, η οποία αφήνει ελευθερία στον θεατή να την απολαύσει όπως θέλει, αλλά και να τον καθοδηγεί αν το επιθυμεί. Σίγουρα το αποτέλεσμα θα μπορούσε να βελτιωθεί, αλλά στα ιστορικά μνημεία υπάρχουν και εκθεσιακοί περιορισμοί.

To ευχάριστο είναι ότι το κοινό ανταποκρίθηκε πολύ θετικά και τα σχόλια είναι επαινετικά, τόσο όσο αφορά το μουσειογραφικό μέρος της έκθεσης (σενάριο και διαρρύθμιση), όσο και στο περιεχόμενο (επιλογή των έργων και τον υπομνηματισμό).  

– Αν διοργανώνατε την έκθεση αυτή στο κέντρο της Αθήνας θα την διοργανώνατε κατά τον ίδιο τρόπο ή κάπως διαφορετικά;

–  Φυσικά και θα διατηρούσα τις ίδιες θεματικές ενότητες γιατί θεωρώ ότι μέσα από αυτές ο θεατής ανακαλύπτει αθέατες πλευρές των έργων της συλλογής Σωτήρη Φέλιου.

Το περιεχόμενο της έκθεσης έχει επιλεχθεί με πολύ προσοχή και τα έργα έχουν όλα αναδειχτεί. Στην Αθήνα, η ουσιαστική διαφορά θα ήταν ότι η έκθεση θα έπρεπε να είναι μικρότερη γιατί στο κέντρο της Αθήνας δεν υπάρχουν τόσο μεγάλοι χώροι.

Στη Βενετσιάνικη Βασιλική του Αγίου Μάρκου είχαμε τη δυνατότητα να εκθέσουμε 112 έργα με μεγάλη άνεση, χωρίς να ακυρωθεί ο αφηγηματικός ιστός της έκθεσης και βέβαια να συνοδεύονται τα έργα από αντίστοιχο υπομνηματικό, επεξηγηματικά πανό των ενοτήτων και τα εισαγωγικά κείμενα.

– Τι σημαίνει για σας καλή και κακή συλλογή;

– Μια συλλογή με συνέπεια, δηλαδή που ακολουθεί τις προδιαγραφές μιας συστηματικής πολιτιστικής διαχείρισης αποτελεί πάντα μια «καλή» συλλογή.

 Μια ιδιωτική συλλογή θα πρέπει να ακολουθεί αυστηρά τους κανόνες μιας μουσειακής συλλογής, δηλαδή να καταγράφεται, να φωτογραφίζεται, να φυλάσσετε σωστά, με τάξη και με σύστημα, να εκτίθενται συστηματικά τα έργα ή είναι διαθέσιμα για να μπορούν να αποτελέσουν προϊόν έρευνας. Μια «κακή» συλλογή είναι αυτή που συγκροτείται χωρίς στοχοθέτηση, που ο συλλέκτης μαζεύει ότι βρει ευκαιριακά, που είναι τα έργα σε μια αποθήκη και ό ίδιος ο συλλέκτης συχνά δεν τα κατέχει, ούτε κάποιος έχει πρόσβαση, αφού δεν έχουν καταγραφεί και απλά εμφανίζονται ευκαιριακά.

Info Έκθεσης

Έκθεση ως 20 Μαΐου 2019

Δευτέρα έως Παρασκευή: 9:00-21:00

Σάββατο και Κυριακή: 10:00-18:00

Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου – Βασιλική Αγίου Μάρκου, Πλ. Καλλεργών 100, Ηράκλειο

• 

• 

• 

• 

ΚΕΡΚΥΡΑ

– Ως την 30ή Ιουνίου στην Κέρκυρα, στο Παλαιό Φρούριο, στο Λατινικό Παρεκκλήσι θα παρουσιάζεται η έκθεση που έχετε επιμεληθεί με την Τένια Ρηγάκου με τίτλο «Εκεί μακριά… στο νησί της σωτηρίας. Οι Σέρβοι στην Κέρκυρα 1916-1918. -Η τέχνη στον πόλεμο και την ειρήνη» και αναφέρεται στους Σέρβους στην Κέρκυρα την περίοδο 1916-1918. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτή;

– Σύγχρονοι Έλληνες και Σέρβοι καλλιτέχνες φιλοτέχνησαν εν καιρώ ειρήνης εικαστικά έργα για τον πόλεμο. Τα έργα τέχνης διαπραγματεύονται εικονογραφικά τα ιστορικά γεγονότα με επίκεντρο την παραμονή των Σέρβων στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Μέσα από διαφορετικές καλλιτεχνικές γραφές, περιγραφικές ή εννοιολογικές, και ποικίλα τεχνικά μέσα –ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, εγκαταστάσεις– οι εικαστικοί προσεγγίζουν πολύπλευρα τη θεματική και με τις προσωπικές τους εκφραστικές διατυπώσεις οδηγούν τον θεατή σε μια ξεχωριστή ιστόρηση.

– Ποιοι καλλιτέχνες συμμετέχουν σε αυτή την έκθεση;

– Συμμετέχουν ιδιαίτερα αξιόλογοι καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Αδαμάκης και ο Ανδρέας Κοντέλλης που εξιστορούν τα γεγονότα προβάλλοντας τους πρωταγωνιστές της εποχής. Στις πολυάριθμες ανθρώπινες απώλειες αναφέρεται ο Άγγελος Σκούρτης και ο Γιώργος Γιώτσας. Ο Κωνσταντίνος Πάτσιος και η Ιωάννα Βλάχου παραπέμπουν στις μακρές περιπλανήσεις των Σέρβων στρατιωτών αλλά και στις ημέρες φιλοξενίας τους στα νησιά Κέρκυρα και Βίδο, ενώ η Έλενα Παπαδημητρίου απεικονίζει την αγωνία στην αναζήτηση των αγνοουμένων.

Ο Budimir Dimitrijević με την εικονογραφική του αφήγηση υμνεί τον ηρωισμό των Σέρβων πολεμιστών, ενώ ο χαράκτης MilanZuniҫ† σκιαγραφεί την τραγικότητα του πολέμου. Τέλος, η ειρωνική προσέγγιση του Miodrag Periҫ έρχεται σε αντιπαράθεση με την ενατένιση του θανάτου, που αναπαριστά με έντονη εξπρεσιονιστική διάθεση ο VladimirVelickoviҫ.

– Τι διαφορές και τι ομοιότητες διακρίνεις στις επιρροές των Σέρβων εικαστικών και των Ελλήνων;

Στην ενότητα «Η τέχνη… στην περίοδο ειρήνης» οι σύγχρονοι Σέρβοι καλλιτέχνες αφηγούνται με περισσότερο δραματικό τρόπο τη φρίκη και τη δυστυχία του πολέμου, ίσως γιατί και τα τελευταία χρόνια βίωσαν τον πόλεμο στη χώρα τους. Αντίθετα οι σύγχρονοι Έλληνες καλλιτέχνες, που συμμετέχουν στην έκθεση, τονίζουν περισσότερο την ιστορική πλευρά και εν μέρει θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς.

Στην ενότητα «Η τέχνη στον πόλεμο…» γίνεται αναφορά στην καλλιτεχνική παραγωγή από σέρβους στρατιώτες «τους ζωγράφους του πολέμου», με την επιμέλεια της Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, Τένιας Ρηγάκου.

Αυτά τα έργα, αντίθετα με τα σύγχρονα σερβικά έργα «μετατρέπουν την αγωνία και τη φρίκη του πολέμου σε αίσθηση, όνειρο και δημιουργία» και υμνούν το Κερκυραϊκό τοπίο και είναι έργα των διάσημων σέρβων ζωγράφων του σερβικού ιμπρεσιονισμού: Kosta Milicevic, Milos Golubovic, Vasa Eskicevic, Miodrag Petrovic, Vejiko Stanojevic, Pasko Vucetic.

-Τι άλλο υλικό περιέχει η έκθεση;

Η έκθεση βασίζεται και σε τεκμήρια εποχής, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, επιστολικά δελτάρια, εφημερίδες και έντυπα της εποχής, καθώς και άλλα ντοκουμέντα από ιδιωτικές συλλογές της Κέρκυρας και της Αθήνας.

Info Έκθεσης

Παλαιό Φρούριο – Λατινικό Παρεκκλήσι – Κέρκυρα

Διάρκεια έκθεσης: 17 Δεκεμβρίου 2018 – 30 Ιουνίου 2019

• 

• 

Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά ώρες 9.00 έως 16.00

Πληροφορίες: 2661048310, 2661027935.