Πρόσφατα εγκαινιάστηκε η αναδρομική έκθεση του καταξιωμένου καλλιτέχνη Νίκου – Γιώργου Παπουτσίδη  στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών με τίτλο :«Ειρήνην ελώμεθα». Πολυπράγμων καλλιτέχνης, μείζων γλύπτης, με αξιοπρόσεκτη εικαστική συμβολή διεθνούς εμβέλειας. Σεμνός και λιτός, σχεδιάζει και δημιουργεί ακατάπαυστα ιδιοφυείς συνθέσεις με επικές προδιαγραφές. Έτσι χαρακτηρίζει η ιστορικός της Τέχνης, Αννίτα Πατσουράκη τον καλλιτέχνη στον κατάλογο της έκθεσης. 

Αναφέρει επίσης μεταξύ άλλων: “Ο Νίκος – Γιώργος Παπουτσίδης παρουσιάζει μία ιδιαίτερα σημαντική αναδρομική έκθεση με αντιπροσωπευτικές γλυπτικές δημιουργίες του, από διαφορετικές θεματικές ενότητες, που αναδύουν την ελληνικότητα αλλά ταυτόχρονα αποκτούν οικουμενικό χαρακτήρα. Έργα μνημειώδη, επιβλητικά, μεγάλης κλίμακας, με σύγχρονη και πρωτοποριακή απόδοση, αναδεικνύουν κι εξυμνούν διαχρονικές αξίες και ιδανικά, αποτυπώνουν ιδεώδη κοινωνικά και πανανθρώπινα με συμβολική έννοια και μεταφορική διάσταση, επαινούν την ευγενή άμιλλα, την αριστεία, την πρωτιά και προωθούν οράματα μεγαλείου και δόξας. Δημιουργίες περίτεχνες, μοντέρνας έκφρασης και δυναμικής, εξιστορούν την τόλμη, την γενναιότητα, τους ένδοξες αγώνες για την πατρίδα, αναζητούν την αληθινή υπόσταση και θέτουν με ουσιαστικό τρόπο διαχρονικά και επίκαιρα ερωτήματα. 

Ο Παπουτσίδης είναι πολυπράγμων καλλιτέχνης, μείζων γλύπτης, με αξιοπρόσεκτη εικαστική συμβολή διεθνούς εμβέλειας. Σεμνός και λιτός, σχεδιάζει και δημιουργεί ακατάπαυστα ιδιοφυείς συνθέσεις με επικές προδιαγραφές. Με συνέπεια, ήθος και σοβαρότητα εκφράζει το εύρος του πηγαίου ταλέντου του. Διαθέτει μεθοδικά τεκμηριωμένη προσέγγιση και τεχνική με εξασκημένες δεξιότητες για να προβάλλει αισθητικά πεδία έντονων συναισθηματικών φορτίσεων. Επικοινωνεί ευρέως τις απόψεις του με απλότητα και κατανόηση σε έργα στοχασμού και εσωτερικής έντασης. Διατυπώνει με πληρότητα έργα με προορισμό να συγκινούν, να συγκλονίζουν και να αποτελούν αποταμίευση για τον πολιτισμικό μας πλούτο. Με αυθεντική έκφραση παράγει υπερπροσφορά αισθητικής και δίνει μέγιστη υπόσταση σε αρχαία σύμβολα και διαχρονικές έννοιες”. 

Εμείς συναντήσαμε τον καλλιτέχνη και μιλήσαμε μαζί του. 

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη 

-Νίκο, τι είναι για σένα η γλυπτική; 

-Η γλυπτική για μένα είναι η απόδοση σε τρεις διαστάσεις μιας φανταστικής εικόνας στο μυαλό μου. Μπορεί, όμως, να είναι και μία εικόνα πραγματική. Ο όγκος ενός σύννεφου, ο σχηματισμός του κύματος, η κίνηση, το πέταγμα ενός πουλιού. Τα βλέπεις ή και τα αποδίδεις παραστατικά ή αφαιρετικά. Είναι η ποίηση στον νου, αντί να γραφτεί στο χαρτί, σαν ποίημα δημιουργείται στο υλικό σαν γλυπτό! Για μένα γλυπτική είναι η ποίηση σε τρεις διαστάσεις. 

-Τι ενότητες έργων σου παρουσιάζεις στην αναδρομική σου έκθεση αυτές τις μέρες στο Πολεμικό Μουσείο; 

-Στην έκθεση έχω συμπεριλάβει κάποιες από τις ενότητες έργων μου. Όχι όλες.  

Από τον «Σιδερένιο Κήπο» του 1992 δείχνω μόνο ένα έργο: Μία γλάστρα που έχει αναφορές και στα κολεόπτερά μου, του 1990. Μέσα στις ρίζες της γλάστρας υπάρχει επιγραφή ανάγλυφη: «Ο κρυμμένος θησαυρός μου» Κρύβω πράγματα! Στο εργαστήριό μου στην Αθήνα, δίπλα στο Μουσείο της Ακρόπολης που λέγεται «Κρύπτη» έχει γύρω-γύρω κρυμμένους χώρους όπου ό,τι έφτιαχνα τότε, το έκρυβα. 

Υπάρχουν οι δύο δράκοι που ξεκίνησα να φτιάχνω το 1997, η Λάμια και ο Άργος. Ο τρίτος, ο Εριχθόνιος, βρίσκεται σε ιδιωτικό μουσείο. Σε αυτήν την ενότητα είναι τα σιδερένια επιτοίχια με σιδηρογράφημα και χρώμα λάδι. Οι δράκοι είναι σύμβολα σοφίας και γνώσης σε όλους τους πολιτισμούς και στην Ελλάδα. Η μυθολογία μας τους παρουσίασε περισσότερο σαν φίδια παρά στολισμένους με φτερά, πόδια πτηνών, λοφία και ράμφη. Μου άρεσε αυτό το σκεπτικό των αρχαίων. Ο τρόμος του τέρατος σε μορφή απλοποιημένη! 

Οι «Υποκλινόμενοι ήρωες» από το 2009, έχουν αναφορές στο “Contre Loumiere” ύφος των ελληνικών αγγείων. Μόνο η σκιά του γυμνού σώματος με έμφαση στη γράμμωση των μυών, φαινόμενο καλαισθησίας και υγείας στην κοινωνία των αρχαίων αλλά και των σημερινών ανδρών. Καθημερινοί ήρωες, γυμνοί, χωρίς ρολόγια και κινητά, υποκλίνονται και χαιρετούν. 

Υπάρχουν τα Λάβαρα από το 1998 με την τσαλακωμένη λαμαρίνα και τα σιδηρογραφημένα σύμβολα. 

Τα περιστρεφόμενα πεντάκυκλα του 2000. Είναι οι πέντε κύκλοι με τα ολυμπιακά χρώματα. Ένα πεντάκυκλο ύψους πέντε μέτρων τοποθετήθηκε μόνιμα στην Τατοΐου στην Κηφισιά, το 2004, και ένα μικρότερο στην είσοδο του σπουδαίου Μουσείου Μαραθώνιου δρόμου στον Μαραθώνα. 

Τα διάτρητα από το 2002 είναι μία πολύ μεγάλη ενότητα έργων με τους μετεωρίτες, τις στήλες και τις δοξαστικές κολώνες. Είναι μία δουλειά από μικρά κομμάτια σιδήρου, συγκολλημένα μεταξύ τους με ανάγλυφες λέξεις – έννοιες γραμμένες που τις ανακαλύπτεις μέσα σε αυτήν την ακαταστασία της τοποθεσίας κάθε μικρού κομματιού σιδήρου.  

Ο εσταυρωμένος, ο περιστρεφόμενος τροχός, τα ψάρια, τα πουλιά και τα άστρα μαζί με τα κάτοπτρα και τα κλαδιά είναι στοιχεία που αλληλοσυμπληρώνονται με το φως ανάμεσά τους να σχηματίζει τον καμβά του διάτρητου έργου. 

Από μία πολύ παλαιά ενότητα του 1994 : «Ήρθαν» εκτίθεται ένα μόνο έργο: «Οι τρεις επιβάτες». Ένας πύραυλος φιλοτεχνημένος κάπως ναΐφ όπως την εικονογράφηση στα κόμιξ του 1960-1970 που διάβαζα φανατικά. 

Τα τρόπαια από το 2007 έως το 2013. Είναι μία «δήλωση», μία απόδοση των βραβείων μιας προσωπικής νίκης. Νίκης κατά του φλύαρου και περιττού. Τα τρόπαιά μου είναι ενθύμια μνήμης, να θυμίζουν την αγωνία και την εμμονή για ολοκλήρωση ενός έργου. 

Η τελευταία ενότητα έργων που άρχισα το 2020: «Κυματισμός εμβλήματος» αποτελείται από γλυπτικές μακέτες μεγάλων διαστάσεων με θέμα: τον κυματισμό που σχηματίζουν οι εννέα λωρίδες της σημαίας. 

Υπάρχουν και τα υπαίθρια γλυπτά: η «Πρόοδος», του 2002. Η φτερωτή ρόδα που συμβολίζει την πρόοδο, μια και η ρόδα (ο τροχός) είναι η πρώτη εφεύρεση του ανθρώπου με τα φτερά σύμβολο του «άνωθεν». 

Και η γλυπτική μακέτα του 1998 από το έργο που βρίσκεται στην είσοδο της Τεχνόπολης: η «Υδρόγειος ειρήνης» σε μικρότερη κλίμακα. Τα φύλλα της συμβολίζουν τις χώρες που τότε θα έπαιρναν μέρος στην Ολυμπιάδα του 2004 της Αθήνας. Και οι έξι κύκλοι συμβολίζουν τις έξι ηπείρους. Η σφαίρα αντικατοπτρίζει τα στρογγυλά αλεξικέραυνα που υπάρχουν στο εμβληματικό κτίριο που υπάρχει στο Γκάζι. 

Το τελευταίο μου έργο είναι σαφώς επηρεασμένο από την αγωνία των πολέμων γύρω μας με τίτλο: «Ειρήνην ελώμεθα» που πήρε και τον τίτλο η έκθεση. Αυτό το αντιαρματικό εμπόδιο του Α’ παγκοσμίου πολέμου το είδα σαν εξάκτινο αστέρι με ένα κλαδί ελιάς να ξεπηδά ανάμεσα και ένα ήρεμο πουλί να ξαποσταίνει πάνω του. Στην βάση μιας ακτίνας του ένα απλό λουλούδι -σύμβολο της αγνής τέχνης- με το παγκόσμιο σήμα της ειρήνης στο κέντρο του. Κατά μήκος είναι ανάγλυφο το ρητό του Θουκυδίδη, «Αντί πολέμου ειρήνην ελώμεθα». 

-Τα έργα αυτά είναι έργα για εξωτερικούς ή εσωτερικούς χώρους;  

-Άλλα έργα είναι για εσωτερικούς χώρους και άλλα για εξωτερικούς. Ανάλογα το πάχος του σιδήρου, τα χρώματα και τα βερνίκια. 

-Τι ρόλο παίζει το φως στα έργα σου;  

-Τον σπουδαιότερο ρόλο! Το φως αναδεικνύει τον όγκο και  το περίγραμμα. Πολλά έργα μου βασίζονται στο περίγραμμα που δημιουργεί το φως όταν είναι κόντρα του. Ειδικά τα γλυπτά με την τεχνική laser cut. Είναι σαν τις μελανόμορφες ή ερυθρόμορφες ζωγραφιές στα αρχαία αγγεία. Μόνο που το φόντο δεν είναι μαύρο ή κόκκινο. Το φόντο στα γλυπτά μου είναι το Φως. 

Όπως στην ενότητα «Διάτρητα» το έργο «διαβάζεται» με το φως ανάμεσα στα μικρά συγκολλημένα κομμάτια σιδήρου. Το φως εμφανίζει τα σύμβολα και τις λέξεις ανάμεσά τους. 

-Πώς αισθάνεσαι να βλέπεις έργα σου εξωτερικών χώρων να βανδαλίζονται ή να μην συντηρούνται; 

-Στον κήπο του Ιπποκράτειου νοσοκομείου υπάρχει στην πρόσοψη του κτιρίου μια λωρίδα ζωγραφισμένη με φιγούρες και παραστάσεις με τεχνική Contre Lumiere. Όταν μου ζητήθηκε ένα έργο για τον κήπο μπροστά από αυτό το κτίριο, έκανα έναν ήρωα, γλυπτό με τεχνική laser cut, που αντικατόπτριζε, έκανε έναν διάλογο με τις ζωγραφιές αυτές.  

Δυστυχώς, το έργο με πρωτοβουλία κάποιου και χωρίς να ερωτηθώ και χωρίς να προβλεφθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις μεταφοράς και τοποθέτησης, μεταφέρθηκε σε πολύ κακή κατάσταση σε εσωτερική αυλή με φόντο το μισό μια ξύλινη πέργκολα από την μέση και πάνω και κόκκινα τούβλα από την μέση και κάτω! Θεωρώ ότι και η άγνοια στον πολιτισμό είναι βανδαλισμός! 

Το χειρότερο είναι ότι αντί να προάγεται πολιτισμός με ένα δημόσιο έργο τέχνης, ο περαστικός συνηθίζει στην κακογουστιά και προχειρότητα. 

 -Έχεις διαπιστώσει βανδαλισμούς σε δικά σου έργα; 

-Στα έργα μου δεν είχα βανδαλισμούς. Πιθανολογώ γιατί δεν προκαλούν. Σε δημόσιο έργο εκτός από τον περιβάλλοντα χώρο λαμβάνω υπόψιν τον ορίζοντα, το φως, το κυκλοφοριακό και την ασφάλεια. Και την αντίληψη του κόσμου! Προσπαθώ το σχήμα να είναι απλό και το έργο να αναδεικνύεται από τον όγκο και το φως. Κάνω ένα γλυπτό για να ευχαριστήσω την ψυχή του απλού περαστικού, όχι μόνο την δική μου. 

Είναι απαραίτητο για την ποιότητα του καλλιτέχνη να αρνείται προτάσεις και ας είναι κερδοφόρες 

-Είναι ο Έλληνας φιλότεχνος; 

-Ο Έλληνας είναι πολύ φιλότεχνος. Θαυμάζει τα έργα τέχνης. Έχει όμως άλλες προτεραιότητες όταν αγοράζει ή συλλέγει Τέχνη. Θέλει πρώτα να γεμίσει τους τοίχους του σπιτιού. Επίσης, οι χώροι στις οικίες  δεν είναι μεγάλοι για να τοποθετηθούν γλυπτά. Υπάρχουν βέβαια άξιοι συλλέκτες γλυπτών που αναδεικνύουν την συλλογή τους σωστά αλλά είναι πολύ λίγοι.  

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα γλυπτά στοιχίζουν πολύ περισσότερο λόγω υλικών, εργαστήριων, ειδικών χώρων τοποθέτησής τους. Θέλει και κάποια ανώτερη παιδεία για να αντιληφθείς την γλυπτική. Δεν μπορεί να είναι τόσο κατανοητή όσο η ζωγραφική. Αυτό είναι αρνητικό για να την επιλέξει ο συλλέκτης. Όσοι όμως την αγαπήσουν, ζουν για πάντα μαζί της. 

Στα δημόσια γλυπτά ο Έλληνας είναι προκατειλημμένος. Συνήθως τον ενοχλεί κάτι υπερβολικά ακατανόητο και καινούριο γιατί είναι εκπαιδευμένος από το σχολείο να του αρέσουν μόνο τα θαυμάσια αρχαιοελληνικά γλυπτά μας. Η σύγχρονη τέχνη χρειάζεται εξειδικευμένη εκπαίδευση, κυρίως από τα σχολικά χρόνια. Πώς να δει ο βιαστικός περαστικός ένα τεράστιο πιστόλι με στραπατσαρισμένη κάνη του Cesar ή ένα γλυπτό από γκαζόν του Jeff Koons στον περίπατό του! Θα σοκαριστεί. Αν και αυτό είναι επιτυχία για τον καλλιτέχνη. Να σοκάρει!  

Όμως το δημόσιο γλυπτό είναι για όλους. Και για αυτούς που εκτιμούν την Τέχνη αλλά και για όσους δεν ασχολούνται απαραιτήτως με τις αγωνίες του κάθε δημιουργού. Ο χώρος και το περιβάλλον είναι όλων. Δεν μπορείς να μην σεβαστείς τα παιδιά που θέλουν να «παίξουν» με το έργο και την γιαγιά που θέλει να ηρεμήσει στο πάρκο χωρίς να τρομάζει μπροστά από το αριστουργηματικό κατά τα άλλα έργο: «Μαμάν», μια γιγάντια αράχνη της Louise Bourgeois.  

-Ποια τα μελλοντικά σου σχέδια; 

-Δεν κάνω σχέδια για το μέλλον. Δεν μπορώ να προγραμματίσω και να βάλω στόχο. Έχω δοκιμάσει αλλά ξεχνώ το τι θα ήθελα να κάνω. Μ’ αρέσει να καταπιάνομαι με ό,τι μου έρθει μια απρόσμενη στιγμή. 

Μικρός, 7-8 χρονών, έκανα σχέδια. Έπαιρνα τα σίδερα από τα γκρεμισμένα σπίτια στις γειτονιές που ετοίμαζαν τις οικοδομές για πολυκατοικίες και έφτιαχνα συνθέσεις. Τα ένωνα μεταξύ τους, με σύρματα τα σίδερα και αλευρόκολλα τα διάφορα υλικά που έβρισκα. Νόμιζα ότι έφτιαχνα αριστουργήματα. Μπορεί και να ήταν από την άποψη του αγνού και ανεπιτήδευτου. Αυτές τις δημιουργίες μου ήθελα να τις έβλεπε κάποιος κάποτε και να τις θαυμάσει οπωσδήποτε μαζί μου. Αυτά ήταν τα σχέδιά μου που δεν πραγματοποιήθηκαν τότε γιατί δεν υπήρχαν γύρω μου άνθρωποι της τέχνης.  

Πολύ αργότερα όμως είχα την τύχη να γνωρίσω τους κορυφαίους δασκάλους που μάλιστα με έσπρωξαν, σχεδόν πιεστικά με την καλή έννοια, να δημιουργήσω σχέδιά μου τότε. Τους θυμάμαι και τους ευγνωμονώ. Από αυτούς έμαθα επίσης να επιλέγω. Να μπορώ να λέω «όχι» σε προτάσεις που δεν με αντιπροσωπεύουν. Είναι απαραίτητο για την ποιότητα του καλλιτέχνη να αρνείται προτάσεις και ας είναι κερδοφόρες. 

Info 

Διάρκεια έκθεσης
Κυριακή 1 Οκτωβρίου έως Πέμπτη 30 Νοεμβρίου 2023 

Ωράριο Λειτουργίας 
Καθημερινά 9.00 – 17.00 

Πολεμικό Μουσείο Αθηνών
Ριζάρη 2-4, Αθήνα 106 75 – 21 0725 2974