Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Στην οδό Μακρυγιάννη, δίπλα στο μουσείο της Ακρόπολης είναι το υπόγειο εργαστήρι του πολύ αγαπητού στους φιλότεχνους κύκλους -αν και ιδιαίτερα low profile- του ανεξάντλητου γλύπτη, του Νίκου-Γιώργου Παπουτσίδη.
Ανοίξαμε την σιδερένια πόρτα του ατελιέ και κατεβήκαμε τα σιδερένια σκαλιά με τα ανάγλυφα αστέρια. Αντικρίσαμε έναν ιδιαίτερα μεγάλο χώρο για τα δεδομένα του κέντρου με εξαιρετικές δημιουργίες. Το σίδερο είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Επιδαπέδια έργα, μεγάλα και εντυπωσιακά, άλλα και μικρότερα, πρωτότυπα αντικείμενα, πίνακες ζωγραφικής με ποικιλία στη θεματολογία, «λέξεις» που αποτυπώνονται είτε σε πίνακές, είτε σε σιδερένιες κατασκευές.
Ο Νίκος-Γιώργος Παπουτσίδης είναι ένας καλλιτέχνης, που αποφεύγει τη δημοσιότητα και περιορίζεται στη δημιουργία των έργων του και όχι τόσο στην προβολή τους ή στην παρουσίαση του ιδίου. Επικαλείται στον τρόπο που εκφράζεται μια ελαφριά πλαστικότητα κατά το χειρισμό της ύλης, του σιδήρου βασικά, δίχως όρια αλλά με φαντασία και εφευρετικότητα.
Μας δέχτηκε στο χώρο του πολύ φιλόξενα και με μεγάλη διάθεση να μας μιλήσει για τον τρόπο που προσεγγίζει την τέχνη.
– Νίκο, ευχαριστούμε που μας δέχτηκες. Έχεις πάρα πολλά έργα σ αυτόν το χώρο, θα πρέπει να δουλεύεις πολλές ώρες και συστηματικά. Βλέπουμε έργα επιδαπέδια και επιτραπέζια από σίδερο αλλά και ζωγραφικούς πίνακες. Αισθάνεσαι πιο πολύ ζωγράφος ή γλύπτης;
Ζωγράφος, γλύπτης, ποιητής είναι τεράστιοι τίτλοι, που σου δίνουν οι δημιουργίες σου με τον χρόνο. Δεν αισθάνομαι τι είμαι όταν δουλεύω αλλά τι δημιουργώ. Η τέχνη δεν έχει όρια. Απλά εκφράζομαι! Γράφεις σχεδιάζεις χρωματίζεις, λυγίζεις βέργες σιδήρου, καις λαμαρίνες , χαράζεις στο σίδερο. Γεννάς! Κάθε ένα έργο είναι μια γέννα, ένα παιδί! Αυτή η αγωνία να τελειοποιηθεί το έργο μοιάζει με αυτή του πατέρα για το παιδί του. Η αγωνία είναι αυτό που σε κάνει ζωγράφο, γλύπτη, δημιουργό.
Σ’ αυτόν το χώρο κοντά στην Ακρόπολη, που δεν είναι επισκέψιμος παρά μόνο σε φίλους, τοποθετώ τα ολοκληρωμένα έργα μου μικρών σχετικά διαστάσεων. Πιο παλιά δεν τα εξέθετα. Tα συντηρούσα και τα συμπλήρωνα. Μετά τα έκρυβα στον χώρο που βρισκόμαστε. Για τον λόγο αυτό, ο χώρος αυτός λέγεται κρύπτη γιατί είναι γεμάτος κρυψώνες. Έχω αφοσιωθεί στη δουλειά μου από το 1988 και δουλεύω πολύ. Γι αυτό έχω πολλά έργα.
Δουλεύω ένα έργο, το αφήνω, πιάνω ένα άλλο ξαναγυρνώ στο πρώτο. Ένα έργο δεν τελειώνει ποτέ! Θέλει δύναμη να θεωρήσεις ένα έργο τελειωμένο.
– Μίλησέ μας για την τεχνική που δουλεύεις τα έργα σου. Έχεις επίσης επινοήσει και το σιδηρογράφημα. Θα ήθελες να μιλήσεις και γι αυτό;
Σιδηρορογράφημα ονόμασα αυτό που λέει η λέξη δηλαδή γραφή από σίδηρο. Κάποια στιγμή θέλησα να συνδυάσω τη ζωγραφική με τη γλυπτική. Να γράφω και να ζωγραφίζω σε άλλο υλικό από τον καμβά και το χαρτί. Πήρα λαμαρίνες και με τα υλεκτόδια άρχισα να «γράφω», να ζωγραφίζω ελεύθερα πάνω στην επιφάνεια τους. Επινόησα μια ανάγλυφη ζωγραφιά. Με τη θερμότητα, μάλιστα τσαλάκωνα λαμαρίνες δίνοντάς τους μια αέρινη μορφή, σαν σεντόνια. Όσο πατούσε το σχέδιο τόσο γινόταν πιο ανάγλυφο. Το ηλεκτόδιο γίνεται πινέλο!!
Η εξέλιξη αυτής της δουλειάς είναι τα «διάτριτα». Μικρα κομμάτια σιδήρου σχηματίζουν τα επιτοίχεια, τους μετεωρήτες τα κλαδιά! Είναι πολύ κουραστική δουλειά και βραδύχρονη. Αλλά για μένα που έχω εμμονή με το κάθε έργο είναι ανακούφιση. όμως σταματώ σταδιακά αυτή την ενότητα της δουλειά μου.
– Δημιουργείς πολλά χρόνια και έχεις καλύψει πολλές θεματικές ενότητες. Ποιες θεματολογίες έχεις καλύψει;
Από το 1990 ως 1999 η δουλειά μου ήταν decorative. Τότε έκανα και χρηστική γλυπτική. Όταν ξεκινούσα ένα έργο, ήξερα πως θα τελειώσει. Υπήρχε σχέδιο και μελέτη. Η θεματολογία μου ήταν τα σύμβολα, μυθικά, αστρικά, φυσικά Κι θρησκευτικά. Έκανα μελέτες για τα έντομα, τις στάσεις τους όταν επιτίθενται, όταν ερωτεύονται. Τα άστρα που ανάλογα τις ακτίνες τους συμβολίζουν τη γέννηση, 5 ακτίνες, τη δημιουργία – 6 ακτίνες, την αναγέννηση με 8 ακτίνες και το Άγιο Πνεύμα με 9.
Άλλο θέμα μου είναι «ο παντεπόπτης οφθαλμός» που υπάρχει σαν εικόνα σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες. Βλέπω και κρίνω τα πάντα. Οι δράκοι είναι ένα άλλο σύμβολο που δούλεψα πολύ. Η κίνηση τους τα χρώματα και το μυθικό περιβάλλον γύρω τους. Υπήρξε σύμβολο σε όλους τους πολιτισμούς και θρησκείες.
Τα ολυμπιακά είναι μια ενότητα με στεφάνια, ήρωες και πεντάκυκλα. Ασχολήθηκα μ αυτά πολύ πριν την ανάθεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. Οι λέξεις και οι προτάσεις- γρίφοι είναι στοιχεία που χρησιμοποιώ ακόμη σε γλυπτά και ζωγραφικά έργα. Έχω σχεδιάσει είδη γραμμάτων και συνθέσεις με λέξεις και οπτική ποίηση. Στα 4-5 βιβλία που έχουν εκδοθεί οι εικονογραφήσεις τα εξώφυλλα και οι πρόλογοι φιλοτεχνήθηκαν τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Αλέκο Φασιανό, τον Δημήτρη Μυταρά και άλλους μεγάλους ζωγράφους. Πολλά από αυτά τα έργα έγιναν αριθμημένες μεταξοτυπίες και ενιαίο έργο με δύο υπογραφές των δημιουργών.
Μετά τους πειραματισμούς με υλικά, όπως ασήμι, μπρούτζος, πλέξιγκλας, πέτρα, κατέληξα στο σίδηρο. Μου αρέσει ο σίδηρος, είναι σαν το δέρμα. Αλλάζει χρώμα και υφή με τον χρόνο. Γερνάει! Αυτή είναι η ομορφιά του, σαν τον άνθρωπο που όσο περνάει ο καιρός βλέπεις πάνω του την πραγματική ομορφιά του. Η σκουριά και η οξείδωση στα έργα είναι μέρος της ομορφιάς του. Τώρα πια με ενδιαφέρει ο όγκος. Η σκουριά και η οξείδωση είναι μέρος της ομορφιάς του έργου. Δίνω βάση στον όγκο, στο σχήμα, στη συνομιλία του έργου με το φως, στο μεγαλείο της απλότητάς του.
– Τι είναι η οπτική ποίηση;
Η οπτική ποίηση είναι είδος τέχνης που εικόνα και λόγος αλληλοσυμπληρόνονται. Ξεκίνησε με την Ρωσική πρωτοπορία και το κίνημα των Ντανταιστών. Το 1987 εκδόθηκε από τις εκδόσεις ‘Ίκαρος ένα βιβλίο μου με 24 άδετα μονόφυλλα έργα με οπτική ποίηση.
«Αναθρών α όπωπε» είναι ο τίτλος που σημαίνει ο παρατηρών αυτά που βλέπει. Χαρακτηριστικό μόνο του ανθρώπου. Από τότε έγραφα πάνω στα έργα, ζωγραφικά ή γλυπτά, λέξεις, μηνύματα ή μετά προτάσεις ολόκληρες με τα αρχικά τους μόνο. Γρίφους πιο πολύ να μην διαβάζονται από άλλους . πολλές φορές δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε εγώ τι έχω γράψει. Όμως είναι ωραία μοτίβα.
– Έργα σου έχουν μπει σε πολλούς δημόσιους χώρους στην Ελλάδα. Θα ήθελες να θυμηθείς μερικά;
Ένα πολύ ωραίο έργο είναι το «Αείφυλλων Ευεργετών» στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων στην οδό ακαδημίας 50 που φιλοτεχνήθηκε για την έκθεση «Παγκόσμιος Ελληνισμός Εθνικοί Ευεργέτες». Κάθε φύλλο αντιπροσωπεύει έναν από του 38 Εθνικούς με Ευεργέτες. Υπάρχει ένας φάρος από ανοξείδωτο ατσάλι 15 μέτρα ύψος στο Emelisse Hotel στο Φισκάρδο Κεφαλλονιάς, δύο επιτοίχια σιδηρογραφήματα με δράκους στον Πολυχώρο Αθηναΐς.
Η παγκόσμια δάδα στο μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου, στην Absolut Co στην Στοκχόλμη ένα στεφάνι – σιδηρογράφημο σε επιτοίχειο μπουκάλι, το 5κυκλο στην Νέα Κηφισιά, το πολύκυκλο στο Π.Φάληρο, το τοπίο με λάβαρα στην Τεχνόπολη, το «Χαίρε Ήλιε» στη Ρόδο κοντά στο Δημαρχείο και άλλα με τελευταίο το «Όραμα» στον κήπο του ενυδρείου στη Ρόδο, ένα δείγμα laser cut sculpture., μια φιγούρα που ατενίζει τη θάλασσα και τον ουρανό στο νησί που αγαπώ. Αγαπώ την Ρόδο γιατί ήταν η πρώτη μου εικόνα όταν ήμουν μικρός και ήρθαμε στην Ελλάδα ως Έλληνας Αιγύπτου. Ήμουν 4 χρονών και άκουγα για την Ελλάδα με θαυμασμό από την οικογένεια μου και ανυπομονούσα να την δω από κοντά.
– Τα μεγάλα έργα, όπως για παράδειγμα, την Υδρόγειο της Ειρήνης, που είναι τοποθετημένη στο Γκάζι, σε ποιόν χώρο τα δουλεύεις;
Τα μεγάλα έργα δεν ξεκινούν με την προοπτική να γίνουν απαραιτήτως μεγάλων διαστάσεων. Όλα ξεκινούν από το χαρτί, με ένα μολύβι.
Στην Υδρόγειο της Ειρήνης ο περιβάλλων χώρος ήταν χαρακτηρισμένος από ένα έντονο βιομηχανικό ύφος. Με εντυπωσίασαν τα στρογγυλά αλεξικέραυνα. Θεώρησα ότι ήταν το κυρίαρχο στοιχείο του χώρου. Η σφαίρα του έργου υποκλίνεται με σεβασμό στα στρογγυλά σιδερένια αλεξικέραυνα τριγύρω. Μόνο που η δική μου σφαίρα είναι φτιαγμένη από δαχτυλίδια πλεγμένα μεταξύ τους , τόσα όσα οι ήπειροι της γης που συμβολίζουν την παγκοσμιότητα. Λόγω των ολυμπιακών αγώνων του 2004, τα δαχτυλίδια περιβάλλονται από φύλλα, τόσα όσα οι χώρες που θα λάμβαναν μέρος στους αγώνες.
– Δουλεύεις επίσης σ έναν χώρο στις Αφίδνες. Τι έργα εκθέτεις εκεί;
Στις Αφίδνες έχω αντιπροσωπευτικά έργα όλων των ενοτήτων μου, κυρίως μεγάλων διαστάσεων, μνημειακά. Αν και ο χώρος δεν είναι προς το παρόν επισκέψιμος, έρχονται άνθρωποι του χώρου και φίλοι.
– Με ποιες μεγάλες εταιρείες έχεις συνεργαστεί στην Ελλάδα;
Έχω συνεργαστεί με την Mcc Erikson, Mobil oil, Coca cola, Absolut με το Αθηνόραμα για τους χρυσούς σκούφους το 1999, Ελαΐς, ΟΤΕ, cosmote, Athens Hilton 2004, με το Αερολιμένα Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με το Macedonia Pallas κλπ.
Τελευταία φιλοτέχνησα την πόρτα για το νεοκλασικό κτίριο στην Apivita στην οδό Σόλωνος. Στο ίδιο ύφος της «εισόδου-κυψέλης» έφτιαξα την πύλη του οικολογικού εργοστασίου της ίδιας εταιρείας στο Μαρκόπουλο Αττικής. Επίσης, σε κάθε κατάστημα που ανοίγει στον κόσμο η εταιρεία φιλοτεχνώ ένα σιδερένιο επιτοίχιο με διαφορετική παράσταση κάθε φορά και κεντρικό στοιχείο την λέξη χαίρε» σαν καλωσόρισμα. Είναι γεγονός ότι η Apivita διαθέτει μια μεγάλη συλλογή έργων μου. Είναι μια εταιρεία που ενδιαφέρεται για την τέχνη και διαθέτει μια πλούσια συλλογή σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών με θέμα τα φυτά του Ιπποκράτη.
Επίσης ξεκίνησα μια συνεργασία μου με το ιστορικό ξενοδοχείο Rhodos Pallas όπου σε χώρο του ξενοδοχείου εκτίθενται μόνιμα τα πολλαπλά έργα μου και όχι μόνο. Η αποκλειστική συνεργασία μου με ένα τόσο μεγάλο ξενοδοχείο γεννά πολλές δημιουργικές ιδέες με εικαστική προσέγγιση και ανταπόκριση στο εξωτερικό.
– Μίλησέ μας για το έργο σου στην είσοδο του Μουσείου Μαραθωνίου Δρόμου, το «Μαραθώνιο Σύμπαν» και για τον Ολυμπιονίκη στον Μαραθώνιο της Αθήνας του 2004 Vanderlei de Lima που το επισκέφτηκε;
Το 2013 στο Μουσείου Μαραθωνίου Δρόμου έγινε η έκθεσή μου με τίτλο «Μαραθώνιο Σύμπαν». Εξέθεσα 15 γλυπτά έργα μου από την ενότητα «Ολυμπιακά». Ένα από τα έργα με τίτλο «Ευ Αγωνίζεσθαι Πεντάκυκλο με Λέξεις- Έννοιες » τοποθετήθηκε μόνιμα στην είσοδο του Μουσείου. Εκεί εκτίθεται μόνιμα το έργο μου «Παγκόσμια Δάδα» με τις 5 πλευρές, που αντιπροσωπεύουν τις 5 ηπείρους, καθώς και μια κυψέλη στην κορυφή που συμβολίζει την Γη. Στο μουσείο επίσης, υπάρχει μόνιμα και ένα λάβαρο – σιδηρογράφημα με τη λέξη «χαίρε».
Η έκθεση έγινε χωρίς προσκλήσεις, αφίσες και εγκαίνια. Την επισκέφτηκαν όμως σχολεία, και επισκέπτες από όλο τον κόσμο που λατρεύουν τον Ολυμπισμό και τον Μαραθώνιο. Ένας από τους επισκέπτες ήταν και ο Vanderlei de Lima, ο τρίτος μαραθωνοδοδρόμος της Αθήνας το 2004 και αυτός που άναψε την φλόγα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο φέτος, το 2016.
– Στο χώρο της αφετηρίας του Μαραθωνίου Δρόμου, υπάρχει ένα έργο σας που εντυπωσιάζει με τις λιτές και απλές γραμμές του.
Όντως είναι ένα έργο γλυπτό 3,5 μέτρων που απεικονίζει έναν μαραθωνοδρόμο, που διασχίζει μια κορδέλα που αυτή είναι η ακριβής κάτοψη της μαραθώνιας διαδρομής. Όλο το έργο στηρίζεται σε ένα τεράστιο κλαδί ελιάς. Κρίμα που το έργο δεν έχει ακόμα το βάθρο του!
