Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Ο εικαστικός Παναγιώτης Λεζές, απόφοιτος του Τμήματος Καλών Τεχνών του Αμερικανικού Κολλεγίου Deree, ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια σχεδίου και ζωγραφικής στο Central Saint Martins College, στο Λονδίνο και στο Art students Leagues, στη Νέα Υόρκη.

Πολυπράγμων, σπούδασε Οικονομικά με Μεταπτυχιακά στις Ευρωπαϊκές Σπουδές στο ULB, στις Βρυξέλλες. Εργάστηκε στο Υπουργείο Οικονομικών, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και συμμετείχε σε αποστολές των Ηνωμένων Εθνών και της Ε.Ε. στη Σερβία, το Κόσοβο, την Αλβανία. Επίσης, έχει εργαστεί στην Καθημερινή και το ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9,84.

Δεν έψαξε πολύ, ούτε είχε όνειρο να γίνει καλλιτέχνης. Προέκυψε όμως όταν θέλησε να ανακαλύψει τον τρόπο που μια άμορφη μάζα, γίνεται φόρμα και το πώς μια ιδέα ζωντανεύει σε ένα κομμάτι χαρτί ή στον καμβά.

Δεινός περιπατητής στις περφόρμανς του, επιλέγει το εφήμερο και το απροσδόκητο που ενσταλάζει ηρεμία και ενσωματώνει τον άνθρωπο με τη φύση, όπως ο ίδιος αναφέρει.

Η μεθοδολογία του ως καλλιτέχνης αλλά και έμπειρος θεατής, εμπεριέχει στοιχεία ρεαλιστικά και εμπειρικά, όπως αυτά ενυπάρχουν στο κόσμο των ιδεών του. Οι εικόνες του είναι σχηματικές, προσκαλώντας και προκαλώντας τον θεατή να λάβει μέρος και θέση σε αυτές. Πιστεύει σε ένα αέναο διάλογο με δεδομένη δυναμική στην φύση και στη ζωή.

Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και στην Documenta 14 το 2016-17, ενώ το βίντεο του έχει προβληθεί στην Strikof γκαλερί της Νέας Υόρκης και στο Platforms project 2018 στην Αθήνα.

Εμείς μιλήσαμε μαζί του για το νέο του project που θα παρουσιάσει σε έναν εξαιρετικό χώρο στην οδό Ορφέως 164, σε μία πάροδο στον Βοτανικό. Εγκαίνια -σύμφωνα με τα νέα δεδομένα- θα γίνουν την 22η Σεπτεμβρίου 2020 και η έκθεση θα διαρκέσει ως 27 Σεπτεμβρίου.

Το πρότζεκτ περιλαμβάνει μια εικαστική εγκατάσταση, που αποτελείται από 10 ζωγραφικούς καμβάδες, ένα playground που συγκεντρώνει μεγάλα και μικρά γλυπτά, μάσκες, ready made, video και μια επιτελεστική δράση μόνο την ημέρα των εγκαινίων.

Τα έργα εκτός του είναι μια προσωπική αφήγηση θίγουν εκτός των άλλων θέματα φύλου, σεξουαλικότητας, αφήνουν υπαινιγμούς για την κοινωνική σύμβαση, εξερευνούν μακρινούς πολιτισμούς και άγνωστες ιεροτελεστίες, αφηγούνται συνομιλίες και τέλος αποτυπώνουν εσωτερικές συγκρούσεις.

-Μπορείτε να μας περιγράψετε πώς προέκυψε αυτή η ιδέα για το νέο σου project;

-Η πρακτική μου στην τέχνη είναι το παιχνίδι, εκτός από τα ηλεκτρονικά και τυχερά παίγνια με αφορά στο παιχνίδι που κοινωνικοποιεί, προβληματίζει εκπαιδεύει και υπενθυμίζει στον άνθρωπο ότι υπάρχει και ότι ταυτόχρονα είναι συνυφασμένο με την παιδεία και τον πολιτισμό. Η προηγούμενη εγκατάσταση μου είχε τον τίτλο Adult playground (ενήλικες χαρές κατά το παιδικές χαρές).

Εξέταζε τους λόγους για του οποίους οι ενήλικοι σταματούν να παίζουν και η έρευνα έδειξε ότι εν τάχει, βυθίζονται στην σοβαροφάνεια της εποχής και στον αγώνα για επιβίωση. Με αυτή την πράξη τους χάνουν την παιγνιώδη διάθεσή τους που τους τονώνει ψυχικά και ανακόπτει την πορεία τους για το ερωτικό παιχνίδι, το οποίο συναντάται ενστικτωδώς και στα ζώα. Οι ενήλικες υποκαθιστούν το παιχνίδι είτε με την εργασία, είτε άλλες κοινωνικές ασχολίες. Τα εκθέματα προκαλούσαν και προσκαλούσαν τον θεατή να χαλαρώσει και να παίξει σαν παιδί, να βγάλει το προσωπείο και να αποδεσμευθεί έστω και για λίγο, να νοιώσει ελεύθερος και κατ’ επέκταση άνθρωπος.

Το παιχνίδι είναι η ερμηνεία των σκέψεων μας και καταδεικνύει την εικόνα του κόσμου μας, αποκαλύπτει δε μέρος του ασυνείδητου που δημιουργικά ξετυλίγεται κατά την διάρκεια της δράσης. Ο σύγχρονος ψυχολόγος Miguel Sicart δικαίως υποστηρίζει ότι «όταν κάποιος παίζει, υπάρχει» με απλά λόγια είναι ζωντανός.

-Και πώς κατέληξες στον τίτλο «Post-Play Allegory»;

-Μετά από αυτό βούτηξα στα βαθιά και έψαξα να βρω τις συνέπειες κάθε πράξης.

Ο τίτλος έχει διττή ερμηνεία, αφ’ ενός μεν ως μια συνθήκη μετα-παιχνιδιού με την προοπτική ανεύρεσης τρόπων έκφρασης που θα προσθέσουν στην εξελικτική του πορεία και αφ’ ετέρου, με βάση την ερμηνεία της αγγλικής αργκό, οι ερωτικές πράξεις που ακολουθούν μετά την σεξουαλική ολοκλήρωση και σηματοδοτούν μια συνέχεια για μια επερχόμενη συνεύρεση, συδαυλίζουν μια αμφιβολία και ανασφάλεια για το αν άρεσε η όχι, μόλις τελειώσει η πράξη… σπάμε την σιωπή και φωτίζουμε την μοναξιά ανάβοντας τσιγάρο, σκηνή που γλαφυρά έχει αιχμαλωτίσει με τον φακό της η Ναν Γκολ Ντιν.

-Δηλαδή θα μπορούσαμε να πούμε ότι το project είναι βιωματικό;

-Σωστά. Επιστρέφω στην οικογενειακή εστία μετά από αρκετά χρόνια και αφού έχω ολοκληρώσει την υπηρεσιακή μου εργασία ως γραφειοκράτης και σαν δημόσιος υπάλληλος, που η πορεία μου ανέτρεψε τον κανόνα γιατί εργάστηκα σε αποστολές με τον ΟΗΕ και ΕΕ, καθώς επίσης σαν εθνικός εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπία στο Υπουργείο Εξωτερικών στις Βρυξέλλες.

Επιστρέφω ταυτόχρονα στη πρώτη νιότη μου, στο σπίτι που μεγάλωσα που μέχρι τα 15 μου χρόνια δεν υπήρχαν γείτονες, ούτε μάντρες στις αυλές και το παιχνίδι δεν είχε σύνορα και δεν έλεγε να τελειώσει ποτέ, όπως η ανεμελιά μας που υποχώρησε με τα χρόνια σαν τη άμπωτη των βορείων θαλασσών που γνωρίζαμε μόνο από τα αναγνώσματα μας.

Καλοκαίρι του 2018, για πέντε ολόκληρες εβδομάδες εργάζομαι με εντατικούς ρυθμούς και δημιουργώ 9 μεγάλα ζωγραφικά έργα -ατελάρωτα γιατί δεν πιστεύω στο «τάνυσμα» μιας ιδέας που εικονοποιείται στον καμβά- τα οποία αποτελούν μια νέα ερμηνεία συμβόλων, στοιχείων, σχεδίων, τοτέμ παρμένα από την ιστορία της τέχνης και την καθημερινότητα του ανθρώπου στην πορεία του ανθρωπίνου είδους, μεταφέροντας τα στο σήμερα ακατέργαστα, ανεπιτήδευτα και μη ωραιοποιημένα με μια ιδιαίτερη κλίση στην παιδική εκφραστικότητα αλλά και πολιτισμική και προσωπική ετερότητας ταυτόχρονα, απεμπολώντας μια Ναΐφ -αφελή προσέγγιση.

Αυτές τις εικόνες τις συνέλεξα από τα προσωπικά, επαγγελματικά και τα ψυχικά μου ταξίδια και επεξεργάστηκα με το χρόνο για να προκύψουν τα έργα που απαρτίζουν την εν λόγω ατομική έκθεση.

-Επέλεξες συγκεκριμένο χώρο για την παρουσίαση. Τι σε οδήγησε σε αυτή την επιλογή;

-Εκθέτω σε ένα χώρο στην Ορφέως 164, πάροδο στον Βοτανικό, χώρος όπου διοργανώνονται μουσικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ο οποίος πριν ήταν γκαράζ φορτηγών.

Επέλεξα τον χώρο αυτό ανάμεσα στη βουή των φορτηγών και τη μαυρίλα των συνεργείων γιατί αυτό βρίσκεται σε μια περιοχή όχι μόνο υποβαθμισμένη αλλά και αχαρτογράφητη, μόλις ένα χιλιόμετρο από το χαοτικό Κέντρο της πόλης.

-Μίλησέ μας για τις τελευταίες σου συνεργασίες.

-Πέρσι συμμετείχα στο Συνέδριο «Διεθνείς συναντήσεις» αναφορικά με την Περιπατητική Τέχνη που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου της Δυτικής Μακεδονίας και της Σχολής καλών τεχνών της Φλώρινας με την επιτελεστική δράση Litany to nobody + No body. Ένας περίπατος κατά μήκος των αχαρακτήριστων μαζικών τάφων, ύμνος στα θύματα, μαχητές (στρατιώτες και πολίτες ) που συμμετείχαν στον 1ο, 2ο και Εμφύλιο πόλεμο, οι οποίοι έχουν ταφεί χωρίς ακόμα η πολιτεία να έχει οριοθετήσει την περιοχή και να έχει στήσει κάποιο μνημείο αγνώστων πεσόντων στα πεδία των μαχών.

Οι λόγοι ποικίλουν από πολιτικοί, θρησκευτικοί και εθνικοί γιατί στην περιοχή ζούσαν κάτοικοι διαφόρων εθνοτήτων και ομιλούσαν γλώσσες (αλβανικά και σλάβικα) πέραν της ελληνικής. Το αποτέλεσμα, η επιτελεστική μου δράση θα συμπεριληφθεί σε ένα ντοκυμαντέρ που θα περιγράφει σε βάθος την περιπατιτική τέχνη.

Συνεργάστηκα διαδικτυακά που θα ακολουθήσει και η επί τόπου (in situ) επιτελεστική δράση «Ρέουσες γραμμές» (Flow lines) με την Deidre Macleod, καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, αναφορικά με την κίνηση και τις συναντήσεις των γλυκών και αλμυρών υδάτινων όγκων του πλανήτη.

Τώρα για το μέλλον δεν υπάρχει πρόβλεψη, θα ήταν ουτοπικό άλλωστε γιατί ο πλανήτης ταλανίζεται από μια απρόβλεπτη πανδημία η οποία θα αφήσει πίσω της ανυπολόγιστες καταστροφές σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, μια νέα τάξη σχέσεων ανατέλλει.

-Πού μπορούμε να βρούμε έργα σου;

-Εκτός από την Ελλάδα, στο Μεξικό υπάρχει μια συνεργασία με την γκαλερί OVALO, στο Λονδίνο όπου είχα εκθέσει παλαιότερα, στην Αυστραλία και στην Ισπανία. Είμαι ικανοποιημένος που το φιλότεχνο κοινό με αγκαλιάζει.

Info

Παναγιώτης Λέζες – «Post – Play Allegory»
Asylum – Πάροδος Ορφέως 164 –Βοτανικός
Διάρκεια: 22 Σεπτεμβρίου 2020 – 27 Σεπτεμβρίου 2020
Opening: 6.00 μμ
Performance: 8.30 μμ και 9.00 μμ