Η εικαστικός Μαρία Παπαφίλη πέρα από το σοβαρό ακαδημαϊκό υπόβαθρο που διαθέτει στο χώρο της Τέχνης, έχει και την ικανότητα με τους πίνακές της να μαγνητίζει το βλέμμα του φιλότεχνου κοινού.

Μαθήτρια σημαντικών Ελλήνων αλλά και Γάλλων δασκάλων, η Παπαφίλη παρουσιάζει τη νέα της δουλειά στην γκαλερί «Αργώ» στο κέντρο της Αθήνας με τίτλο “Στα χνάρια της αύρας” ως τις 20 Απριλίου.

Με μια ματιά που κρύβει ευαισθησία, η ζωγράφος εντοπίζει και αναδεικνύει την λάμψη και το μεγαλείο που εκπέμπουν τα πρόσωπα που επιλέγει να αποτυπώσει στο χαρτί. Πρόσωπα εξωτικά, παρμένα από παραμύθι, από τόπους μακρινούς, μας κοιτούν με βλέμμα διαπεραστικό αφήνοντάς μας να κοιτάξουμε τον καθρέφτη της ψυχής τους και να ανακαλύψουμε τα βιώματα και τις εμπειρίες τους. 

Πρόσωπα εξωτικά, παρμένα από παραμύθι, από τόπους μακρινούς, μας κοιτούν με βλέμμα διαπεραστικό

Όπως αναφέρει η Ιστορικός Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού, Αθηνά Σχινά, «στα αισθαντικά αυτά ζωγραφικά έργα, που αφοπλίζουν τον θεατή με την αμεσότητα και την ειλικρίνειά τους, υποβλητικά εμφανίζεται ένας υφέρπων λυρισμός, διαποτισμένος από έναν λανθάνοντα ερωτισμό.»

Επίσης, η Δρ. Ιστορικός της Τέχνης –Τεχνοκριτικός, Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν σημειώνει, «Χαρισματική αφετηρία αποτελούν, εδώ, τα μάτια της κάθε μορφής.[…] …το μάτι υπερκαλύπτει μεταφορικά τις έννοιες: ομορφιά, φως, κόσμος, σύμπαν, ζωή. Έννοιες που δεν τις υπαινίσσεται απλά-οπτικά – η Παπαφίλη αλλά που ,αντίθετα, τις “μεταμοσχεύει” βαθειά μέσα μας, τόσο ψυχολογικά όσο και πνευματικά . Δύσκολο εγχείρημα που πέρα από το δυναμικό της ταλέντο επαληθεύει τον πλούσιο εσωτερικό της κόσμο, κυρίως δε: τη “μεταφυσική” σε υφή ευαισθησία της.»

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

-Εκφραστικά βλέμματα που μαγνητίζουν. Πρόσωπα εξωτικά. Πώς προέκυψε και αποτελούν πηγή της έμπνευσής σας;

Ζωγραφική κυρίως ανθρωποκεντρική και βιωματική. Ποιες εικόνες σας τραβούν την προσοχή και θέλετε και τις κρατάτε στην μνήμη σας;

-Για κάποιον συγκεκριμένο λόγο, άρχισα να ασχολούμαι μια μέρα με θέματα από τόπους που για εμάς θεωρούνται «εξωτικοί». Ζωγράφιζα το φυσικό περιβάλλον, φυτά, λουλούδια, ζώα, αλλά και τους ανθρώπους που πάντοτε βρίσκονται στο κέντρο του ενδιαφέροντος μου σαν ζωγράφου.

Παράλληλα, αυτά που έβλεπα στα αεροδρόμια, στους δρόμους, στα μέσα ενημέρωσης, στα βιβλία, έκανε αυτό που ξεκίνησα τυχαία να γιγαντωθεί και να με γοητεύσει. Η θεματολογία μου άλλαξε, ο αγαπημένος τόπος που γέμιζε την ζωγραφική μου, η Ελλάδα, έδωσε την θέση του σε τόπους μακρινούς, από άλλες ηπείρους και τους τόσο διαφορετικούς αλλά και τόσο όμοιους με εμάς ανθρώπους τους.

Η διαφορετικότητα τους μου έδωσε την δυνατότητα να ερευνήσω με την ζωγραφική μου κοινά στοιχεία όλων μας. Τον μαγνητισμό των ματιών όπου εκφράζεται η προσωπικότητα, η «ψυχή», αυτό που ονόμασα «η αύρα», κάτι που έχουμε όλοι από κοινού, αλλά και κάτι που σε κάποιους από εμάς είναι πιο εμφανές, έντονο, εντυπωσιακό, κάτι που δεν με αφήνει να την προσπεράσω, με καθηλώνει.

Τον μαγνητισμό των ματιών όπου εκφράζεται η προσωπικότητα και η «ψυχή», αυτό που ονόμασα “η αύρα”

Αυτές τις μορφές κρατάω στη μνήμη μου και μου αρέσει να δημιουργώ τα έργα μου με αυτές σαν θέμα. Κάποιος είπε στο παρελθόν ότι επιβαλλόμουν στις μορφές που ζωγράφιζα. Τώρα συμβαίνει το αντίθετο, οι μορφές που βλέπω μου επιβάλλονται.

Μου αρέσει το τοπίο, αλλά αυτό  έρχεται βοηθητικά στα έργα μου, όπου τον κεντρικό ρόλο έχουν οι ανθρώπινες φιγούρες.

– Σε ποια μέρη έχετε ταξιδέψει και τι έχετε αποκομίσει από αυτά;

-Ομολογώ, ίσως σας φανεί παράξενο, ότι δεν μου αρέσουν τα ταξίδια, αλλά ταξιδεύω πολύ συχνά. Στα ταξίδια μου, τα έργα που δημιουργώ λειτουργούν σαν προσωπικό μου ημερολόγιο.

– Με ποιες τεχνικές έχετε πειραματιστεί;

-Αρχικά, κατά την διάρκεια των σπουδών στην Ελλάδα χρησιμοποιούσα κυρίως μπογιές λαδιού. Όταν πήγα στο Παρίσι, για μεταπτυχιακά, ήταν σαν να ελευθερώθηκα. Τότε μου δόθηκε η ευκαιρία και η ώθηση να πειραματισθώ με ενθουσιασμό με όλες τις τεχνικές. Με συνεπήρε τότε η δυνατότητα να μάθω την υφή και το αποτέλεσμα του κάθε υλικού που είναι στην διάθεση ενός καλλιτέχνη. Απέκτησα νέες γνώσεις και εμπειρίες που είναι πολύτιμες στην δουλειά μου. 

Τα έργα που εκθέτει αυτή την στιγμή η γκαλερί Αργώ στην Αθήνα, είναι αποτέλεσμα ιδιαίτερου πειραματισμού μου, που ακολουθώ τα τελευταία χρόνια με ξυλομπογιές, τέμπερα, κολλάζ και ακουαρέλα καθώς εργάζομαι σχεδόν αποκλειστικά σε μπλοκ με χαρτί, κυρίως ακουαρέλας.

– Χρώμα και φως. Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος τους στα πορτρέτα σας;

-Το χρώμα και το φυσικό φως, καθώς αλλάζει κατά την διάρκεια της ημέρας -δεν μου αρέσει το τεχνητό φως, προτιμώ να ζωγραφίζω την ημέρα-, είναι τα δύο πιό σημαντικά στοιχεία στην ζωγραφική μου.

Ειδικά στα πορτραίτα που ζωγραφίζω τώρα, το χρώμα του δέρματος των ανθρώπων, της ένδυσης τους, το ιδιαίτερο χρώμα και φως του τοπίου στο οποίο κινούνται οι φιγούρες τους έχουν πρωταρχικό ρόλο στην δουλειά μου.

– Έχετε υπάρξει μαθήτρια σημαντικών δάσκαλων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Τι έχετε αποκομίσει από αυτούς;

Όλοι οι δάσκαλοι μου, στην Ελλάδα και στην Γαλλία μου έδωσαν πολλά σε γνώση και εμπειρία, με επηρέασαν πολύ και σαν ζωγράφο και σαν άνθρωπο.

Ανάμεσα τους είχα την τύχη και την χαρά να διδαχθώ από ιδιαίτερα σημαντικούς ανθρώπους όπως ο Μόραλης και ο Μυταράς που μας άφησαν, αλλά και η καλή φίλη και πρώην καθηγήτρια μου η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, καθώς και ο πρώην καθηγητής μου στο Παρίσι ο κύριος Βελίκοβιτς.

– Θα θέλατε να αναφέρετε κάποια λόγια τους που θυμάστε…

-Όλοι έλεγαν «προσοχή στο σχέδιο», το οποίο είναι η βάση κάθε έργου. Ο Μόραλης μας έλεγε ότι κάθε εικαστικό πρόβλημα έχει την λύση του στα μουσεία όπου μπορούμε να μελετήσουμε τα έργα άλλων ζωγράφων και να δούμε με τι τρόπο αντιμετώπισαν τεχνικά θέματα που μας απασχολούν, μας σύστηνε να είμαστε τίμιοι με αυτό που κάνουμε και να μην κοροιδεύουμε ποτέ, μας διαβεβαίωνε ότι μέσα από την σκληρή δουλειά θα έλθει η ελευθερία.

Είχα την τύχη και την χαρά να διδαχθώ από ιδιαίτερα σημαντικούς ανθρώπους όπως ο Μόραλης και ο Μυταράς αλλά και η καλή φίλη και πρώην καθηγήτρια μου η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, καθώς και ο πρώην καθηγητής μου στο Παρίσι, ο κύριος Βελίκοβιτς

– Από ποιους καλλιτέχνες έχετε δεχτεί επιρροές;

-Είναι δύσκολο αλλά και πολύ χρήσιμο, όπως ανέφερα προηγουμένως και ενδιαφέρον το να παρατηρείς και αναλύεις. Έχω πάρει στοιχεία από πολλές πλευρές, αλλά θεωρώ ότι έχω ένα προσωπικό ύφος στην ζωγραφική μου, ότι αυτή δεν έχει επηρεαστεί ιδιαίτερα, τουλάχιστον συνειδητά, από κάποιον άλλο ζωγράφο.

Οπωσδήποτε μου αρέσει να βλέπω και να μελετώ, σε μουσεία και εκθέσεις, έργα από την Αναγέννηση έως σήμερα. Από κάθε έργο έχεις κάτι να πάρεις.

Από την ιστορία της τέχνης με ενδιαφέρουν οι δημιουργίες καλλιτεχνών όπως ο Κλέε, ο Ρέμπραντ, ο Βελάσκεθ, ο Μπονάρ, ο Ρενουάρ, ο Ντύρερ, ο Βαν Γκόγκ, η ποιητικότητα του Σαγκάλ, καθώς και η σημασία που έδωσαν στο χρώμα και το φως κινήματα όπως ο Γαλλικός Ιμπρεσιονισμός και ο Γερμανικός εξπρεσιονισμός.

– Έχετε δεχτεί θετικά σχόλια από φιλότεχνους και συλλέκτες για την θεματική αυτή;

-Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζω αυτή την θεματική σε έκθεση και παρακολουθώ με ενδιαφέρον την γνώμη των ανθρώπων που επισκέπτονται την αίθουσα τέχνης «Αργώ». Ήδη έχουν ακουστεί πολύ ενδιαφέροντα πρώτα σχόλια. Επίσης, πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι κριτικές της κυρίας Σχοινά και της κυρίας Ρογκάν, που έκαναν μια πολύ καλή ανάλυση της νέας μου δουλειάς.

-Μελλοντικά σχέδια

-Εύχομαι να είμαι καλά ώστε να μπορώ να ζωγραφίζω πάντα. Δεν γνωρίζω πως θα εξελιχθεί η δουλειά μου και αυτό είναι το πολύ ενδιαφέρον στην ζωή ενός καλλιτέχνη. Ανυπομονώ να προχωρήσω σε αυτό που κάνω σήμερα και να ανακαλύψω τι θα κάνω αύριο.

Το πράγμα για το οποίο είμαι σίγουρη είναι ότι αυτό που θα κάνω δεν θα επηρεάζεται από προβληματισμούς εμπορίου, εικαστικής μόδας, ή κατεστημένου γούστου.

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα axianews φύλλο 30/3/2019