Γράφει η Μαρία Δήμου
Έπειτα από ένα θριαμβευτικό ξεκίνημα την δεκαετία του ’80, o εκκεντρικός Ισπανός σκηνοθέτης με τα τρελά μαλλιά και την υπέρμετρη αδυναμία στις γυναικείες υποθέσεις, Pedro Almodóvar, συναντά για πρώτη φορά την αναδυόμενη μούσα του, Penelope Cruz. Διάσημος για τις σταθερές του συνεργασίες με τους λατρεμένους του ηθοποιούς (Antonio Banderas, Carmen Maura και Rossy de Palma, μεταξύ άλλων), το 1997 μέσω της ταινίας «Live Flesh» («Καυτή Σάρκα»), συναντά για παρθενική φορά το ταλέντο της Cruz και έκτοτε την καθιστά πρωταγωνίστριά του για μερικές από τις μεγαλύτερές του επιτυχίες, εκτοξεύοντας ταυτόχρονα και την δική της μετέπειτα καριέρα στα ύψη.
Μελόδραμα, θρίλερ και μαύρο χιούμορ. Ο Almodóvar γνωρίζει άπταιστα πως να “παίζει στα δάχτυλα” όλα τα χαρακτηριστικά του είδη, αλλά και να τσαλακώνει και να ξεδιπλώνει τις πτυχές των πρωταγωνιστριών του, ενσωματώνοντάς τες επιτυχώς σε όλες του τις θεότρελες περιπέτειες.
Από μικρότερους ρόλους αρχικά, έως και “πρώτο όνομα” αργότερα, η Cruz έχει πλέον ταιριάξει με μαεστρία την υποκριτική της στα πλαίσια του αλμοδοβαρικού σύμπαντος, όντας πολλές φορές ακόμη και απαραίτητη στο κάδρο, με άλλοτε επιβλητική και άλλοτε πιο ήσυχη παρουσία στον χώρο. Παρακάτω θυμόμαστε τις συνεργασίες τους από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 μέχρι και σήμερα.
«Live Flesh» («Καυτή Σάρκα»), 1997
Χριστούγεννα στην Μαδρίτη, 1977. Κάπου μέσα στους επικίνδυνα ήσυχους δρόμους της πόλης, μια νεαρή πόρνη (Penelope Cruz) βιώνει έναν εξαιρετικά απρόσμενο και επώδυνο τοκετό, στο κάθισμα ενός άδειου λεωφορείου, φέρνοντας στην ζωή τον μικρό Victor. Χρόνια αργότερα, ο Victor περιπλέκεται σε μια ψυχωτική υπόθεση αλλά και έκτοτε σε ένα αιώνιο ερωτικό τρίγωνο, με μια ιερόδουλη, την Helena και έναν αστυνομικό, τον David.
Δύο χρόνια μετά το τραυματικό συμβάν, ο David βρίσκεται σε αναπηρικό καροτσάκι, στις επικεφαλίδες του αθλητικού τύπου, όντας ένας από τους πιο περιζήτητους μπασκετμπολίστες με αναπηρία, αλλά και παντρεμένος με μια ανανεωμένη Helena, η οποία εργάζεται πλέον σε ορφανοτροφείο. Ο Victor από την άλλη, στο μεσοδιάστημα εκτίνει ποινή φυλάκισης και αφότου αποφυλακιστεί, “βάζει πλώρη” για να κατακτήσει την καρδιά της Helena. Και κάπου εδώ, ξεκινάει ένας αληθινός εφιάλτης για εκείνη, όσο ο Victor παλεύει με εντυπωσιακά εμμονική μεθοδικότητα για τα δεδομένα για εκείνον “κεκτημένα” και φυσικά την εκδίκηση που τόσο καιρό προσμένει.
Η νεαρή παρουσία της Penelope Cruz, ενσαρκώνει έναν μυστηριώδη χαρακτήρα, καθώς είναι λίγα τα οποία μαθαίνουμε για εκείνη τελικά. Από την άλλη η ιστορία του πρωταγωνιστή αλλά και ολόκληρη η ταινία, ξεκινάει από εκείνη και συγκεκριμένα από την μήτρα της, σαν να προκάλεσε εν αγνοία της ένα μοιραίο κακό. Ο χαρακτήρας της, παρά τα λίγα λεπτά που καταλαμβάνει από την ταινία, είναι αισθητά παρόν και κινητήριος δύναμη για τα πεπραγμένα του Victor, για τα οποία μια υποσυνείδητη ανησυχία, υποδηλώνει και η εισαγωγική της κραυγή στα πρώτα δευτερόλεπτα της ταινίας.
«All About My Mother» («Όλα για την Μητέρα μου»), 1999
Η ταινία αποτελεί ένα συγκινητικό πόνημα μιας μητέρας και το ταξίδι της πίσω στο χρόνο, θα έλεγε κανείς, για ένα “ξεκαθάρισμα” λογαριασμών. Μια νοσοκόμα, η Manuela, χάνει τον 17χρονο γιο της, τον Esteban, σε ένα αναπάντεχο δυστύχημα. Ο φιλόδοξος νεαρός συγγραφέας, την ημέρα των γενεθλίων του, στην προσπάθειά του να μιλήσει σε μια ηθοποιό που θαυμάζει, χάνει άδοξα την ζωή του και αυτομάτως βυθίζει την μητέρα του σε αιώνιο θρήνο. Εκείνη, αμέσως σπεύδει να συναντήσει τον πατέρα του αδικοχαμένου Esteban, μια τρανς γυναίκα ονόματι Lola, η οποία δεν έχει την παραμικρή ιδέα για την ύπαρξη του γιου της.
Στο μεταξύ, η Manuela συναντά την ηθοποιό που στιγμάτισε την ζωή της και τον θάνατο του γιου της, μια παλιά της φίλη και μια καινούργια, την Rosa (Penelope Cruz). Η νεαρή Rosa, εργάζεται σε ένα καταφύγιο για γυναίκες που εκπορνεύονται, ενώ είναι έγκυος με το παιδί της Lola, η οποία της χάρισε έναν γιο και μια αρρώστια. Στην πορεία η Rosa ανακαλύπτει πως εκτός από φορέας ενός παιδιού είναι και φορέας του AIDS.
Επιδιώκοντας να απομακρυνθεί από τις κακές γλώσσες του περίγυρού της, έως ότου να ορθοποδήσει συγκατοικεί με την Manuela, η οποία εκτός από την πιστή της φιλία της προσφέρει και ένα κομμάτι της ως μητέρα, το οποίο η τραγωδία που της “χτύπησε την πόρτα” την είχε κάνει να ξεχάσει πως υπήρχε μέσα της. Οι γυναίκες ενώνουν τις δυνάμεις τους απέναντι στο απόλυτο κακό που τους προκάλεσε η παρουσία της Lola. Σύμφωνα με την Manuela, κατείχε όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά και του άντρα και της γυναίκας. Όμως κάτι σε εκείνη ήταν τόσο ελκυστικό, που δεν μπορούσε καμία τους να αντιπαρέλθει.
Και ύστερα από ένα αποκαρδιωτικό ταξίδι και μια αναπάντεχα συναρπαστική και θλιβερή ταυτόχρονα εμπειρία, η πρωταγωνίστρια είναι επιτέλους έτοιμη να αντικρίσει τον πατέρα του αδικοχαμένου της μοναχογιού και ίσως μέσα από αυτό να ξαναβρεί την δύναμή της.
«Volver» («Γύρνα Πίσω»), 2006
Την ιστορία πλαισιώνουν δύο αδερφές που έχουν χρόνια να επικοινωνήσουν μεταξύ τους αληθινά. Η Raimunda (Penelope Cruz) αναλαμβάνει μια έφηβη κόρη, έναν μπεκρή σύζυγο, ένα εστιατόριο που δεν είναι δικό της, ενώ όποτε ευκαιρεί επισκέπτεται και την αγαπημένη της θεία στο χωριό. Η Sole από την άλλη, τόσο συνεπαρμένη από τις χαώδεις σκέψεις της ώστε να ασχοληθεί με τα “βαρετά” της βιοπάλης, εργάζεται ως κομμώτρια στην μικρή της επιχείρηση, στο σπίτι.Όταν η θεία τους αφήσει την τελευταία της πνοή, το φάντασμα της νεκρής μητέρας τους επιστρέφει για να δώσει εξηγήσεις στα αναπάντητα ερωτήματα που αιωρούνται και τους βασανίζουν τόσο καιρό και φυσικά εάν δύναται να δώσει και ένα επιπλέον χέρι βοηθείας.
Στο «Volver» ή αλλιώς «Γυναίκες σε πλήρη απόγνωση», o Almodóvar παίρνει μια γερή δόση από τα παλιά και αναδημιουργεί μια αναζωογονημένη γυναικεία υπόθεση για τον θάνατο που τόσο μοιάζει να τον απασχολεί και την σχέση μιας “σπασμένης” οικογένειας που ζει στην άγνοια περί πολλών ζητημάτων που δεν πρόλαβε να ξεδιαλύνει η ξαφνική απώλεια της μητέρας. Για μια ακόμη φορά καταπιάνεται με την τάση του ανθρώπου να αναπλάθει κάλπικες αναμνήσεις αφού οι πραγματικές είναι αρκετά επίπονες για να ζει με αυτές. Όμως κάθε φορά αναπόφευκτα καταλήγει στο ότι τίποτα τελικά δεν είναι πιο λυτρωτικό από την αλήθεια.
Οι πρωταγωνίστριες φέρνουν το χωριό τους στην πόλη μαζί με τις αναμνήσεις από τις οποίες ακόμη δεν έχουν απογαλακτιστεί. Η πολύχρωμη ταινία -όσο και η ενδυμασία της Raimunda- που σάρωσε τα κινηματογραφικά βραβεία και τις πρώτες θέσεις στις λίστες των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών, συμπληρώνει 16 χρόνια από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε αλλά δεν έχει παλιώσει ούτε στο ελάχιστο. Παραμένει ένα γνήσιο χαρακτηριστικό μελόδραμα για εκείνους που αγαπούν τον παλιό καλό Almodóvar και το ιδιάζον χιούμορ του.
«Broken Embraces» («Ραγισμένες Αγκαλιές»), 2009
Κινούμενος σε σαπουνοπερίστικα μονοπάτια, ο Almodóvar αφηγείται την τραγική ιστορία του Mateo και της Lena (Penelope Cruz), μεταφέροντάς μας σε ένα πιο ανανεωμένο «Mépris», με μια δόση 60’s, 90’s και αρκετή από την αντιπροσωπευτική του σκηνοθεσία. Ένας άντρας που έχει πλέον χάσει την όρασή του, διηγείται το παρελθόν του στην ατζέντισσά του και τον νεαρό της γιο.
Ήταν κάποτε ο Mateo Blanco, ένας φιλόδοξος σκηνοθέτης που ερωτεύτηκε παράφορα την πρωταγωνίστριά του, μια γυναίκα δεσμευμένη με τον παραγωγό της ταινίας του (κάνοντας με αυτή μια αναδρομή στο «Women on the Verge of a Nervous Breakdown»). Ο σύζυγός της, τυφλωμένος από τις υποψίες για την απιστία της γυναίκας του, παρακολουθεί μανιωδώς εκείνη και τον σκηνοθέτη έως ότου να “βγάλει” στην φόρα το επώδυνο για εκείνο μυστικό τους.
Η Lena (Penelope Cruz) ή αλλιώς κάτι ενδιάμεσο από Audrey Hepburn και πρωταγωνίστρια ισπανόφωνης σαπουνόπερας, είναι μια καταπιεσμένη γυναίκα που νιώθει εγκλωβισμένη στα ίδια της τα συναισθήματα. Δεν ξέρει πότε υποδύεται έναν ρόλο και πότε αληθινά ζει. Της αρέσει η παρανομία, γιατί έχει κάτι το κινηματογραφικό, αλλά από την άλλη δεν μπορεί να κάνει και διαφορετικά, όντας τελικά αδύναμη απέναντι σε αυτά που νοιώθει. Η εικόνα της εξαφανίζεται και επανεμφανίζεται στην χαοτική ιστορία του Mateo, που δεν είναι τίποτα παρά ένα αλλόκοτο συνονθύλευμα όμορφων και μη εικόνων μιας παλιάς ζωής, με ταινίες, ζήλειες, πάθος, ενοχή και κάτι που κάποτε ανάμεσα σε αυτά, θύμιζε αγάπη.
«Pain and Glory» («Πόνος και δόξα»), 2019
Μετά από δέκα ολόκληρα χρόνια και στο μεταξύ ένα πέρασμα της ηθοποιού στην ταινία: «I’m So Excited!», οι πορείες του διδύμου Penelope Cruz και Pedro Almodóvar συναντιούνται εκ νέου. Έπειτα το συγκλονιστικό «Skin I Live In» («Το δέρμα που κατοικώ») και το «Julieta», ο σκηνοθέτης εκφράζει την επιθυμία να εισχωρήσει λίγο παραπάνω στην εξέλιξή του ως καλλιτέχνη και πρωτίστως ως άνθρωπο ξεκινώντας από τα παιδικά του χρόνια και τελειώνοντας στην ταινία: «Pain and Glory» («Πόνος και Δόξα»).
Η ιστορία του Salvador Mallo (Antonio Banderas) παραπέμπει σε εκείνη του ίδιου του σκηνοθέτη, ο οποίος με επιμονή εδώ κινηματογραφεί κατά έναν τρόπο την βιογραφία του όπως λέγεται. Τον ρόλο της μητέρας και κατ’ επέκταση εκείνον που σημάδεψε τον πρωταγωνιστή μέχρι και την μετέπειτα ζωή του, υποδύεται η Cruz.
Ο Salvador βιώνει μια σωματική και ψυχική κρίση, δυσκολευόμενος να ολοκληρώσει το επόμενό του έργο. Κατά την επανακυκλοφορία μιας προηγούμενής του ταινίας, ο σκηνοθέτης καλείται να εμφανιστεί στην πρεμιέρα, επιδιώκοντας παράλληλα να έρθει σε επαφή με τον πρωταγωνιστή του, ο οποίος εδώ και χρόνια παλεύει με τον εθισμό του στα ναρκωτικά. Η συνάντησή τους, θα φέρει μια ενδιαφέρουσα αναδρομή στο χθες, ξυπνώντας στον Salvador ορισμένες από τις πιο σημαδιακές του αναμνήσεις και είθε στο άμεσο μέλλον και την ανάγκη του να συνεχίσει το κινηματογραφικό του έργο από εκεί που το άφησε.
Ο Salvador θυμάται την μητέρα του, κρατώντας την στην μνήμη του ως νεαρή γυναίκα και αρχίζει από το σημείο όπου πρωτομετακόμισαν σε ένα γραφικό σπίτι σε μια κουκλίστικη πόλη της Ισπανίας την δεκαετία του ’60. Η Penelope Cruz επανέρχεται στον ρόλο της μητέρας, που με δυναμικότητα και ανιδιοτελή στοργή δίνει το πάτημα στον χαρακτήρα να συνεχίσει και αργότερα να θριαμβεύσει σε έναν χώρο που τότε ακόμη ήταν πολύ νωρίς για να φανταστεί ότι υπάρχει στον ορίζοντα.
«Parallel Mothers» («Παράλληλες Μητέρες»), 2021
Η Janis (Penelope Cruz), ζητάει από τον Arturo να την βοηθήσει σε μια έρευνα που κάνει, με σκοπό να ανακαλύψει τις ρίζες της. Στο διάβα της, καθίσταται το τρίτο πρόσωπο στην σχέση του με την καρκινοπαθή σύζυγό του και στην συνέχεια μένει έγκυος με το παιδί του. Τελικά, αποφασίζει πως θα κρατήσει το μωρό και θα το μεγαλώσει μόνη της, ενώ κατά την διάρκεια του τοκετού της, συναντά το πρόσωπο που θα της αλλάξει για πάντα την ζωή, την Ana. Μια γυναίκα σαν εκείνη, που αφότου βγει από το δωμάτιο έχει να αντιμετωπίσει την μητρότητα απέναντι σε ένα βρέφος που θα μεγαλώσει δίχως πατέρα.
Στην πορεία, δημιουργείται μεταξύ τους μια ισχυρή φιλία, ένα αίσθημα αλλά και κάτι ακόμη πιο δυνατό, που δεν θα επιτρέψει στους δρόμους τους να χωρίσουν τόσο εύκολα, εξαιτίας ενός ανατρεπτικού μυστικού που θα κάνει τις ζωές τους άνω κάτω. Ο Almodóvar επανέρχεται στην μεγάλη οθόνη με την πιο πρόσφατη συνεργασία του με την Cruz, σε μια φρέσκια και επίκαιρη ιστορία για την οικογένεια και τις απαρχές της, υπενθυμίζοντάς μας πως τα θεμέλιά της, είναι κάτι το οποίο αξίζει να ξεθάψει κανείς από το χώμα του παρελθόντος, ακόμη κι αν περάσει από ένα αμφίβολο, συναισθηματικό roller coaster ώστε να το επιτύχει.
Η πρωταγωνίστρια, είναι μια φαινομενικά ευτυχής και πλήρης γυναίκα, με ένα συναρπαστικό επάγγελμα, οικονομική αποκατάσταση, ομορφιά και ένα σπίτι που παραπέμπει σε κατάλογο ΙΚΕΑ, που όμως μάχεται ακόμη με τους δαίμονες του παρελθόντος, ξεσκαλίζοντας με δέος την ιστορία της και το από που προήλθε, με όσες δυνάμεις της έχουν πια απομείνει. Είναι κάτι ζωτικής σημασίας για εκείνη αλλά και κάτι που θα καθορίσει την στάση της ως γυναίκα, ως άνθρωπο και εν δυνάμει ως μητέρα.
