Γράφει ο Γιώργος Δήμος

Το (κατά κύριο λόγο) αμερικανικό κίνημα της Ποπ Αρτ βρήκε φωνή στην Αγγλία μέσω του έργου του γεννημένου το 1932, στο Ντάρτφορντ του Κεντ, εικαστικού και σχεδιαστή εξωφύλλων popular μουσικών άλμπουμ, Πίτερ Μπλέικ. Ο Μπλέικ, που το 1981 εισήχθη στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών και χρήστηκε «Σερ» από τον Πρίγκιπα Κάρολο, είναι ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της «σύγχρονης» σκηνής, τόσο στη Μεγάλη Βρετανία, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.

Από το 1961 και έπειτα, όταν έκανε την πρώτη του ευρέως γνωστή ομαδική έκθεση για το art show, «Young Contemporaries», μαζί με τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ και τον Ρόναλντ Μπρουκς Κιτάζ, η δουλειά του Ποπ καλλιτέχνη κίνησε το ενδιαφέρον συλλεκτών και της καλλιτεχνικής ελίτ γενικότερα, σε τέτοιο σημείο που μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα πως το όνειρό του, «να δημιουργήσει μια μορφή τέχνης που να αποτελεί το οπτικό ισότιμο της ποπ μουσικής», έγινε από πολύ νωρίς πραγματικότητα. Το έργο, «Self-Portrait with Badges» (1961) είναι ένα από τα έργα αυτής της πρώτης περιόδου, που συνεχίζει να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή του.

Πολυσχιδής και ποτέ κομφορμιστική, ούτως ώστε να καταντάει βαρετή, η δουλειά του Μπλέικ εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς πολλές φορές μέσα στη λαμπερή και πολυετή καριέρα του. Όντας ένα «Παιδί των Λουλουδιών», ο καλλιτέχνης θέλησε να μιλήσει για τη γενιά του, αποφεύγοντας τον ελιτισμό που πολλές φορές χαρακτηρίζει τον κόσμο της τέχνης. Έχοντας ως κεντρικό ενδιαφέρον τη μουσική της εποχής του, ο Μπλέικ στράφηκε πολύ γρήγορα στην καλλιτεχνική επιμέλεια εξωφύλλων για μουσικά άλμπουμ γκρουπ των οποίων ήταν φαν.

Το πάθος του αυτό τον οδήγησε στο να γνωριστεί με τους θρυλικούς Beatles και να επιμεληθεί το εξώφυλλο του πιο σημαντικού ψυχεδελικού δίσκου της μπάντας, «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» (1967). Η επιτυχία του αυτή και η φήμη που κέρδισε χάρη στους φανατικούς οπαδούς της μπάντας, τον έκανε να την επαναλάβει με το poster για τη φιλανθρωπική συναυλία, «Live Aid» (1985), καθώς και εξώφυλλα δίσκων των Who, των Oasis και του Paul Weller.

Το εξώφυλλο που φιλοτέχνησε για το «Sgt Pepper’s» (με τη βοήθεια της συζύγου του, Τζαν Χάγουορθ) ήταν ένα «κολλάζ», όπως είναι άλλωστε και μερικά από τα διασημότερα έργα του. Στην πρώτη σειρά, βλέπουμε τους Beatles ντυμένους με παραδοσιακά ρούχα στρατιωτικής μπάντας της Αγγλίας, ενώ μπροστά τους ακριβώς στέκεται ένα μεγάλο τύμπανο, που φέρει το όνομα του άλμπουμ και πιο μπροστά ένας μικρός κήπος με συστάδες από προσεκτικά ψαλιδισμένα κόκκινα λουλούδια, που σχηματίζουν το όνομα της μπάντας και από δίπλα μερικά κίτρινα λουλούδια που σχηματίζουν μια κιθάρα. Πίσω από τα τέσσερα μέλη του συγκροτήματος υπάρχει ένα πυκνό «κολλάζ» από μονόχρωμες φωτογραφίες προσωπικοτήτων, κυρίως του αργότερου 19^ου και του 20^ου αιώνα, που οι Beatles θαύμαζαν και από τους οποίους είχαν εμπνευστεί και δανειστεί στοιχεία για να φτιάξουν το ιδιαίτερο στυλ τους.

Το αρχικό κόνσεπτ, σύμφωνα με τα λεγόμενα του εικαστικού, ήταν να απεικονίσουν τη μπάντα ύστερα από μια συναυλία στο πάρκο με το κοινό που τους είχε παρακολουθήσει, να τους βλέπει. Στην τελική εκδοχή, το «κοινό» απαρτίζεται από τις διασημότητες που βλέπουμε στο φόντο. Ο Μπλέικ έχει προσθέσει άπειρες λεπτομέρειες και κρυφούς συμβολισμούς, τους οποίους οι φαν αποκωδικοποίησαν έναν-προς-ένα, συχνά παρεξηγώντας το μήνυμα που ήθελε να περάσει και ξεκινώντας θεωρίες συνωμοσίας, όπως ότι ο Paul McCartney είχε πεθάνει (η κιθάρα από κίτρινα λουλουδάκια μοιάζει να σχηματίζει τη φράση «Paul Is Dead») και πως ένας σωσίας του εμφανιζόταν πια στη θέση του. Οι αναφορές σε πρόσωπα και πολιτιστικά στοιχεία από Ανατολή και Δύση είναι αμέτρητες με μια γκάμα που ξεκινάει από τη Μέριλιν Μονρόε και φτάνει ως τον Άλιστερ Κρόουλι.

Ο Μπλέικ, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του ως καθηγητής και κατέληξε να διδάσκει στο Royal College of Art του Λονδίνου, από όπου είχε πάρει και το δικό του πτυχίο, έφτασε στα ανώτερα επίπεδα αναγνώρισης που μπορεί να φτάσει ένας εικαστικός, ενώ βρίσκεται ακόμα εν ζωή. Από τη μία Ακαδημαϊκός και Σερ και από την άλλη αντιδραστικός και λάτρης του σύγχρονου, ο καλλιτέχνης είναι μια αντιφατική φιγούρα, που άλλαξε για πάντα την καλλιτεχνική σκηνή στην Αγγλία.

Ο δεύτερος πιο σημαντικός Μπλέικ της χώρας έχει σήμερα έργα του στην Tate, η οποία διοργάνωσε και μια μεγάλη αναδρομική έκθεση προς τιμή του, το 1983, στη Βασιλική Συλλογή, το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, στην Ισπανία, και άλλα μεγάλα μουσεία ανά τον κόσμο. Μια δεύτερη μεγάλη αναδρομική έκθεση με έργα του έγινε το 2007, στο Λίβερπουλ.