Ρεπορτάζ: Ζέτα Τζιώτη
Στην Γκαλερί της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης αυτές τις μέρες 46 σύγχρονοι εικαστικοί και σχεδιαστές παρουσιάζουν τις δικές τους πρωτότυπες δημιουργίες, έργα εφαρμοσμένης τέχνης με τίτλο «Have A Seat». Concept της έκθεσης το κάθισμα, που στον χώρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης μετατρέπεται σε αφήγημα και προσκαλεί τον θεατή σε ένα πρωτόγνωρο εικαστικό οδοιπορικό. Ο Duchamp, ο Beuys, ο Rammette και άλλοι καλλιτέχνες τον 20ο αιώνα ασχολήθηκαν με αυτό και το κατέστησαν με πολλαπλούς συμβολισμούς έργο τέχνης.
Η Μαίρη Χατζάκη, Επιμελήτρια της «αντί Gallery” και Mέλος του Δ.Σ. του Διεθνούς Σωματείου Φωτογραφίας & Τέχνης Αντιπάρου είχε την ιδέα της οργάνωσης μιας έκθεσης με το θέμα αυτό. «Πριν από δύο χρόνια, όταν επισκέφτηκα το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, αναφέρει μεταξύ άλλων η κυρία Χατζάκη, στάθηκα στον 2ο όροφο και άρχισα να παρατηρώ διεξοδικά το έργο του Αυστριακού αρχιτέκτονα-εικαστικού Friedensreich Hundertwasser, μία καρέκλα ζωγραφισμένη σε κάθε της πλευρά. Αυτόματα ήρθε στο μυαλό μου η ιδέα μιας έκθεσης με θέμα το κάθισμα κι αμέσως μετά ακολούθησε η σκέψη αν άραγε η ιδέα αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει έμπνευση για τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες και συνεργάτες της Γκαλερί «αντί».
«Ένα κάθισμα έχει λειτουργικότητα αλλά και διακοσμητικό ρόλο» επισημαίνει η επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικός τέχνης και αρχαιολόγος, Λουΐζα Καραπιδάκη. «Σε όλη την ιστορία της τέχνης αποτέλεσε αντικείμενο έμπνευσης για τους καλλιτέχνες: αρχικά η αναπαράστασή του εμφανίστηκε στις αρχαίες τέχνες της Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας και της Ελλάδας ως σημείο αναφοράς σε ανθρωπόμορφες συνθέσεις. Έπειτα, παρουσιάζεται ως εμβληματικό στοιχείο/κόσμημα στη ζωγραφική και γλυπτική και πολύ αργότερα ως αυτοτελές έργο τέχνης – και φυσικά ως ένα από τα βασικά και περιζήτητα προϊόντα του βιομηχανικού σχεδιασμού. Το κάθισμα τον 20ό αιώνα απασχόλησε πολλούς καλλιτέχνες, όπως ο Van Gogh, ο Duchamp, ο Beuys και ο Rammette ως αυτοτελές αντικείμενο για τη μορφολογία του αλλά για τους πολλαπλούς συμβολισμούς του από παραπομπή για τη γραφειοκρατία μέχρι υπαινιγμός για την ανθρώπινη απουσία. Στην Ελληνική τέχνη, πολλοί καλλιτέχνες, όπως ο Φασιανός και ο Γαΐτης, φιλοτέχνησαν καθίσματα – έργα τέχνης.»
Εμείς στo Αrtviews παρευρεθήκαμε στα εγκαίνια της έκθεσης και μιλήσαμε με καλλιτέχνες για τις δημιουργίες τους.
Βαγγέλης Ρήνας: Η εμπειρία της αφής, η αίσθηση του χεριού που ακουμπά στην σκαλισμένη επιφάνεια του καθίσματός μου αποτελεί ένα ταξίδι
-Πώς σας φάνηκε το concept;
-Η ιδέα ήταν πολύ καλή. Η πρόκληση ήταν μια προσέγγιση του “κάθομαι ” μέσα από μια ελεύθερη και με φαντασία Δημιουργία. Οι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να προσεγγίσουν το θέμα από πολλές πλευρές. Για παράδειγμα, σαν αφορμή για μια ελεύθερη εικαστική γραφή- κατασκευή που εμπεριέχει την ιδέα του χρηστικού αντικειμένου ή την μεταμόρφωση αυτού από το ήδη υπάρχον αλλά φυσικά και την κατασκευή ενός επίπλου από την αρχή με τα μάτια πάντα του εικαστικού, πράγμα που έγινε ποικιλότροπα από τους συμμετέχοντες.
-Πώς εμπνεύστηκες για το «κάθισμά» σου;
-Τα καλά ξεκινάνε από τις πρώτες ενθουσιώδεις σημειώσεις των ιδεών. Τα δύσκολα όμως είναι όταν πρέπει να αποφασίσεις τι από όλα θα κρατήσεις. Έτσι αποφάσισα το έργο μου να είναι απόλυτα χρηστικό καταρχήν. Να μπορούν να κάτσουν δύο, τρία, τέσσερα ή και περισσότερα άτομα. Διάλεξα ένα σχήμα εντελώς γραμμικό απλό και καθόλου πρωτότυπο. Όμως μέσα στην απλότητα, βάζω αυτό που εγώ θεωρώ πολύτιμο για μένα. Τις αναλογίες, δηλαδή, που του προσδίδουν μια “κλασική” ισορροπία, αλλά και μια σύγχρονη λιτότητα. Τώρα όμως έρχεται η μεταμόρφωση του.
Στο όλο επάνω μέρος έγραψα κάποια αποσπάσματα από παραμύθι. Στη συνέχεια σκαλίστηκε στο χέρι από εμένα και έχει μεταμορφωθεί πια σε μια μεγάλη επιφάνεια που μπορεί να είναι μια τυπογραφική μήτρα. Έτσι θυμίζει τις αρχαίες τυπογραφικές ξύλινες μήτρες και μπορεί φυσικά να μελανωθεί και να τυπωθεί σε χαρτί. Το ανάγλυφο είναι στην διάθεση των χεριών μας. Μπορούμε να κάτσουμε, να το χαϊδεύουμε, να το εξερευνήσουμε. Η εμπειρία της αφής, η αίσθηση του χεριού που ακουμπά στην σκαλισμένη επιφάνεια, για μένα αποτελεί ένα ταξίδι συνδυάζοντας το χρηστικό με το εικαστικό.
-Τι υλικά χρησιμοποιήσατε;
-Χρησιμοποίησα ξύλο, ελληνικό σφένδαμο, που είναι σχετικά λευκό ξύλο και άριστο στο σκάλισμα με παραδοσιακά εργαλεία. Η κατασκευή έγινε από συναρμοσμένα κομμάτια ξύλου στο χέρι και χωρίς την εφαρμογή βίδας ή αλλού μεταλλικού εξαρτήματος. Η μέθοδος του σκαλίσματος έγινε με παραδοσιακά εργαλεία χωρίς την βοήθεια σύγχρονων μηχανημάτων. Όλο αυτό είναι μια επιλογή δικιά μου γιατί θέλω να αποτυπώνεται στο έργο η ενέργεια των χεριών μου.
-Πού πιστεύεις ότι θα ήταν κατάλληλο να τοποθετηθεί; Ποια θα ήταν η τέλεια θέση γι αυτό;
-Σίγουρα δεν είναι απλά διακοσμητικό, αν και χρηστικό. Είναι ένα έργο τέχνης. Σαν έργο τέχνης διεκδικεί τον δικό του κατάλληλο χώρο που θα το αναδεικνύει και θα αναδεικνύεται από αυτόν. Ένας χώρος λιτός και “στεγνός” όπως λέμε χωρίς αντικείμενα δίπλα του από εμφανή σκυρόδεμα. Ίσως και να μπορεί να ειδωθεί από απόσταση -κάπως έτσι το έχω φανταστεί-. Θα ήταν το ιδανικό περιβάλλον. Χρειάζεται οπωσδήποτε η αντίθεση των υλικών για να πάρει αξία. Και φυσικά όχι ξύλινο πάτωμα!
Σοφία Γαϊτάνη: Δημιούργησα ένα ολοκαίνουριο αλφάβητο με μηνύματα τοποθετώντας το πάνω στο παιδικό σκαμπό του πιάνου μου
-Πώς εμπνεύστηκες για το «κάθισμά» σου;
-Η έμπνευση ξεκίνησε από το νέο μου brand «FILOSophia». Παίρνω κομμάτια από υφάσματα επεμβαίνω πάνω τους με ζωγραφική και μηνύματα δημιουργώντας εικαστικά μαξιλάρια, δίσκους με plexiglass και χρηστικά αντικείμενα. Επί της ουσίας, υπάρχει ένας εικαστικός διάλογος υλικών της καλλιτεχνικής μου διαδρομής. Το αλφάβητο είναι το έργο που με χαρακτηρίζει, το ξεκίνημα μου. Η «Ζωή» είναι η μασκότ μου. Έτσι δημιουργήθηκε ένα ολοκαίνουριο αλφάβητο με μηνύματα τοποθετώντας το πάνω στο παιδικό σκαμπό του πιάνου μου. Ήθελα να του ξαναδώσω ζωή.
-Τι χρησιμοποίησες για αυτό το αποτέλεσμα;
-36 μικρά 10x10cm ενωμένα μαξιλαράκια, με μικρές επεμβάσεις από ακρυλικά, και στοιχεία plexiglass (από εκεί δεν θα έλειπε η «Ζωή»).
-Πού πιστεύεις είναι ο κατάλληλος χώρος να τοποθετηθεί;
-Σε οποιοδήποτε χώρο αρκεί να το αγαπήσουν. Στο σπίτι μου αλλά όχι μπροστά σε πιάνο.
Κική Κολυμπάρη: Όσο αποδομώ το κάθισμά μου, όσο το «αχρηστεύω» το λυτρώνω από τη λειτουργική του υπόσταση
-Η έκθεση “HAVE A SEAT” ήταν μια εξαιρετική ιδέα της Μαίρης Χατζάκη και η επίσης εξαιρετική επιμέλεια έγινε από την Λουίζα Καραπιδάκη.
Κεντρικό της θέμα ήταν το κάθισμα ως έργο τέχνης. Η μορφή, δηλαδή, που μπορεί να πάρει ένα χρηστικό αντικείμενο της καθημερινότητας όταν ζυμωθεί με τις ιδέες και την ιδιοσυγκρασία του κάθε καλλιτέχνη. Το αποτέλεσμα ήταν 44 έργα, τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, ποτισμένα με τις προσωπικές ανησυχίες των δημιουργών τους.
-Πώς εμπνεύστηκες το «κάθισμά» σου;
-Όσο περνούσε ο καιρός, τόσο περισσότερες ιδέες είχα. Μπορώ να πω ότι γέμισα ένα σημειωματάριο με σχέδια για κατασκευές. Τελικά, αποφάσισα να ακολουθήσω τη φωνή του εξπρεσιονισμού, που θέλει το περιβάλλον να γίνεται προέκταση του ίδιου του ανθρώπου. Μετέτρεψα λοιπόν το κάθισμα, σε μία αφήγηση/αναπαράσταση της ίδιας της ζωής.
Στο έργο μου «Still Standing», το αντικείμενο προσπερνά τον άκαμπτο στατικό του ρόλο για να απορροφήσει την ανθρώπινη κατάσταση και η ύλη γίνεται έκφραση ψυχισμού. Μετατοπίζει τον ανθρώπινο νου, από τον ασφαλή χώρο της λογικής, σε μια δυστοπία και μεταβαίνει πάνω στην απτή κατασκευή. Ασυνέχειες, ανατροπές, κενά, συγχωνεύονται με ξύλα, σχοινιά και καρφιά, μετατρέποντας το «κανονικό» σε παράλογο.
Όσο αποδομώ το κάθισμα, όσο το «αχρηστεύω» το λυτρώνω από τη λειτουργική του υπόσταση. Έτσι αυτό «βουτάει» σε μία άλλη διάσταση και επιστρέφει από αυτήν ως μία άλλη εκδοχή του εαυτού του. Η καρέκλα, δεν είναι πια μέσο ανάπαυσης, αλλά μέσο διέλευσης προς έναν άλλο τόπο, και, εν τέλει, μεταφορά της εσωτερικής κατάστασης του ίδιου του μεταβαίνοντος.
-Τι υλικά χρησιμοποίησες;
-Το έργο αποτελείται από μια ξύλινη καρέκλα, σχοινί σιζάλ, καρφιά και ακρυλικά.
-Πού πιστεύεις ότι θα ήταν κατάλληλο να τοποθετηθεί; Ποια θα ήταν η τέλεια θέση για αυτό;
-Πρέπει να πω ότι μου άρεσε πολύ μέσα στις μαύρες αίθουσες της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, διότι εκεί φαίνεται περισσότερο η επιφάνεια με τα πλεγμένα σχοινιά καθώς και το λευκό πόδι. Ήταν παράγοντας που δεν είχα υπολογίσει όταν το κατασκεύαζα. Στο εργαστήριό μου φαινόταν πιο έντονα ο μαύρος του σκελετός (μιας και εκεί το περιβάλλον είναι πιο φωτεινό).
Με άλλα λόγια, αναλόγως με το φόντο, διαφορετικά πράγματα θα αναδειχθούν. Η ιδέα ότι το αντικείμενο «αλλάζει» ανάλογα με το χρώμα που το αγκαλιάζει και ανάλογα με την τοποθέτησή του, είναι πολύ ελκυστική για μένα. Μπορώ να φανταστώ το «Still Standing» πολύ καλά σε έναν αφαιρετικό χώρο, ή σε έναν χώρο αυστηρό με βιομηχανικά στοιχεία, μιας και αυτό θα αποτελούσε μία καλή αντίθεση με τα γήινα υλικά του και με τις «ατελείς» γραμμές και επιφάνειες, τις τραχείς υφές κλπ., δηλαδή ακριβώς αυτά τα στοιχεία που το ζωντανεύουν. Θα μοιάζει λίγο με τον άνθρωπο, μέσα σε ένα σκληρό περιβάλλον, που με κομμένα πόδια, μπλεγμένα σχοινιά, κενά, ανεστραμμένο ελλιπή σκελετό, και μία ισορροπία που απειλεί μονίμως να φύγει, μαυρισμένος και γελώντας, «ακόμα στέκεται».
Μαριάννα Λούρμπα: Το κάθισμά μου αποτελείται από δυο μορφές σωμάτων, φόρμες «Κυκλάδων» και θα ήταν ιδανικό να επέστρεφε πίσω στη γενέτειρά του, τις Κυκλάδες!
Η ιδέα της Mαίρης Χατζάκη ήταν να συγκεντρώσει καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους της τέχνης (ζωγραφική , γλυπτική , design), με στόχο τη δημιουργία εικαστικού αλλά ταυτόχρονα λειτουργικού καθιστικού επίπλου. Είχε τρομερό ενδιαφέρον για μένα, να αρχίσω να παρατηρώ τα έργα μου να αποκτούν τρεις διαστάσεις και να μετουσιώνονται σε γλυπτά στο χώρο έως να καταλήξω στο συγκεκριμένο. Νομίζω ότι όλοι οι καλλιτέχνες, δημιουργήσαμε πολύ ενδιαφέρουσες φόρμες, από διαφορετική οπτική ο καθένας, όπως ήταν και το ζητούμενο άλλωστε.
Με την επιμέλεια της ιστορικού τέχνης – αρχαιολόγου Λουϊζας Καραπιδάκη προέκυψε μια εξαιρετικά σημαντική ομαδική έκθεση, που αξίζει κάποιος να επισκεφτεί.
-Πώς εμπνεύστηκες για το «κάθισμά» σου;
-Το έργο μου ονομάζεται «Συνάντηση». Η έμπνευση προήλθε από τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου στην Εαρινή Συμφωνία XIV:
“Το κορμί μας περήφανο απ’ της χαράς την ομορφιά.
Το χέρι μας παντοδύναμο
απ’ την ορμή της αγάπης.
Μέσα στη φούχτα της αγάπης
χωράει το σύμπαν.
Άξιζε να υπάρξουμε
για να συναντηθούμε.»
Αποτελείται από δυο μορφές σωμάτων, φόρμες «Κυκλάδων»: Δύο πάγκοι πολυμορφικοί, ο ένας 150cm και ο άλλος 120cm, που λειτουργούν και ως ανεξάρτητοι, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να μεταβεί ο ένας μέσα στον άλλο, δημιουργώντας μια ένωση «σωμάτων». Η αρχική ιδέα προέρχεται από το επιτοίχιο έργο «Συνάντηση» που θα παρουσιαστεί τον Μάιο σε έκθεση στην Αθήνα.
-Τι υλικά χρησιμοποίησες;
-Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είναι το ξύλο και η ακρυλική πορσελάνη σε λευκό και μαύρο.
-Πού πιστεύεις ότι θα ήταν κατάλληλο να τοποθετηθεί;
-Το έργο γεννήθηκε από αρχιτεκτονικές φόρμες των κυκλαδίτικων νησιών. Θα ήταν ιδανικό να επέστρεφε πίσω στη γενέτειρά του, τις Κυκλάδες!
Μαρία Πάστρα: Φαντάζομαι το έργο μου σε ημίφως, σε σημείο φορτισμένο συναισθηματικά από μια απουσία
-Αγαπώ τα έπιπλα, τα έπιπλα των σπιτιών που φέρουν την ιστορία των ανθρώπων.Τα αγαπώ γιατί αγκάλιασαν και φιλοξένησαν αγαπημένα πρόσωπα, τις ιδιαίτερες στιγμές τους, τα πολύωρα διαβάσματα, τη ραστώνη, τις χειρωνακτικές καθημερινές εργασίες. Είναι καθησυχαστικά και οικεία για μένα. Είναι και από μόνα τους οντότητες, με συγκεκριμένες μυρωδιές, υφές, προσωπικότητες, στυλ.
Η έμπνευση αυτού του έργου προήλθε από το τοπολογικό, μικρό σύμπαν των προσωπικών μου αναμνήσεων:Τα γυναικεία σώματα καθήμενα σαν σε στάση λατρείας πάνω σε αυτά, αρχαία ιερογλυφικά με χέρια που ονειρεύτηκαν, έπαιξαν τους προκαθορισμένους ρόλους, έπλεξαν το μέλλον και το παρελθόν τους.
–Τι υλικά χρησιμοποίησες;
-O τίτλος έργου μου είναι “Τοπογραφία-Μνήμες”.
Για τις Καρέκλες χρησιμοποίησα έτοιμες παλιές καρέκλες παλαιοπωλείου ζωγραφίζοντας σε απροετοίμαστο πανί με γραφίτη, χρωματιστά μολύβια, ακουαρέλες, pastel. Έκανα αποξήλωση της παλιάς ταπετσαρίας και προχώρησα σε εφαρμογή του ζωγραφισμένου πανιού στην πλάτη και το κάθισμα.
Για τα τρία «κάδρα» δούλεψα ως εξής: Ζωγραφική σε καμβά με μολύβι και ακουαρέλα.Χρωματισμός με δικά μου χρώματα κιμωλίας έτοιμης ξύλινης κορνίζας στο παλαιικό «καφέ».
-Πού πιστεύεις ότι θα ήταν κατάλληλο να τοποθετηθεί; Ποια θα ήταν η τέλεια θέση γι αυτό;
-Φαντάζομαι το έργο μου σε ημίφως, σε σημείο φορτισμένο συναισθηματικά από μια απουσία. Να παίζει ένα τραγούδι της Δανάης σε παλιό δίσκο βινυλίου.
Συμμετέχοντες
46 καλλιτέχνες με 44 έργα-καθίσματα δούλεψαν για την έκθεση. Giovanni Albino, Εοζέν Αγκοπιάν, Γιάννης Αδαμάκης , Κύρα Αλιγιζάκη, Άννα Αμπαριώτου, Βασίλης Αναστασόπουλος, Λυδία Βενιέρη, Μάριος Βουτσινάς, Σοφία Γαϊτάνη, Γεώργιος Γιώτσας, Σαράντης Γκάγκας/Rolana Ceckauskaite, Μάρθα Δημητροπούλου, Σοφία Ζαράρη, Μάριον Ιγγλέση, Γιώργος Καζάζης, Μηνάς Καμπιτάκης, Κατερίνα Κασσαβέτη , Δήμητρα Κατσαούνη, Κική Κολυμπάρη, Ιωσηφίνα Κοσμά, Κώστας Λάκης, Antonio Laurelli, Αλέξανδρος Λιάπης, Μαριάννα Λούρμπα, Έλενα Μαρίνου, Ιωάννης Μαρκάκης, Στέλλα Μελετοπούλου, Κλεοπάτρα Μουρσελά , Τάσος Μπαμπάσης, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Γιώργος Μπουζούνης Έλενα Παπαδημητρίου, Μαρία Πάστρα, Λίλα Πολενάκη. Βαγγέλης Ρήνας, Κυριάκος Ρόκος, Ρουμπίνα Σαρελάκου , Παναγιώτης Σιάγκρης, Δήμητρα Σκανδάλη, Μίνα Τριαντοπούλου , Bιργινία Φιλιππούση, Στάθης Φώτης, Δήμητρα Χανιώτη, Λουκάς Χονδρός/Νίκος Καστανάκης
Info: Γκαλερί Ελληνοαμερικανικής Ένωσης | 23/02-02/04 | Ώρες λειτουργίας: Δευτ.-Παρ.: 12-8 μ.μ., Σαβ.: 10 π.μ. – 2 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη