O Βασίλης Παπανικολάου, μαθητής του Χρόνη Μπότσογλου, είναι από τους συγχρόνους Έλληνες εικαστικούς, που αγαπά πολύ το φιλότεχνο κοινό τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιαπωνία. Επηρεασμένος από τη μινωική ζωγραφική, παρουσιάζει έργα λιτά με έμφαση στο σχέδιο αλλά και στο χρώμα, με έλλειψη φωτοσκίασης και έντονη εσωτερικότητα. Αγαπημένος του Ιαπωνικού φιλότεχνου κοινού δημιουργεί έργα που παραπέμπουν σε ελληνικά τοπία με απλές πινελιές.
Εμείς μιλήσαμε μαζί του για τη δουλειά του, τον ρόλο των συλλεκτών στη πορεία της καριέρας των εικαστικών και την επιτυχημένη συνεργασία του με τις γκαλερί στο Τόκυο.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
-Βασίλη, εικαστικές συλλογές και συλλέκτες. Ως ζωγράφος, πόσο σημαντική θεωρείτε την διαδικασία του «συλλέγειν»;
-H διαδικασία του «συλλέγειν» είναι σίγουρα μια πολύ σημαντική διαδικασία. Βεβαίως, ο ζωγράφος μπορεί και να ζωγραφίζει μόνος του για τον εαυτό του. Όμως, κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να μοιραστεί το δημιούργημά του. Δεν γίνεται να προχωρήσει.
Εδώ έρχεται ο συλλέκτης, ο οποίος κάνει αυτό ακριβώς που δεν μπορεί ο ζωγράφος. Για να αφοσιωθείς στην ζωγραφική, δεν πρέπει να ασχολείσαι με άλλα όπως την πώληση και την προώθηση της δουλειάς σου. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος – κάποιοι πρέπει να σε στηρίζουν σε αυτή σου τη διαδρομή. Οι συλλέκτες το κάνουν αυτό υποκαθιστώντας πολύ συχνά τον ρόλο της πολιτείας. Στηρίζουν τον καλλιτέχνη.
-Θεωρείτε ότι η ζωή και ο βιοπορισμός ενός καλλιτέχνη είναι συνυφασμένος με το πώς οι συλλέκτες «χειρίζονται» τα έργα του;
-Φυσικά. Η ζωή και ο βιοπορισμός του καλλιτέχνη σε σχέση με τα έργα του είναι συνυφασμένος με το κατά πόσον το κοινό αγαπά και αγοράζει τα έργα του.
-Ποια θα λέγατε πως είναι τα βασικά κίνητρα όσων επενδύουν χρόνο και χρήμα στη συλλεκτική δραστηριότητα;
-Το βασικό κίνητρο επιλογής κάποιου έργου θα πρέπει να είναι η αγάπη για την τέχνη. Όταν αυτό είναι το βασικό κριτήριο, τότε θα προκύψουν και σωστές επιλογές.
Βεβαίως η τέχνη είναι μία αγορά, και τα έργα έχουν αξία τόσο εικαστική, όσο και επενδυτική. Μην ξεχνάμε όμως, ότι αν το έργο που θα αγοραστεί δεν έχει όντως καλλιτεχνική αξία, τότε μοιραία, θα υπάρχει πρόβλημα, εφόσον αγοραστεί μόνο ως επένδυση.
Κατά τη γνώμη μου, δεν έχει τόση σημασία αν ένας καλλιτέχνης είναι γνωστός στο ευρύ κοινό. Σημασία έχει το έργο που παράγεται. Σαν εικαστικός, προσπαθώ να δημιουργώ έργα που μου αρέσουν, έργα για τα οποία εγώ ο ίδιος θα πλήρωνα για να τα έχω μέσα από τα δικά μου κριτήρια.
Δεν ξεκίνησα να ζωγραφίζω για να βγάλω χρήματα και φροντίζω να μην το ξεχνώ αυτό. Αν μοναδικό κίνητρο του ζωγράφου είναι να δημιουργεί έργα για να γίνουν επένδυση, και ο συλλέκτης αποκτά έργα μόνο για να επενδύσει, τότε η κατάσταση αυτή δεν έχει σχέση με την ζωγραφική.
-Έργα δικά σας δεν υπάρχουν μόνο σε ελληνικές συλλογές αλλά παγκοσμίως. Δουλεύετε πολύ με την Ιαπωνία. Γιατί πιστεύετε ότι οι Ιάπωνες συλλέκτες επιλέγουν έργα σας;
-Αν ένα έργο είναι αξιόλογο, θα εξακολουθεί να είναι αξιόλογο στο σπίτι μου, στο σπίτι σας, σε ένα μουσείο, στα σκουπίδια, εδώ, ή στην άλλη άκρη του κόσμου. Ας μην παρεξηγηθώ όμως.
Δεν κάνω ιαπωνική ζωγραφική, ούτε προσπαθώ για κάτι τέτοιο. Πράγματι, η ιαπωνική τέχνη χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση της ακρίβειας, την οξύτητα του σχεδίου, την έλλειψη φωτοσκίασης και την προσπάθεια του καλλιτέχνη αλλά και του θεατή, να χρησιμοποιήσουν το έργο έτσι ώστε να μπορούν να διεισδύσουν σε μία άλλη κατάσταση, μία άλλη διάσταση.
Το έργο λοιπόν σε αυτή την περίπτωση είναι ένα χρηστικό αντικείμενο, ένα μέσον, ένα ιδιαίτερο όχημα για μια ιδιαίτερη διαδρομή, για αυτό και πάντα μας θυμίζει με κάθε τρόπο ότι είναι μία ζωγραφιά. Το έργο δηλαδή έχει σκοπό να υπηρετήσει και να διευκολύνει αυτή την ψυχικού τύπου μετάβαση, και όχι τόσο να εξυπηρετήσει κάποια προσωπική ματαιοδοξία.
Όμως, η αρχαία ελληνική αλλά και η βυζαντινή τέχνη, θα έλεγα ότι διαθέτουν επίσης αυτά τα χαρακτηριστικά, βεβαίως με έναν άλλο τρόπο, έναν άλλο ρυθμό, πράγμα πολύ φυσικό, αφού η φύση είναι πολύ διαφορετική στις δύο χώρες και παράγει διαφορετικά οπτικά ερεθίσματα.
Εγώ, προσωπικά, έχω επηρεαστεί ιδιαίτερα από την μινωική ζωγραφική. Η μελέτη των αρχαίων αυτών αριστουργημάτων με οδήγησε στο να κατανοήσω πράγματα για την ζωγραφική που δεν τα υποψιαζόμουν καν. Κατανόησα πράγματα για τη σύνθεση, το σχέδιο και το χρώμα, που νομίζει κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να μου διδάξει. Πιστεύω ότι κάπου εκεί βρίσκονται οι βάσεις για την κλασσική και την σύγχρονη μοντέρνα τέχνη. Αυτό που κάνω λοιπόν, είναι να χρησιμοποιώ τα συμπεράσματα, τις γνώσεις και την τεχνική από αυτές τις μελέτες ζωγραφίζοντας θέματα του σήμερα, της εποχής που ζούμε στο μέρος που γεννήθηκα και παραμένω.
Πιστεύω λοιπόν ότι το ιαπωνικό φιλότεχνο κοινό βλέπει στα έργα μου….την Ελλάδα, ίσως με έναν τρόπο πιο οικείο για εκείνους, αφού η βάση της ζωγραφικής μου προέρχεται από μία τέχνη, η οποία αν και έχει διαφορές σε σχέση με την ιαπωνική τέχνη, θέτει όμως τα ίδια ερωτήματα και στα δικά μου μάτια πολλές φορές δίνει και παρόμοιες λύσεις. ασχέτως από τα μέσα, την τεχνική, και το φαινομενικό αποτέλεσμα. Είναι ένα ζήτημα που έχει να κάνει με την εσωτερικότητα της προσωπικής στιγμής.
Το βασικό κίνητρο επιλογής κάποιου έργου θα πρέπει να είναι η αγάπη για την τέχνη
-Τι διαφορές εντοπίζετε στο Ιαπωνικό φιλότεχνο κοινό σε σύγκριση με το δικό μας;
-Ίσως ως προς την θεματολογία, αλλά και πάλι αυτό δεν είναι απόλυτο. Εκείνο που μπορώ να πω είναι πως προσπαθώ να κάνω έργα που θα αρέσουν σε εμένα τον ίδιο, τόσο, ώστε αν ήμουν θεατής και όχι ζωγράφος, να ήθελα εγώ προσωπικά να τα αποκτήσω.
-Τι πιστεύετε ότι δίνει προστιθέμενη αξία σε μια συλλογή;
-Μα φυσικά τα αξιόλογα έργα.
Who is who
O Βασίλης Παπανικολάου γεννήθηκε στην Άρτα το 1968. Αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητή τον Χρόνη Μπότσογλου.
Έχει πραγματοποιήσει έξι ατομικές εκθέσεις: Χώρος Τέχνης 24 (2000), Γκαλερί Έκφραση (2003), Αίθουσα Τέχνης Γαβράς (2008, 2013 και 2016), Ίδρυμα «Η Άλλη Αρκαδία» (2013) και στην Galleria Grafica Tokio (2014, 2017) στην Γκίνζα του Τόκιο σε συνεργασία με την Αίθουσα Τέχνης Γαβράς και το GreeceJapan.com.
Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 2003 κέρδισε το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ζωγραφικής που διοργάνωσε το Μουσείο Φρυσίρα. Το 2016 έργα του εκτέθηκαν στο Εθνικό Κέντρο Τέχνης του Τόκιο.
