Το όνομα Κάδμος προέρχεται από τη ρίζα καδμο, η οποία απαντάται στο ρήμα καίγυμι και είναι ελληνικής καταγωγής. Αυτό σημαίνει εξέχω, υπερτερώ, διακρίνομαι.
Γράφει η Δρ.Μαράη Γεωργούση, Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια εκθέσεων και εκδόσεων
Ο Κάδμος σύμφωνα με μια εκδοχή ήταν γιος του Αγήνορα και της Τηλέφασσας, ενώ ένας άλλος μύθος τον αναφέρει ως γιό του Ωγύγου, του αρχαιότερου αυτόχθονος βασιλιά της Θήβας. Αδέλφια του ήταν ο Κίλικας, ο Φοίνικας και η Ευρώπη, την οποία ερωτεύτηκε παράφορα και άρπαξε ο Δίας, αφού μεταμορφώθηκε σε ταύρο. Ο Αγήνορας επιφόρτισε τους τρείς γιούς του να φέρουν πίσω την αδελφή τους, και να μην παρουσιαστούν ξανά χωρίς αυτήν.
Αναζητούσαν την «Ευρώπη» δηλαδή έναν ευρύ τόπο, μια ευρεία επιφάνεια.
Επιχειρώντας μια ερμηνεία του μύθου, παρατηρούμε πως ο Κάδμος έφυγε από την πόλη του αναζητώντας μια νέα εύφορη γη, για να εγκατασταθεί. Αναζητούσαν την «Ευρώπη» δηλαδή έναν ευρύ τόπο, μια ευρεία επιφάνεια. Ο προφανής λόγος της επιλογής είναι αντίστοιχα ο ίδιος που οδηγούσε πάντα τους Έλληνες στην προσπάθεια εύρεση νέων τόπων, αφενός ο υπερπληθυσμός και αφετέρου η αδυναμία εξασφάλισης των αναγκαίων πόρων διαβίωσης.
Στις διάφορες περιπλανήσεις του ο Κάδμος άφηνε τα σημάδια του, έχτιζε πόλεις και έκανε αφιερώματα σε θεούς. Πέρασε από τη Θήρα, ίδρυσε πόλεις στην Κρήτη, τη Σαμοθράκη και την Ιλλυρία. Στη Ρόδο φέρεται να έχτισε ένα ναό στον Ποσειδώνα και να άφησε αφιερώματα για την θεά Αθηνά. Στη Θράκη οι κάτοικοι του προσέφεραν φιλοξενία και εκείνος ανταπέδωσε με την διδασκαλία διαφόρων τεχνών, όπως η δημιουργία κομψοτεχνημάτων. Μετά τον θάνατο της μητέρας του Τηλέφασσας και πριν τη δημιουργία νέων εστιών, όπως συνήθιζαν τότε άλλωστε ζήτησε χρησμό από το Μαντείο των Δελφών.
Το Μαντείο του έδωσε τον εξής χρησμό σύμφωνα με τον Απολλόδωρο: «Περί μεν Ευρώπης μη πολυπραγμονείν, χρήσθαι δε καθοδηγώ βοί και πόλιν κτίζει ένθα αν αυτή πέση καμούσα». Του είπαν λοιπόν να ακολουθήσει μια αγελάδα που δεν είχε μάθει ακόμη στο ζυγό και να εγκατασταθεί εκεί όπου αυτή η αγελάδα θα καθόταν. Το σημάδι της αγελάδας για να την αναγνωρίσει θα ήταν ένας άσπρος κύκλος σαν πανσέληνος από την κάθε πλευρά της, όπως το ακριβώς το σημάδι της Σελήνης.
Πραγματικά ο Κάδμος ανακάλυψε την αγελάδα αυτή στο κοπάδι του Πελάγοντα, γιου του Αμφιδάμου, τότε την απελευθέρωσε και την ακολούθησε. Η αγελάδα έπεσε κάτω από την κούραση στην περιοχή της Θήβας. Ο Κάδμος ίδρυσε την πόλη και θυσίασε την αγελάδα στην θεά Αθηνά. Ζήτησε νερό από κοντινή πηγή, την Αρεία.
Την πηγή όμως φρουρούσε ένας δράκοντας, απόγονος μάλιστα του θεού Άρη, τον οποίο σκότωσε και στη συνέχεια θυσίασε την αγελάδα στην Αθηνά. Ερμηνεύοντας τον συμβολισμό του δράκου συμπεραίνουμε πως κάποιο φυσικό φαινόμενο εμπόδιζε την παροχή ύδατος στη νέα πόλη. Κάτι ανάλογο εξάλλου είχε συμβεί με τον Ηρακλή, που αποξήρανε το έλος της Λέρνης, ενώ ο μύθος εξιστορεί τον φόνο της Λερναίας Ύδρας. Άλλη εκδοχή αναφέρει πως η περιοχή ονομάστηκε Βοιωτία από την αγελάδα (βους), που οδήγησε τον Κάδμο.
Επανερχόμαστε στον φόνο του δράκοντα, η θέα Αθηνά συμβούλευσε τον Κάδμο να αφαιρέσει τα δόντια του δράκοντα και να τα σπείρει. Ο Κάδμος τα έσπειρε, και ξεπετάχτηκαν από τη γη οι Σπαρτοί (σπαρμένοι). Με τον συμβολισμό αυτό υποδηλώνεται πως οι κάτοικοι της Βοιωτίας ήταν αυτόχθονες, εφόσον οι σύντροφοι του Κάδμου είχαν χαθεί στον αγώνα με τον δράκο.
Όταν ο Κάδμος πέταξε μια πέτρα ανάμεσα τους άρχισαν να σκοτώνονται μεταξύ τους, επέζησαν μόνο πέντε μετά την λήξη της μάχης μετά από εντολή της θεάς Αθηνάς. Αυτοί αποτέλεσαν τους γεννήτορες των ευγενών οικογενειών της Θήβας. Τα ονόματα τους ήταν: Χθόνιος, Υπερήνωρ, Πέλωρος, Ουδαίος και Εχίων. Αποτέλεσαν τους πρώτους πολίτες της νέας πόλης μάλιστα λέγεται πως οι απόγονοι των Σπαρτών κατοίκησαν στη Θήβα και όλοι τους ένα ιδιαίτερο σημάδι εκ γενετής, το σχέδιο μια λόγχης πάνω στο σώμα τους. Οι Σπαρτοί διέθεταν τη μεγαλύτερη δύναμη μετά τον Κάδμο και τον βοήθησαν να χτίσει την Καδμεία.
Peter Paul Rubens, (28 Ιουνίου 1577 – 30 Μαΐου 1640)
O Peter Paul Rubens ήταν ένας από τους σημαντικότερους Φλαμανδούς ζωγράφους, το έργο του οποίου εντάσσεται στην τεχνοτροπία του μπαρόκ.
Τίτλος: Ο Κάδμος δείχνει τα δόντια του δράκου.
Η πλούσια κοινωνική, συμβολική και ιδεολογική σημειολογία της μαύρης παλέτας αποκαλύφθηκε με ένταση στο κίνημα του μπαρόκ. Η χρήση της δραματικής φωτοσκίασης υπήρξε παρούσα στην ελληνική ζωγραφική ήδη από τον 5ο αιώνα, στις περίφημες «σκιαγραφίες» του αθηναίου ζωγράφου Απολλόδωρου. Μετέπειτα εμφανίστηκε στη βυζαντινή αγιογραφία καθώς και στην Αναγέννηση του 14ου αιώνα στην Ιταλία και τη Φλάνδρα.
Το μαύρο λειτούργησε αρχετυπικά ως χρώμα του σκοταδιού και του θανάτου, ενώ στα πρωτοχριστιανικά χρόνια συνδέθηκε με την Κόλαση. Παράλληλα όμως λειτουργούσε και ως το χρώμα της μοναστικής αρετής.
O Ρέμπραντ Χάρμενσοον φαν Ράιν 15 Ιουλίου 1606-4 Οκτ. 1669 (Ολλανδικά: Rembrandt Harmenszoon van Rijn),
Αρπαγή της Ευρώπης, Rembrandt, Oil on canvas, J. Paul Getty Museum, California 1632.
Στον Μεσαίωνα, το μαύρο αποκαταστάθηκε και αποτέλεσε τη λατρεμένη συνήθεια των αυλικών, θεωρήθηκε ορόσημο της βασιλικής πολυτέλειας, ενώ στα νεότερα ευρωπαϊκά χρόνια η σημασία του με την έλευση της τυπογραφίας πήρε άλλη μορφή. Αργότερα ο Νεύτωνας διακήρυττε πως το μαύρο δεν ήταν χρώμα. Στην περίοδο του ρομαντισμού συνδυάστηκε με τη μελαγχολία, ενώ στον 20ό αιώνα το μαύρο και η αντίθεσή του με το λευκό κυριάρχησε στην τέχνη επιτυγχάνοντας τελικά την συνθήκη του «πραγματικού χρώματος».
Noël Nicolas Coypel, (17 Νοεμβρίου 1690 στο Παρίσι – 14 Δεκεμβρίου 1734)
Αρπαγή της Ευρώπης, 1727, Noel-Nicolas Coype, λάδι σε καμβά, Philadelphia Museum of Art.Gallerix.ru
Giovanni Battista Palumba, γνωστός ως the Master I.B. with a Bird, Ιταλός χαράκτης του 16ου αιώνα
«Η καινοτομία στη δουλειά μου και στη ζωγραφική και στην ξυλογραφία είναι η ανακάλυψη του λευκού χρώματος. Ως τότε το χρησιμοποιούσαν σε ανάμειξη μαζί με άλλα χρώματα. Εγώ το χρησιμοποιώ αυτούσιο για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για να εκφράσω το ελληνικό φως και το ελληνικό τοπίο» αναφέρει ο ίδιος ο Γραμματόπουλος.
Λεπτομέρεια τοιχογραφίας με την αρπαγή της Περσεφόνης
Θαυμάσιο δείγμα αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής (Βεργίνα).
Θήβαι λοιπόν είναι η πόλη του φωτός προς την οποία βαίνουν οι άνθρωποι.
Τα Καδμήια γράμματα
Το όνομα του Κάδμου συνδέθηκε με τη σημαντικότερη μετατροπή του αλφαβήτου. Το συλλαβικό αλφάβητο πλέον γίνεται φθογγικό και έτσι καθίσταται πιο εύχρηστο. Ο Ηρόδοτος («Τερψιχόρη») λέγει: «Είδα δε κι εγώ, καδμήια γράμματα στο ιερό του Ισμηνίου Απόλλωνος στη Θήβα της Βοιωτίας σε τρεις τρίποδες χαραγμένα. Τα πιο πολλά γράμματα ήταν όμοια προς τα ιωνικά. Ο ένας των τριπόδων έχει το επίγραμμα: «Αμφιτρύων μ’ ανέθηκεν εών από Τηλεβοάων». Εκείνα χρονολογούνται από την εποχή του Λαΐου (που ήταν γιος του Λαβδάκου, εγγονός του Πολυδώρου και δισέγγονος του Κάδμου). Ο άλλος τρίποδας φέρει το εξής επίγραμμα σε εξαμέτρους στίχους: «Σκαίος πυγμαχέων με εκηβόλω Απόλλων, νικήσας ανέθηκε τειν περικαλλές άγαλμα».
Επομένως, σύμφωνα με το Η.Λ. Τσατσόμοιρο («ιστορία Γενέσεως της Ελληνικής Γλώσσας», και την (περ. Δαύλος) οι Θήβες οφείλουν το όνομα τους στον ρόλο που έπαιξαν ως κέντρο διαδόσεως του νέου αλφαβήτου.
Θ => βλέπω
Η=> ήλιος – φως
Β=> βαίνω
Α=> άνθρωπος
Ι=> κατεύθυνση, σκοπεύω
Ο (αγαπημένος ήρωας) Ηρακλής
Μετά το θάνατό του, ο Ηρακλής αποθεώθηκε, του αποδόθηκε δηλαδή η ιδιότητα του θεού της δύναμης και της ρώμης, παράλληλα έγινε αρχηγός των ηρώων. Ο Δίας τον κράτησε στον Όλυμπο και τον πάντρεψε με τη θεά της νιότης, την Ήβη, ενώ η Ήρα τον έκανε παιδί της.
Ο Ηρακλής παλεύει με το λιοντάρι της Νεμέας. Λευκή λήκυθος του «Ζωγράφου του Διόσφου», πρώτο τέταρτο 5ου αι. π.Χ. Μουσείο του Λούβρου.
Ο Ηρακλής παντρεύτηκε τη Μεγάρα κόρη του βασιλιά της Θήβας μετά την επικράτησή του εναντίον του βασιλείου του Ορχομενού, ενώ ήταν ακόμα έφηβος. Απέκτησε τρία παιδιά αλλά η Ήρα τον τρέλανε με αποτέλεσμα να σκοτώσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Μόλις συνειδητοποίησε τι έκανε, ζήτησε χρησμό από το Μαντείο των Δελφών, ώστε να μάθει με ποιον τρόπο θα μπορούσε να εξιλεωθεί.
Ο Ηρακλής έκανε τους γνωστούς άθλους: σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα, έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας, σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, σκότωσε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης, έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη, πήρε τη ζώνη της Ιππολύτης, έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων, και τέλος έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη.
Ωστόσο εκτός από τους άθλους, ο Ηρακλής πραγματοποίησε και άλλα μυθικά κατορθώματα. Όπως: έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, ελευθέρωσε την Ησιόνη, κόρη του Τρώα βασιλιά Λαομέδοντα, από ένα θαλάσσιο τέρας. Στη Λιβύη νίκησε τον γίγαντα Ανταίο, γιο του Ποσειδώνα και της Γης, ο οποίος ήταν πολύ δυνατός, επειδή έπαιρνε δύναμη πατώντας στη Γη, το κορμί της μητέρας του. Ο Ηρακλής ελευθέρωσε ακόμα και τον Προμηθέα, που τον είχε δέσει ο Δίας στον Καύκασο για να τον τιμωρήσει επειδή είχε χαρίσει στους ανθρώπους το μυστικό της φωτιάς και σκότωσε τον αετό που έτρωγε το συκώτι του Τιτάνα. Επίσης ήταν εκείνος που έφερε την Άλκηστη από τον Άδη, αφού πάλεψε με τον Χάρο και την ελευθέρωσε…
Αδιαμφισβήτητα ο Θηβαϊκός κύκλος και η ελληνική μυθολογία ασκούσαν πάντα μαγνητική γοητεία με σημαντική επιρροή στην διαμόρφωση των τεχνών, της φιλοσοφίας, της ιστορίας, της πολιτικής, της λογοτεχνίας ενώ αποτελεί έμπνευση, πηγή γνώσης μέσω των συμβολισμών και βασικό στοιχείο της δυτικής κληρονομιάς.
Ο Ηρακλής φονεύει τον κένταυρο Νέσσο. Μελανόμορφος αμφορέας του Ζωγράφου του Νέσσου, περ. 620-610 π.Χ.
Σύμφωνα με τον χρησμό, Ο Ηρακλής έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά των Μυκηνών, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που θα του πρόσταζε εκείνος.
Ο Ηρακλής πιάνει το ελάφι της Κερύνειας. Αττικός μελανόμορφος αμφορέας περ. 530–520 π.Χ.
Απεικόνιση κωμωδίας, ο Ηρακλής στέκεται όρθιος σ’ ένα άρμα που σέρνουν 4 Κένταυροι και οδηγεί η Νίκη.
