Συνέντευξη στην Vasia Bresta

O Ηλίας Ματθαιόπουλος από την Τρίπολη Αρκαδίας, ξεκίνησε να ζωγραφίζει το 1988 γοητευμένος από τη δύναμη των τεχνικών ζωγραφικής και την έκρηξη των χρωμάτων. Έως το 1993 μαθήτευσε κοντά μεγάλους ζωγράφους εντρυφώντας στα ρεύματα ζωγραφικής που επηρέασαν τον ιμπρεσιονισμό, τον εξπρεσιονισμό, τον σουρεαλισμό και τον κυβισμό.

Έχει δημιουργήσει, ειδικές κατασκευές – installations, για εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς χώρους και φυσικά πίνακες ζωγραφικής. Τα έργα του διακοσμούν οικίες, επαγγελματικούς χώρους, ιδιωτικές συλλογές, δημόσια κτίρια, μουσεία, εκτίθενται σε εκθέσεις, ατομικές και ομαδικές και να πωλούνται σε γνωστές γκαλερί. Τοιχογραφίες, ζωγραφικά παραβάν για ποικίλες χρήσεις, προσωπογραφίες, ζωγραφικά παιδικά δωμάτια και έπιπλα, χειροποίητες κατασκευές από ξύλο και μέταλλο, ζωγραφικά έργα, κλασικά, μοντέρνα αλλά και ανατρεπτικά είναι κάποια από τα έργα του.

Ξεκίνησε να διδάσκει εικαστικά, δημιουργώντας στην Πελοπόννησο έξι εργαστήρια ζωγραφικής σε διάφορες πόλεις. Δημιούργησε μια εικαστική εστία στο Φιλοτεχνικό Όμιλο Τρίπολης και δίδαξε στα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης. Έχει διδάξει πάνω από 2.000 παιδιά και ενήλικες σε 20.000 ώρες διδασκαλίας, είτε στα εργαστήριά του, που μετέτρεπε σε εικαστικές σάλες είτε σε σχολεία και παιδικούς σταθμούς.

Όμως από το 2010 και έκτοτε ο γιος του είναι αυτός που αποτελεί τη βασικότερη πηγή έμπνευσής του!

– Ηλία, τέχνη τι σημαίνει για εσένα και ποιο είδος ζωγραφικής σε εκφράζει;

-Τέχνη σημαίνει άνθρωπος, δημιουργία, ελευθερία, είναι ταυτόσημη με την «Αθανασία», το πρωτότοκο παιδί της θείας ωραιότητας, φως στην καρδία του ανθρώπου. «Η φύση μας προμηθεύει τα άνθη, η Τέχνη τα πλέκει σε στεφάνι», όπως έγραψε ο Γκαίτε στο άλμπουμ του κορυφαίου ηθοποιού Heinrich Beck (απόσπασμα από την Πανεπιστημιακή Καθηγήτρια Κα Λιαντίνη).

Είναι μια διαρκής αναζήτηση για επικοινωνία με το θείο. Όταν ζωγραφίζω νοιώθω το άγγιγμα του Δημιουργού που έχει δημιουργήσει όλη την πλάση, το λουλούδι, το ποτάμι, τον ουρανό, τη θάλασσα… Υπάρχει μια μυστικιστική επικοινωνία με το θείο, με την δημιουργία. Όπως και πάλι έχω αναφέρει Τέχνη είναι η υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου να εξωτερικεύει τις ιδέες, τα συναισθήματά του και ένα ενοποιητικό μέσο με το οποίο το αόρατο βρίσκει κοινό τόπο με το ορατό. Το συναίσθημα συναντά τη λογική και το σώμα ενώνεται με την ψυχή.
Όλα με εκφράζουν, μα ειδικά εκείνα που αγγίζουν την ψυχή μου, όπως όταν ακούς ένα τραγούδι και κλαις, ή όταν διαβάζεις ένα ποίημα. Αυτά τα «είδη» ζωγραφικής με αγγίζουν από οποιοδήποτε ρεύμα ζωγραφικής και τεχνοτροπία.

-Πόσο εύκολο -δε θα βάλω τη λέξη δύσκολο-… είναι να παρουσιάσει στις μέρες μας ο καλλιτέχνης τη δουλειά του ;

-Το να παρουσιάσεις ειδικά σήμερα τη δουλειά σου είναι ένα συνονθύλευμα αρκετών παραμέτρων και παραγόντων και εξαρτάται από ποικίλες συνθήκες. Το θέμα είναι να είναι δυνατό το έργο σου και να θέλεις να πετύχεις με αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι που ζωγραφίζουν και απλώς κάνουν , εξασκούν το χόμπι τους δείχνοντας τα έργα τους μέσα από sites και στο ιντερνέτ.

Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν από αυτήν τη δουλειά, που τους ενδιαφέρει να έχει απήχηση το έργο τους και να επιφέρει αποτελέσματα οικονομικά και κοινωνικά (κοινωνικής καταξίωσης).

ο κόσμος δεν μπαίνει τόσο εύκολα σε γκαλερί στην Ελλάδα,

η Τέχνη στην επαρχία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, οι περισσότεροι Δήμοι και Δήμαρχοι είναι με αντιδεοντολογική στάση ως προς το κομμάτι της Τέχνης και εάν κάνουν ο,τι σχετικό είναι μόνο και μόνο για προσωπική τους προβολή

Από την άλλη δεν υπάρχει και παιδεία για την Τέχνη στα σχολεία… ώστε δεν εισάγετε κανείς στην Τέχνη από μικρός, δεν ενδιαφέρεται το παιδί για τη ζωγραφική ή την γλυπτική.
Είμαστε ευδαίμονες, μας ενδιαφέρει το εφήμερο, όχι η Τέχνη, η οποία έχει και ιστορία.
Η υλιστική διάθεση και η εμπορευματοποίηση των πάντων, είναι ιδιαίτερα αισθητή. Κυριαρχεί τεχνοκρατική παιδεία και η απουσία αισθητικής αγωγής σε όλους τους φορείς.

Είναι δύσκολο λοιπόν να παρουσιάσεις τη δουλειά σου αλλά το πιο δύσκολο είναι να κάνεις πωλήσεις και να ζήσεις από αυτό. Ειδικά στα μέρη μας, διότι κυρίως οι χώροι που παρουσιάζουν οι καλλιτέχνες το έργο τους, προκειμένου να γίνεται αναγνωρίσιμο, επηρεάζονται κατ’ αρχήν από τον τόπο καταγωγής και διαμονής τους.

Η καλλιτεχνική καταξίωση σίγουρα απαιτεί εκθεσιακή δραστηριότητα και για έναν καριερίστα καλλιτέχνη οι χώροι που εκθέτει είναι πολύ σημαντικοί, καθώς επιβεβαιώνουν την επαγγελματική του ανέλιξη και πιστοποιούν την αγοραστική του αξία.

Βέβαια τυγχάνουν στιγμές που η αναγνώριση του καλλιτέχνη είναι δυσανάλογη όχι μόνο προς τις πωλήσεις του-διότι ο σκοπός της Τέχνης δεν είναι η οικονομική επιτυχία-αλλά και με τα επίπεδα κεφαλαίου όπως η εκπαίδευση, η πρακτική, η εμπειρία.

-Όταν ζωγραφίζεις τι σκέφτεσαι;

-Ορισμένες φορές τίποτα και άλλοτε τα πάντα… Όταν ζωγραφίζω μετατρέπομαι, όσο και να σας φαίνεται περίεργο σε άλλον άνθρωπο. Συνομιλώ μυστικά και μυστικιστικά με την δημιουργία… για να αποπερατωθεί το έργο , αλλάζουν οι κινήσεις μου , η ομιλία μου , ίσως να αλλάζει και η μορφή μου , μπορεί να αγριεύουν ή να αγκαλιάζουν και οι γραμμές του προσώπου μου, θέλω να μοιάσω σ΄ εκείνο τον άνθρωπο… γι΄αυτό και ζωγραφίζω μη μπορώντας να κάνω τίποτε άλλο. Να ζωγραφίζω και να γράφω θέλω…

– Θα μπορούσες να φανταστείς έναν κόσμο χωρίς Τέχνη;

-Θα ήταν ένας κόσμος χωρίς έρωτα και χωρίς αγάπη, φανταστείτε να μην υπάρχει μουσική , βιβλία, θέατρο, πίνακες ζωγραφικής, καθόλου δημιουργία… Η Τέχνη ημερεύει τους ανθρώπους, τους κάνει να ερωτεύονται όταν ακούνε ένα τραγούδι, τους κάνει να αναρωτιούνται και να τους πιάνει ένα ρίγος στη ψυχή όταν διαβάζουν ένα ποίημα, αναγαλλιάζει η ματιά και το πνεύμα τους όταν κοιτούν ένα έργο. Χωρίς δημιουργία ο κόσμος θα ήταν κενός.

Νομίζω ότι χωρίς τη Τέχνη θα ήμασταν σε υποανάπτυκτο επίπεδο ζωής και σχέσεων μεταξύ μας.

Η τέχνη μας κάνει να αγαπιόμαστε, τίποτε άλλο

Είναι η δομή της ταυτότητάς μας, από τη μια, από την άλλη αν ένα παιδί πει στους γονείς θα γίνω ζωγράφος , μουσικός , ποιητής ή ηθοποιός , συγγραφέας.. οι γονείς θα πούνε ότι θα πεινάσεις… Σκεφτείτε όμως ότι αν δεν άντεχαν να πεινάνε κάποιοι, όσοι τόλμησαν, εμείς δεν θα μπορούσαμε να απολαύσουμε τίποτα…

Λόγω λοιπόν της ωφελιμίστικης αντίληψης και της νοοτροπίας που έχουν πολλοί ,πως η Τέχνη είναι ανώφελη, αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που έχουν τα εφόδια μιας καλής επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης αλλά και ο προσανατολισμός της παιδείας, δεν αφήνουν την Τέχνη να σταθεί.

-Τι μηνύματα θέλεις να περάσεις μέσα από τα έργα σου;

-Μου αρέσει να είμαι δημιουργός και το δημιούργημά μου να έχει διαχρονική εικαστική αξία και οντότητα, θέλω να φτάσει κάποια στιγμή να φαίνεται ωσάν «αχειροποίητο» , να τελειοποιηθούν εις το έπακρον οι δυνατότητές μου.

Τα μηνύματα που θέλω τώρα να μεταδώσω είναι μηνύματα αγάπης μέσα από το έργο μου -ερωτισμού , κάποια στιγμή θέλω να φτιάχνω έργα για ανυπότακτες ματιές και καρδιές (όπως έλεγε ο Άσημος). Θα ήθελα τα έργα μου να είναι τελείως επαναστατικά, να περνώ μέσα από αυτά έννοιες όπως ελευθερία, αντίδραση στην αδικία, ευαισθησία ,να δηλώνουν την απέχθεια προς κάθε ολοκληρωτική και απάνθρωπη ιδεολογία, να παρακινούν σε αγώνες καταξίωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας , και βαθιά να φαίνονται γνήσια αισθήματα αγάπης , φαντασία φυσικά και ταλέντο… Όπως ο τοξότης έχει το βέλος του έτσι ο καλλιτέχνης έχει το πινέλο και τον καμβά του!

Το έργο μου θέλω να εκφράζει και να απευθύνεται στο κοινωνικό σύνολο! Θέλω να είναι μια σιωπηλή δυνατή εσωτερική κραυγή… που παλεύει με τους δικούς μου δαίμονες… και να ξεσηκώνει..και να αντιδρά ..και να επηρεάζει… και να υποβάλλει με υπαινικτικό τρόπο το μεταφυσικό ρίγος…

-Πότε παρουσίασες την πρώτη ατομική σου έκθεση και πώς ήταν σαν εμπειρία;

-Ήταν στα πάτρια εδάφη, ήταν δύσκολο διότι θυμάμαι είχα νοικιάσει έναν χώρο τον οποίο ολοκληρωτικά επιμελήθηκα με δικά μου έξοδα δηλαδή, χωρίς σπόνσορες, μακριά από Δήμους , Περιφερείς κ.λπ. Είχε ιδιαιτερότητα, νομίζω ότι δεν υπήρχε και αμιγώς γκαλερί στην Τρίπολη και είχε ενδιαφέρον θυμάμαι διότι ήταν λίγοι αυτοί που πραγματικά ήξεραν γιατί έμπαιναν μέσα.

Τουλάχιστον βγήκαν τα έξοδα τότε, ήταν ένας χώρος θεωρώ πολύ πρωτοποριακός για εκείνα τα χρόνια. Είχα φτιάξει και σαλόνι με βιβλιοθήκη μάλιστα που μπορούσες να καθίσεις να πιεις τον καφέ ή το ποτό σου και να διαβάσεις για την Τέχνη.

Εν τέλει το συμπέρασμα, από τότε ξεκίνησε και ο ρόλος μου εκτός του δημιουργού, του κριτικού και δασκάλου, που συνέβαλλε κι΄ αυτό με τη σειρά του στην ανάπτυξη της κριτικής μου ικανότητας, με την απόκτηση της αυτογνωσίας και της ετερογνωσίας, απέναντι στους συνανθρώπους μου και στον εαυτό μου, μέσω του τρόπου που έμαθα να ασκώ και να δέχομαι τη σωστή κριτική.

-Τέχνη και πολιτισμός υπάρχει σήμερα;

-Η Τέχνη-εκ του ρήματος τίκτω- είναι πνευματικό φαινόμενο που διαμορφώνεται στο πλαίσιο κοινωνικών ομάδων ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας ιδεών, σκέψεων και αξιών. Υπάρχει από τα προϊστορικά χρόνια, όταν ακόμη δεν λειτουργούσαν οργανωμένες κοινωνίες με συγκεκριμένες ιεραρχίες και δομές.

Οι άνθρωποι που σχεδίασαν τα περίφημα σπηλαιογραφήματα στην Αλταμίρα και τη Λασκό δεν ήταν ζωγράφοι με τη σημερινή έννοια του όρου, αλλά δημιουργοί παρακινημένοι από μια εσωτερική ανάγκη έκφρασης φόβων και ελπίδας για την επιβίωση της κοινωνικής τους ομάδας.

Η Τέχνη, ως διαδικασία και αποτέλεσμα της ανάγκης για έκφραση, έχει πανανθρώπινο και υπερχρονικό χαρακτήρα, καθώς υπάρχει σε όλες τις εποχές και τις κοινωνίες, ανεξαρτήτως πολιτισμικού επιπέδου.

Η σχέση Τέχνης και κοινωνίας είναι ιδιαίτερα στενή: σε όλες της τις μορφές, η Τέχνη εμφανίζεται ως ένα είδος γλώσσας που αποτελεί ζωντανό οργανισμό και ακολουθεί αυτόνομους ρυθμούς εξέλιξης, αλλά συγχρόνως βρίσκεται σε σχέση αλληλεπίδρασης
Η Τέχνη και ο πολιτισμός είναι συνυφασμένα με κάθε κοινωνία ανέκαθεν. Δεν έχει σταθεί ποτέ πολιτισμός χωρίς Τέχνη. Η Τέχνη προάγει τον πολιτισμό.

Θεωρώ ότι εδώ στην Ελλάδα τουλάχιστον παρότι σημαντικοί καλλιτέχνες συντονίζουν το έργο τους με διεθνείς αναζητήσεις, δουλεύοντας σε όλο το εικαστικό φάσμα, από τη ζωγραφική του τελάρου μέχρι τις κατασκευές ,τις Installations τα Happenings και τη Video Art και διακοσμούν πλατείες με έργα τους ή συνδέουν τις προτάσεις τους με τα ευρήματα της Αρχαίας Ελλάδας ,στους σταθμούς του Ηλεκτρικού σιδηρόδρομου και του Μετρό ή και που ακόμη ακόμη διδάσκουν στις Ανώτατες Σχολές Καλών Τεχνών, συνδιαμορφώνοντας τη διεθνή Μεταμοντέρνα σκέψη, παρόλα ταύτα στην Ελλάδα δεν υπάρχει σχετική παιδεία.

Ειδικά την περίοδο που βιώνουμε ο πολιτισμός και τα καλλιτεχνικά προϊόντα αποτελούν συμπτώματα, φωνές διαμαρτυρίας και εξέγερσης ενάντια στις αντιφάσεις του κυρίαρχου μοντέλου της αστικοποιημένης και τεχνοκρατούμενης κοινωνίας και σε ότι αυτό εκπροσωπεί:
καθεστώς ελεγχόμενης σκέψης και απαρέγκλιτου ρασιοναλισμού. (ορθολογισμού). Η Τέχνη είναι μια από τις εκφάνσεις της αισθητικής μορφής της κοινωνικής συνείδησης ,ένα συστατικό στοιχείο του πνευματικού πολιτισμού της ανθρωπότητας

-Αγαπημένοι ζωγράφοι;

-Παρακολουθώ την ιστορία της Τέχνης, προσπαθώ να ενημερώνομαι για τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή και τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής και βέβαια αυτό έχει μεγάλο αντίκτυπο και επιρροή στο καλλιτεχνικό μου έργο.

Φυσικά ταλαντούχοι και άριστοι καλλιτέχνες από τους σημαντικούς εκπρόσωπους των καλλιτεχνικών κινημάτων και τάσεων ,εκπρόσωποι του καλλιτεχνικού και πνευματικού κόσμου τους οποίους συχνά μελετώ και είναι αγαπημένοι μου είναι οι Ιταλοί : Καραβάτζιο , Λεονάρντο Ντα Βίντζι , Ραφαήλ , Καναλλέτο ,Ντε Κίρικο , Μιχαήλ Άγγελος , Μποτιτσέλλι, Μπάρτολο, Τιντορέττο και Τζιόττο.
Οι Ισπανοί : Βελάθκεθ , Γκόγια, Νταλί Πικάσο.

Οι Έλληνες: Τσαρούχης ,Βολανάκης , Βασιλείου, Βακιρτζής, Γαϊτης, Γύζης, Εγγονόπουλος, Ιακωβίδης , Κόντογλου, Τσόκλης , Παρθένης , Φασιανός , Κουνέλης, Γερμενής , Θεοτοκόπουλος, Μυταράς , Γούλας ,Μαρία Αποστόλου-Νικολοπούλου, Τάνια Δρογώση και Εύα Αποστολάτου… σίγουρα έχω ξεχάσει πολύ – πολύ σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους που με επηρεάζουν και θαυμάζω. Όσους αναφέρω ωστόσο γνωρίζουμε ότι αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι του νεώτερου και σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Τα έργα τους επηρέασαν την φυσιογνωμία της ελληνικής ζωγραφικής και τέχνης γενικότερα.

Οι Γάλλοι Γκογκέν , Μανέ , Μονέ, Ντεγκά , Ρενουάρ, Σεζάν .
Οι Ολλανδοί: Βέρμεερ , Βαν Γκογκ , Ρέμπραντ .
Από τους Βέλγους δε ο Μαγκρίτ

-Ένας ζωγράφος σήμερα μπορεί να επιβιώσει μόνο από αυτό το επάγγελμα;

-Έχουμε πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και με την κατάλληλη διαχείριση από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς, μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο οικονομικής ευημερίας και πολιτιστικής ακμής .Μάλιστα εφόσον και ο κόσμος του διαδικτύου είναι το ισχυρότερο επικοινωνιακό μέσο, μπορεί να κοινωνήσει την Τέχνη εκτός ελληνικών συνόρων. Η καλή οργάνωση εκθέσεων και η γνωστοποίηση , ένας πολύ καλός σχεδιασμός μάρκετινγκ , οι συνεργασίες με φορείς, η εξωστρέφεια γενικότερα εξασφαλίζει υψηλό εικαστικό ενδιαφέρον, .ώστε καθώς ανανεώνεται η πολιτιστική παραγωγή, αποκομίζει τα οφέλη του και ο ζωγράφος.

Το να επιβιώσει δηλαδή ένας ζωγράφος από αυτό το επάγγελμα είναι αλληλένδετο με πολιτιστικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που συνδιαμορφώνουν σχετική παιδεία για την Τέχνη.

Πρέπει να δημιουργηθεί βιωματική σχέση με την Τέχνη και τα προϊόντα της ώστε να έχει μαζική απήχηση και έτσι οι καλλιτέχνες να μπορούν και να είναι δυνατόν να ζουν μόνο από τα έργα τους, και να μην πρέπει να κάνουν και κάτι άλλο ταυτόχρονα.

Βεβαίως ο σύγχρονος καλλιτέχνης μέσα σε ένα αδηφάγο και σαρωτικό σταρ σύστεμ, σε αυτό τον σαρωτικά κυνικό κόσμο που ζούμε ,πέρα από διαφημίσεις ,μόδα, περιοδικά, δημόσιες σχέσεις ή μαζί με όλα αυτά, πρέπει να ξέρει να ξεσηκώνει, να σοκάρει, να εντυπωσιάζει με την Τέχνη του. Συμφωνώ απόλυτα με τον Άγγλο ζωγράφο και γλύπτη Hirst : «Το να είσαι καλός καλλιτέχνης είναι η δυσκολότερη δουλειά που μπορεί να διαλέξει κανείς και πρέπει να είναι λίγο τρελός για να το αποφασίσει».

-Επόμενη έκθεση, επόμενα βήματα…

-Στις 22 Ιουνίου στις 7 το απόγευμα στο Πολεμικό Μουσείο στην Αθήνα πραγματοποιείται η Έκθεση , στην οποία και συμμετέχω , με τίτλο « Ολυμπιακή Εκεχειρία» συνέχεια του αφιερώματος του «Ευ Αγωνίζεσθαι» που εγκαινιάσθηκε 5- 12 Μαρτίου στην Αρχαία Ολυμπία.
Ο τίτλος του έργου μου είναι «Το Πενθήμερο των Ολυμπιακών Αγώνων» και επρόκειτο για ένα έργο όπου το 2003 συμμετείχε με 11 ακόμη έργα σε Παμπελοποννησιακή Έκθεση, με τίτλο «Ιερομηνία», εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Έργο μου από την συγκεκριμένη Έκθεση αναδείχτηκε σε εταιρικό γραμματόσημο για την Δημοτική Ραδιοφωνία Τρίπολης.
Για το επικείμενο NGFL 8 δε ,όπου θα συμμετάσχω στην εικαστική έκθεση με τίτλο «Για Έναν Καλύτερο Κόσμο», ετοιμάζω έναν παραστατικό, με συμβολισμούς, πίνακα μεγάλων διαστάσεων .

Αναμένω και την πραγματοποίηση του Project “Zero” , μία Έκθεση Τέχνης που ανεστάλη λόγω των μέτρων περί κορωνοϊού και αφορά δημιουργίες για το φαινόμενο αυτό ,με τη συμβολή επιστημόνων ψυχολόγων, ψυχοθεραπευτών, εικαστικών καθηγητών και ιστορικών Τέχνης .

Ωστόσο προετοιμάζω μία Ατομική ‘Εκθεση , πολύ ιδιαίτερη για εμένα και διαπολιτισμικού ενδιαφέροντος, για την οποία θα αποφύγω να σας δώσω επί του παρόντος περισσότερες πληροφορίες.

Σίγουρα τα αριστουργήματα του καλλιτέχνη ποτέ δεν είναι ο τελευταίος λόγος της Τέχνης του. Είναι οι φωτεινές «τελείες» που σημαδεύουν τους σταθμούς μιας ισόβιας πορείας προς το πάντα ανέφικτο «τέλος» της Τέχνης…

Φωτογραφία από τον φακό της Francesca Kal.