Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Ο Jasper Johns γεννήθηκε το 1930, στην Augusta της Γεωργίας και η πρώτη του μετακίνηση έγινε στην Allendale της Νότιας Καρολίνας, για να μεγαλώσει με τους παππούδες του, μετά τον χωρισμό των γονιών του. Ήταν, όμως, μόνο η αρχή μιας και στη συνέχεια οι μετακινήσεις έγιναν ο τρόπος ζωής του, είτε μένοντας με τη μητέρα του είτε με τη θεία του για κάποια χρόνια, αλλάζοντας σχολεία και πόλεις.
Ο ίδιος, αργότερα, περιγράφει εκείνη την περίοδο: “Στον τόπο που μεγάλωσα, δεν υπήρχαν ούτε καλλιτέχνες, αλλά ούτε και τέχνη, οπότε ειλικρινά δεν ήξερα καν, τι είναι αυτό. Σκέφτομαι πως πολύ θα ήθελα να ήταν διαφορετική η κατάσταση, από αυτή που ήταν στην πραγματικότητα”.
Αυτό βέβαια δεν τον εμπόδισε καθόλου στη μετέπειτα καλλιτεχνική του πορεία που τον κατατάσσει σαν έναν από τους σημαντικότερους εν ζωή καλλιτέχνες στο δρόμο της σύγχρονης τέχνης. Ζωγράφος, γλύπτης, αλλά και δημιουργός γνωστών χαρακτικών δημιούργησε έργα με το χαρακτηριστικό του ύφος οδηγώντας σε άλλους δρόμους τον αμερικάνικο εξπρεσιονισμό.
Το 1954 επιστρέφοντας από τον Κορεατικό Πόλεμο στην Νέα Υόρκη που ήταν και η βάση του πια, συναντά τον Robert Rauschenberg και γίνονται εραστές σε μια σχέση που θα κρατήσει πολλά χρόνια. Στην ίδια καλλιτεχνική παρέα βρισκόταν και ο συνθέτης John Cage που με τον σύντροφό του χορογράφο Merce Cunningham, συνεργάστηκαν με τους Johns και Rauschenberg, εξερευνώντας τη σύγχρονη εικαστική σκηνή και δημιουργώντας ενδιαφέροντα συλλογικά έργα.
Ο Τζονς εισήγαγε ένα νέο μοτίβο στο έργο του, τον χάρτη των Ηνωμένων Πολιτειών
Ένα από πρώτα, αλλά και τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του Jasper Jones, είναι το Flag (1955), ένα έργο που ουσιαστικά απεικονίζει την αμερικάνικη σημαία και σήμερα βρίσκεται στην συλλογή του MOMA στη Νέα Υόρκη.
Τη μικρή ιστορία πίσω από το Flag, την περιέγραψε ο ίδιος ο Johns: “Μια νύχτα ονειρευόμουν ότι ζωγράφισα μια μεγάλη αμερικανική σημαία και το επόμενο πρωί σηκώθηκα και βγήκα και αγόρασα τα υλικά για να ξεκινήσω”. Tα υλικά αυτά ήταν τρεις καμβάδες που στη συνέχεια τους τοποθέτησε σε κόντρα πλακέ, λωρίδες εφημερίδων και ένα μείγμα χρώματος και τετηγμένου κεριού για να δημιουργήσει μια επιφάνεια που χαρακτηριζόταν από μικρά εξογκώματα στις υφές και διαφοροποιήσεις στις τονικότητες του χρώματος.
Είναι γνωστός για του πίνακές του που ενέχουν σημαίες, χάρτες, γράμματα και αριθμούς
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος που χρησιμοποιεί την εφημερίδα δημιουργώντας τις ρίγες της σημαίας και η έντονη κοπή της εφημερίδας ανάμεσά τους, ενώ τα σαράντα οκτώ αστέρια προσδίδουν στο έργο μια ιστορική ιδιαιτερότητα. Μένοντας πιστός στην επιθυμία του να δημιουργήσει έργα που παρουσιάζουν οικεία αντικείμενα, δηλώνει πως η αμερικανική σημαία είναι κάτι που “το μυαλό ήδη γνωρίζει“, αλλά ο αντισυμβατικός τρόπος της απεικόνισής της οδηγεί ακόμη και κριτικούς τέχνης της εποχής του να θέσουν ερωτήματα όπως το “είναι αυτή μια σημαία ή ένα έργο ζωγραφικής;“.
Με τον τίτλο “Jasper Johns: Something Resembling Truth” (23 Σεπτεμβρίου-10 Δεκεμβρίου 2017), η Royal Academy of Arts στο Λονδίνο, παρουσιάζει την αναδρομική έκθεση που στην πραγματικότητα αποτελεί και την πρώτη ολοκληρωμένη έρευνα του έργου του καλλιτέχνη που πραγματοποιείται στη Μεγάλη Βρετανία τα τελευταία 40 χρόνια.
Εκτίθενται περισσότερα από 150 ζωγραφικά έργα, γλυπτά, σχέδια και εκτυπώσεις, που δίνουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα να παρακολουθήσει την εξέλιξη και τις αλλαγές στο έργο του Johns μέσα από τον συνεχή πειραματισμό του, τα τελευταία τουλάχιστον εξήντα χρόνια. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 ο Johns πρόσθεσε στα έργα του μια σειρά αντικειμένων οικιακής χρήσης καθώς και αποτυπώματα και εκμαγεία της ανθρώπινης φιγούρας.
Τα έργα του,της δεκαετίας του 1970 κυριαρχούνται από ένα αφηρημένο μοτίβο, που είναι γνωστό ως “crosshatchings”. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και του 1990, ο Johns εισήγαγε στα έργα του εικόνες που ασχολούνταν με τις αμφισημίες της αντίληψης και θέτοντας θέματα που αφορούν τη μνήμη, τη σεξουαλικότητα και τη θνησιμότητα.
Από εκείνη την περίοδο και μετά, ο Johns ενσωματώνει στα έργα του, όλο και περισσότερα στοιχεία και λεπτομέρειες από έργα καλλιτεχνών, όπως οι Matthias Grünewald, Pablo Picasso και Edvard Munch.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Johns είχε περάσει στη δημιουργία εννοιολογικών έργων, όπως μια σειρά έργων με τον τίτλο Catenary (2005), το οποία, μαζί με άλλα πρόσφατα έργα του, όπως αυτά της έκθεσης 5 Postcards (2013) και της έκθεσης Regrets (2013) αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της παραγωγικότητάς του μέχρι και σήμερα μιας και το πιο πρόσφατο έργο που εκτίθεται στην Royal Academy of Arts δημιουργήθηκε από τον ίδιο μόλις τα περασμένα Χριστούγεννα.
Το 2011, ο Jasper Johns παρασημοφορείται από τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας που αποτελεί την υψηλότερη διάκριση για πολίτη στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον ίδιο τον πρόεδρο να δηλώνει: “Είναι αξιοσημείωτο πως τα έργα του Jasper Johns, που “παίζουν” με οικείες εικόνες, έχουν καταφέρει να αφήσουν αποσβολωμένους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες πριν από εκείνον, ο Jasper Johns ξεπέρασε τα όρια του τι σημαίνει τέχνη και προκάλεσε τους άλλους να δοκιμάσουν τις δικές τους παραδοχές. Δεν το έκανε για τη φήμη, δεν το έκανε για την επιτυχία, αν και τα κέρδισε και τα δύο”.
Το 2013, ο Johns βρίσκεται πάλι στα φώτα της δημοσιότητας, όταν ο βοηθός του από το 1988 έως το 2012, James Meyer, κατηγορήθηκε για κλοπή έργων τέχνης ύψους 6,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο Meyer φέρεται να πούλησε 22 έργα που βρισκόταν στο studio του καλλιτέχνη στο Sharon του Connecticut και δεν είχε εγκρίνει την πώλησή τους. Ο Meyer μετά την ανακάλυψη των έργων που έλειπαν ισχυρίστηκε πως του τα είχε χαρίσει ο καλλιτέχνης.
Το μοναδικό σχόλιο του Jasper Johns για το θέμα της κλοπής ήταν “no comment”. Δεν θα μπορούσε σίγουρα να είναι κάτι διαφορετικό από μια ιδιαίτερη προσωπικότητα που παλαιότερα δήλωνε: “I don’t want my work to be an exposure of my feelings”.
