Από τον Αύγουστο του 2016, όταν άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αναγνωρίστηκε ως το νέο τοπόσημο της σύγχρονης Αθήνας, ένας πρωτοποριακός κόμβος πολιτισμού και βιωσιμότητας, όπου συστεγάζονται τρεις σημαντικοί φορείς με ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ), η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) και το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Μονοπρόσωπη Α.Ε.
Παράλληλα, αποτέλεσε πρότυπο συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα καθώς, για την ολοκλήρωση του, συνεργάστηκαν 4 υπουργεία από 6 κυβερνήσεις και, βέβαια, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), αφού κατασκευάστηκε χάρη στη μεγαλύτερη έως τώρα δωρεά του. Από τη σύλληψη της ιδέας για τη δημιουργία του ΚΠΙΣΝ έως σήμερα, το ΙΣΝ έχει διαθέσει μέσω δωρεών του συνολικά €618 εκατομμύρια. Το ποσό αυτό διατέθηκε κυρίως στην κατασκευή του έργου, αλλά επίσης και στην υποστήριξη λειτουργικών εξόδων του οργανισμού και στη διοργάνωση ανοιχτών εκδηλώσεων, καθώς και σε επιπλέον προγράμματα ενίσχυσης του έργου του ΚΠΙΣΝ και σε έργα υποδομής πέραν του αρχικού σχεδιασμού, όπως είναι το, βραβευμένο με δύο αστέρια MICHELIN και ένα MICHELIN Green Αστέρι για τη Βιώσιμη Γαστρονομία, εστιατόριο Delta. Επιπλέον, το ΙΣΝ υποστήριξε έμπρακτα όλους τους οργανισμούς για τη μετάβασή τους στο νέο τους «σπίτι».
Tον Φεβρουάριο του 2017 το ΚΠΙΣΝ παραδόθηκε στην Ελληνική Πολιτεία και από τότε έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 21 εκατομμύρια επισκέψεις από κάθε άκρη της Ελλάδας αλλά και του κόσμου, επισφραγίζοντας το όραμα του ΙΣΝ για έναν δημόσιο χώρο ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε σχετικά:
«Πέντε χρόνια από τότε που η ελληνική Πολιτεία υποδέχτηκε το Κέντρο Πολιτισμού από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όλοι διαπιστώνουν το διπλά θετικό αποτύπωμά του. Δρώντας, από τη μία πλευρά, ως ένας δυναμικός πυλώνας εθνικής ανάπτυξης και κοινωνικής προσφοράς. Αλλά κι εκπέμποντας, παράλληλα, μία καινοτόμα εκπαιδευτική και πολιτιστική ακτινοβολία. Πρόκειται για ένα εγχείρημα-φωτεινό παράδειγμα της σύμπραξης δημόσιων και ιδιωτικών δυνάμεων. Με θεμέλιο την κοινωνική πρόοδο και ορίζοντα την περιβαλλοντική προστασία. Μία προσπάθεια κοινή, που μετατρέπεται, τελικά, σε συμβολή εθνική. Πάντα ευγνώμονες στον δωρητή, εύχομαι ολόψυχα στους εργαζομένους και στα στελέχη του Κέντρου Πολιτισμού ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες στο μέλλον. Για το καλό του ΚΠΙΣΝ, της κοινωνίας και του τόπου.»
Το 2022, με τη συμπλήρωση των πέντε ετών από την παράδοση του ΚΠΙΣΝ στην Ελληνική Πολιτεία από το ΙΣΝ, αποφασίστηκε να επικαιροποιηθεί η μελέτη επιδράσεων, την οποία είχε αναθέσει το ΙΣΝ στην εταιρεία Boston Consulting Group το 2016 στο πλαίσιο της επικείμενης, τότε, ολοκλήρωσης του έργου. Η ΚΠΙΣΝ ΜΑΕ σε συνεργασία με την ΕΒΕ, την ΕΛΣ και την Boston Consulting Group, μελέτησαν εκ νέου τους βασικούς άξονες του έργου και επικεντρώθηκαν στο ΚΠΙΣΝ ως τοπόσημο της σύγχρονης Αθήνας και πρότυπο περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, στο πολιτιστικό και εκπαιδευτικό αποτύπωμα του, καθώς και στον οικονομικό του αντίκτυπο.
Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) Ανδρέας Δρακόπουλος, σημειώνει:
«Η Μελέτη Επιδράσεων του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που κάθε επισκέπτης αισθάνεται μία οποιαδήποτε ημέρα στο ΚΠΙΣΝ. Ότι άνθρωποι κάθε ηλικίας, εθνικότητας, οικονομικής δυνατότητας, και όχι μόνο, το έχουν αγκαλιάσει, το έχουν κάνει δικό τους, ο καθένας/μία με τον δικό του τρόπο. Από τη μεριά μας πιστεύουμε πως το όραμά μας για τη δημιουργία ενός δημόσιου χώρου, ανοιχτού, ποιοτικού και προσβάσιμου σε όλους έχει σε μεγάλο βαθμό εκπληρωθεί. Έξι χρόνια μετά την παράδοσή του στην Ελληνική Πολιτεία, συνεχίζουμε να το υποστηρίζουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, ώστε να μπορεί συνεχώς να εξελίσσεται και να παραμένει ένας υψηλής ποιότητας διεθνής προορισμός.
Το έργο αυτό ανήκει σε όλους. Οφείλουμε όλοι, ο καθένας αναλογιζόμενος τις ευθύνες του, να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, όποιες κι αν είναι αυτές, ώστε το ΚΠΙΣΝ να παραμείνει ένας πλήρως προσβάσιμος, ποιοτικός, και ασφαλής δημόσιος χώρος, και να έχει στη διάθεσή του τους αναγκαίους πόρους για να συνεχίσει τη δημιουργική πορεία του. Εξακολουθούμε να προσδοκούμε ότι το επιτυχημένο παράδειγμα σύμπραξης μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα για τη δημιουργία του ΚΠΙΣΝ, μπορεί να αποτελεί πρότυπο ευρύτερα για την ελληνική κοινωνία.»
Τα σημαντικότερα σημεία της Μελέτης Επιδράσεων του ΚΠΙΣΝ που διεξήχθη το 2022 είναι τα ακόλουθα:
Τοπόσημο της σύγχρονης Αθήνας
Ως νέος μητροπολιτικός πόλος έλξης εκδηλώσεων διεθνούς εμβέλειας, το ΚΠΙΣΝ συμβάλλει στην προβολή της χώρας με πολύ θετικές αναφορές στον διεθνή Τύπο. Παράλληλα, αποτελεί έναν νέο τουριστικό προορισμό- τρίτο στην προτίμηση των ξένων επισκεπτών πολιτιστικό χώρο της Αθήνας, μετά το Μουσείο της Ακρόπολης και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, ενισχύοντας, έτσι, την εικόνα της Αθηναϊκής Ριβιέρας καθώς και την εμπειρία επίσκεψης στην πρωτεύουσα.
Πολιτιστικό και εκπαιδευτικό αποτύπωμα
Tην πρώτη πενταετία λειτουργίας του ΚΠΙΣΝ πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 5.200 πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις και 13.000 αθλητικές δράσεις με τη συμμετοχή περισσότερων από 1.000.000 πολιτών. Από αυτές, το 99,4% ήταν δωρεάν, χάρη στην αποκλειστική δωρεά του ΙΣΝ.
Το πολιτιστικό και εκπαιδευτικό αποτύπωμα του ΚΠΙΣΝ γιγαντώνεται με τη συμβολή των σχολικών προγραμμάτων στο πλαίσιο των οποίων έχουν πραγματοποιηθεί 6.500 επισκέψεις σχολείων από όλη τη χώρα με περισσότερους από 387.000 μαθητές. Επιπλέον, 1.170 εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα αλλά και από ελληνικά σχολεία του εξωτερικού έχουν εγγραφεί στην εκπαιδευτική ψηφιακή πλατφόρμα SNFCC class, η οποία εγκαινιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ 1.550 εκπαιδευτικοί έχουν συμμετάσχει σε διαδικτυακά σεμινάρια. Η βιωσιμότητα πρωταγωνιστεί στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των Σχολικών Προγραμμάτων του ΚΠΙΣΝ καθώς πρωταρχικός στόχος είναι η ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον.
H Εθνική Λυρική Σκηνή στα πρώτα πέντε χρόνια λειτουργίας της στο ΚΠΙΣΝ -από το 2017 έως και το 2021-, παρουσίασε πάνω από 200 παραγωγές όπερας, μπαλέτου, οπερέτας, μουσικού θεάτρου, οι οποίες προσέλκυσαν πάνω από 700.000 θεατές. Μετά τη μεταστέγαση της στο ΚΠΙΣΝ η Εθνική Λυρική Σκηνή, μαζί με το βασικό της πρόγραμμα που παρουσιάζεται στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, δημιούργησε και μια δεύτερη σκηνή, την Εναλλακτική Σκηνή, ο θεσμός της οποίας δημιουργήθηκε με ιδρυτική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Με αναγνωρίσιμη καλλιτεχνική ταυτότητα, το μοναδικό ελληνικό λυρικό θέατρο, υπό την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Γιώργου Κουμεντάκη, ανάπτυξε συμπαραγωγές με μεγάλες όπερες και φεστιβάλ στην Ευρώπη, παρουσίασε νέες φιλόδοξες παραγωγές με την υπογραφή σπουδαίων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, έδωσε αναθέσεις σε Έλληνες συνθέτες για τη σύνθεση νέων έργων, εστίασε στην σύμπραξη των τεχνών σε συνεργασία με εικαστικούς και καλλιτέχνες του σινεμά, δημιούργησε την GNO TV για την online μετάδοση του έργου της σε όλο τον κόσμο και εκπόνησε δεκάδες εκπαιδευτικά και κοινωνικά προγράμματα.
Η ΕΛΣ έχει εργαστεί συστηματικά για την καλλιτεχνική της εξωστρέφεια στο εξωτερικό, κάτι που αναγνωρίζεται ευρέως από σημαντικά ΜΜΕ του εξωτερικού. Ενδεικτικά η Le Figaro ανέφερε σε πρόσφατο ρεπορτάζ της: «Η Αθήνα βάζει πλώρη για την όπερα του μέλλοντος. Αξίζει να ταξιδέψετε στην Ελλάδα για την ΕΛΣ: μεγάλοι σκηνοθέτες, μπαλέτο, νέα έργα μουσικού θεάτρου. Η Όπερα της Αθήνας έχει ήδη μπει στο κλαμπ των μεγάλων λυρικών θεάτρων του πλανήτη».
Η ΕΛΣ επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το καλλιτεχνικό της έργο υλοποιείται με τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειάς της.
Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος από τη μετεγκατάστασή της στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το 2017, ενίσχυσε τη σημασία της ως ορόσημο συμπερίληψης, παρέχοντας ελεύθερη πρόσβαση στις υπηρεσίες της σε άτομα από κάθε πολιτισμικό, εθνικό και κοινωνικό υπόβαθρο, καθώς και σε ΑμεΑ, διατηρώντας τέσσερις σταθμούς εργασίας για την εξυπηρέτησή τους, αλλά και τον αναγκαίο εξοπλισμό για την υποστήριξη της γλώσσας braille, ενώ αναμένεται η δημιουργία μιας ειδικά προσαρμοσμένης online υποδομής ηλεκτρονικών βιβλίων από τις συλλογές της.
Η ΕΒΕ έχει προσθέσει 80.000 νέους τίτλους στη συλλογή της ενώ το νεοσύστατο δανειστικό της τμήμα άγγιξε, παρά τη δυσμενή περίοδο της πανδημίας, τους 372.000 δανεισμούς τεκμηρίων.
Ταυτόχρονα, διοργανώσεις διεθνούς εμβέλειας λαμβάνουν πλέον χώρα στην Εθνική Βιβλιοθήκη, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό (CDNL, κοινωνική εκδήλωση του Παγκόσμιου Συνεδρίου IFLA 2019). Επιπλέον έχει διεξάγει πάνω από 150 εκδηλώσεις και 8 εκθέσεις από το 2017, έχει φιλοξενήσει πάνω από 16.000 συμμετέχοντες σε ξεναγήσεις, ενώ υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, τόσο στις εγκαταστάσεις της όσο και σε συνεργασία με το Δίκτυο Ελληνικών Βιβλιοθηκών (240 βιβλιοθήκες και πάνω από 244.000 παιδιά 4-14 ετών σε 13.000 εργαστήρια στην επικράτεια).
Όντας πλέον αναγνωρίσιμη και στο ευρύτερο κοινό γίνεται αποδέκτρια περισσότερων δωρεών σπάνιου υλικού και πολύτιμων αρχείων ιδιωτικών συλλογών, ενώ σημαντική κρίνεται και η απήχησή της στα κοινωνικά δίκτυα. Ακόμη εντυπωσιακότερη είναι η εκτενής χρήση των νέων ψηφιακών υπηρεσιών της ΕΒΕ, όπως το ηλεκτρονικό αναγνωστήριο (71.000 downloads, 21.000 χρήστες), που ενθάρρυνε την ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρονικού βιβλίου στη χώρα.
Πρότυπο περιβαλλοντικής βιωσιμότητας / Βελτίωση της ποιότητας ζωής στην τοπική κοινωνία
Διεθνώς αναγνωρισμένο ως Πράσινο Κτίριο, το ΚΠΙΣΝ αποτελεί παγκόσμιο πρότυπο περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και είναι το πρώτο πολιτιστικό έργο μεγάλης κλίμακας με πιστοποίηση LEED Platinum στην Ευρώπη. Στην καρδιά του ΚΠΙΣΝ δεσπόζει το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, ένα από τα μεγαλύτερα σημεία πρασίνου στην Αθήνα έκτασης 210 στρεμμάτων που αποτελεί τον μεγαλύτερο δημόσιο μεσογειακό κήπο στον κόσμο.
Όσον αφορά στην τοπική κοινωνία, το ΚΠΙΣΝ συνέβαλλε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, καθώς διπλασιάστηκε το πράσινο ανά άτομο στην ευρύτερη περιοχή. Τέλος, στη διαρκή προσπάθεια του οργανισμού για μείωση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος, το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στο οποίο περίπου κατά το 24% συμβάλλουν οι 5.700 ηλιακοί συλλέκτες στην κορυφή του Ενεργειακού Στεγάστρου.
Συμβολή στην οικονομία της Ελλάδας
Τέλος, το ΚΠΙΣΝ έχει και θα συνεχίσει να συνεισφέρει στην ελληνική οικονομία με πολλούς τρόπους. Ενδεικτικά, συμβάλλει ετησίως με €203.000.000 σε ΑΕΠ και €36.000.000 σε φορολογικά έσοδα ενώ, παράλληλα, δημιουργεί και συντηρεί 2.844 θέσεις εργασίας, από την ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται χάρη στη λειτουργία του.
Συνοψίζοντας, η μελέτη επιδράσεων αποτελεί μία αποτίμηση του αντίκτυπου της δραστηριότητας του ΚΠΙΣΝ τα τελευταία 5 χρόνια. Ειδικότερα, καταγράφει την καθιέρωσή του ως σύγχρονο τοπόσημο της Αθήνας αλλά και τη συμβολή του στην πολιτιστική, εκπαιδευτική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Επιπλέον, στη μελέτη καταγράφεται η συνεισφορά του στη διασφάλιση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και η εδραίωσή του ως πρότυπο προσβασιμότητας. Πιστό στο όραμα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για τη δημιουργία ενός δημόσιου χώρου ανοιχτού σε όλους, το ΚΠΙΣΝ δεσμεύεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τον πολιτιστικό και κοινωνικό του αντίκτυπο μέσα στα επόμενα χρόνια.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη Μελέτη Επιδράσεων εδώ.
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) είναι ένας διεθνούς εμβέλειας, περιβαλλοντικά βιώσιμος δημόσιος χώρος έκφρασης, πολιτισμού και ψυχαγωγίας όπως τον οραματίστηκε και υλοποίησε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Σχεδιασμένο από τον Renzo Piano και το Renzo Piano Building Workshop (RPBW), παραδόθηκε στην Ελληνική Πολιτεία και τους πολίτες τον Φεβρουάριο του 2017. Περιλαμβάνει τις νέες κεντρικές εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), καθώς και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, ένα από τα μεγαλύτερα σημεία πρασίνου στην Αθήνα.
Σύμφωνα με την αρχική δέσμευσή του κατά την παράδοση του έργου, το ΙΣΝ υποστήριξε έμπρακτα το ΚΠΙΣΝ για τα πέντε πρώτα χρόνια (2017-2021), και τον Φεβρουάριο του 2022 ανανέωσε την υποστήριξή του, με δωρεά συνολικού ύψους €10 εκατομμυρίων ($11,2 εκατομμυρίων), για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων και του προγραμματισμού του για έναν ακόμη χρόνο. Το ΚΠΙΣΝ αποτελεί τη μεγαλύτερη μεμονωμένη δωρεά του ΙΣΝ έως σήμερα, ύψους €618 εκατομμυρίων ($750 εκατομμυρίων).
