Κυκλοφόρησε το συλλεκτικό, εικαστικό Ημερολόγιο ART-EST, 2024 του ζωγράφου, λογοτέχνη, θεωρητικού της τέχνης Κώστα Ευαγγελάτου.
Τίτλος του Ημερολογίου: “Προεφηβικές Συνθέσεις, 1968-1972.” Το Ημερολόγιο σχήματος 20×20 εκ, 14 φύλλα, κοσμούν ζωγραφικές συνθέσεις, που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης σε λευκώματα την εποχή που ήταν μαθητής στο δημοτικό και τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου.
Τα πρώτα μαυρόασπρα και έγχρωμα σχέδια του Κώστα Ευαγγελάτου με φανταστικές φιγούρες, ανθογραφίες, πρόσωπα, εσωτερικά επτανησιακών σπιτιών, αντικειμένων, ερειπίων, τοπίων και οικημάτων είναι δείγματα της έμφυτης κλίσης του και της καλλιγραφικής του τάσης. Πρόκειται για ζωγραφικά έργα με πηγαία φαντασία, που αφορμάται όμως σε όλες τις εκδοχές της από το περιβάλλον και την ιστορία της Κεφαλλονιάς και των Ιονίων. Συνειρμικά οι εικόνες αναδύονται από το παρελθόν με παιδική και εφηβική ευαισθησία, αμεσότητα αλλά και απεικονιστική ικανότητα. Η σύλληψη τους αναπαράγει τις εσωτερικές προσλήψεις του εκκολαπτόμενου τότε καλλιτέχνη, τα ζητούμενα και την κατάσταση της εποχής των μαθητικών του χρόνων.
Όλα προσπάθησε να τα αποδώσει με χαρακτηριστική εκφραστική δύναμη και πρώιμη τεχνοτροπική ταυτότητα. Στις συνθέσεις αυτές είδε και φαντάστηκε με δικό του “βλέμμα” τα μοτίβα του και τα έφτιαξε με αληθοφάνεια στα φύλλα του μπλόκ με ακουαρέλες, παστέλ, μολύβια και σινική μελάνη με πενάκι. Τα σκούρα και λεπτομερειακά τους περιγράμματα γεμίζουν με ζωηρά χρώματα και εικονογραφημένες συνάφειες συναισθημάτων. Φόντο στις συνθέσεις είναι τα μωσαϊκά του μετασεισμικού πατρικού σπιτιού του στο Αργοστόλι, στο οποίο λειτουργεί από το 2001 η Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη.
Φωτογράφηση έργων: Ντάνυ Μαρτζόκας, μέλος του Art Studio EST / Αρχείο Fototanism. Επιμέλεια έκδοσης, εκτύπωση: Ελευθέριος Καρτέρης, του Περιτεχνών.
(Όπως κάθε χρονιά αριθμός αντιτύπων του Ημερολογίου προσφέρονται σε Βιβλιοθήκες και Πινακοθήκες.)
Κείμενο για την έκδοση από τον Κώστα Ευαγγελάτο
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ART-EST 2024 “ΠΡΟΕΦΗΒΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ”
Η κριτικός βιβλίου κ. Χαρίκλεια Γ. Δημακοπούλου στην εφημερίδα ΕΣΤΙΑ της Κυριακής ( 6-1-2024) στην παρουσίαση της έκδοσης του Ημερολογίου 2024 επισήμανε
“…Ο καλλιτέχνης επέλεξε να μη θέσει πρόλογο στο ημερολόγιο και δεν θέλησε να δικαιλογήσει εαυτόν για την επιλογή τόσο νεανικών δοκιμών του. Όμως ακριβώς η ίδια η επιλογή δηλώνει ότι όντως αξιολογεί ως σημαντικά τα πρώτα έργα που διάλεξε να μας παρουσιάσει. Εκείνο που διακρίνεται σαφώς είναι ότι η θεματολογία του κινείται στα άνθη, τα τοπία, ιδίως της γενεθλίου Κεφαλληνίας, αλλά και στην αποτύπωση της ανθρώπινης μορφής. Και αυτά δεν αλλάζουν καθόλου.”
‘Όντως η πρόσφατη έκδοση του ετήσιου εικαστικού συλλεκτικού ημερολογίου μου με τίτλο “Προεφηβικές Συνθέσεις” ήταν μια αδήριτη προσωπική επιστροφή στα πρώτα χρόνια της διαμόρφωσης του ζωγραφικού μου κόσμου, με αισθητικά στοιχεία του περιβάλλοντος που ανατράφηκα, τις παιδικές απόπειρες για ζωγραφική εκ του φυσικού αλλά και τις παραλλαγές εικονογραφικών θεματικών και μοτίβων, υπαρκτών ή φανταστικών τόπων που είδα και έπλασα με βάση μύθους, εξιστορήσεις και στοιχεία από το ιστορικό παρελθόν καθώς και και από τον χώρο και τα βιώματα του οικογενειακού μετασεισμικού σπιτιού που ανατράφηκα στο Αργοστόλι. (Στην έκδοση αρκετά από τα έργα έχουν για φόντο τα μωσαϊκά δάπεδα του σπιτιού μας.)
Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα έργα μου αυτής της πρώιμης φάσης, δηλαδή από την Πέμπτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου μέχρι το τέλος περίπου της Δευτέρας Γυμνασίου τα είχαν στα σπίτια τους συγγενείς, δάσκαλοι και παιδικοί μου φίλοι και τα περισσότερα δεν τα είχα ξαναδεί από τότε. Και όχι μόνο αυτό, αρκετά από τα σχέδια με λουλούδια, έντομα, φιγούρες τα θυμάμαι πλέον αμυδρά. Πάντως στην πορεία των χρόνων ορισμένα σώθηκαν χάρη στην πρόνοια της μάνας μου που είχε ορισμένα κρεμασμένα στους τοίχους, ενώ αρκετά άλλα κυρίως σχέδια τα είχε κρύψει πίσω από μια ντουλάπα και κυριολεκτικά τα ανακάλυψα μετά το θάνατο της το 1998.
Ειδικά η σύνθεση με τις “μπαλαρίνες” που είχα φτιάξει με μολύβι και ακουαρέλα ήταν σε κορνίζα στο σαλόνι μας και το θαύμαζαν ανέκαθεν οι επισκέπτες, όπως και μία από τις συνθέσεις με τριαντάφυλλα σε βάζο που ήταν στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς μου στη Λακύθρα μαζί με μιά λίγο μεταγενέστερη νεκρή φύση με λάδι σε καμβά. Αρκετά επίσης με ελαφρές ύλες τα είχα συγκεντρώσει σε ένα φάκελλο γιατί ήταν ημιτελή ή κάτι με ενοχλούσε.
Θα έλεγα ότι είναι αξιοσημείωτα τα σχέδια με εσωτερικά αρχοντικών και αγροτικών σπιτιών, αντικείμενα, έπιπλα και φιγούρες με παραδοσιακά ενδύματα του παρελθόντος που σχεδίαζα με βάση εκθέματα του Λαογραφικού Μουσείου (Τον χώρο του Λαογραφικού πριν να εγκαινιαστεί, όπως και την οικία Κοσμετάτου επισκεπτόμουν συχνά μαζί με την μάνα μου, που τότε έραψε αρκετές παραδοσιακές στολές με την απόλυτη καθοδήγηση της αείμνηστης σιόρας Ελένης Κοσμετάτου, η οποία με εμψύχωνε διδακτικά) αλλά που πάντα προσάρμοζα στη δική μου φανταστική εκδοχή που απεχθανόταν ανεξήγητα και μάλλον έμφυτα την φωτορεαλιστική παραστατική αντιγραφική απόδοση.
Κορυφαία ήταν η παιδική προσπάθεια μου να απεικονίσω την Κεφαλονιτοπούλα με την παραδοσιακή στολή της. Επίσης ποικίλα κτίσματα και αποτυπώσεις τοπίων που είχα αποδώσει γραμμικά με μολύβια ή με σινική μελάνη, αρχικά με πένα καλλιγραφίας, αν και αργότερα χρησιμοποιούσα μικρό πινέλο για το αραιωμένο με νερό μελάνι. Επίσης κάποια γρήγορα σχέδια με μαύρο ή φαιό παστέλ. Ανάμεσα τους ξεχώριζε η μορφή του Ιησού την οποία σχεδίασα αυθόρμητα βλέποντας σε τουριστικό οδηγό μια μαυρόασπρη εικόνα από τον Παντοκράτορα της Μονής Δαφνίου.
Κύρια όμως είχα αφήσει κάποια ατελείωτα σχεδιάσματα στα δύο καλλιτεχνικά σχολικά λευκώματα, τα οποία επί χρόνια είχαν παραμείνει στα γραφεία του Οικονομικού Γυμνασίου στο Αργοστόλι και που από καλή τύχη βρήκε και διέσωσε ο φίλος καθηγητής κ. Λάμπρος Σιμάτος, ο οποίος μου τα παρέδωσε ευγενικά, όταν επανέκαμψα στο Αργοστόλι το 2000 για να διαμορφώσω τους εκθεσιακούς χώρους και τον κήπο της Villa Ροδόπη.
Από τα μέσα του 1971 λοιπόν είχα θέσει πολύ υψηλούς και αυστηρούς στόχους κρίνοντας ο ίδιος τις επιδόσεις μου ανεπαρκείς παρά τους επαίνους του μαθητικού και ευρύτερου περίγυρου. Ουσιαστικά αποδεχόμουν δύο έργα μου πρό του 1972. Την ελαιογραφία με τριαντάφυλλα σε βάζο και το ερείπιο από την περιοχή της Λειβαθούς με μελάνι, κάρβουνο και αυγοτέμπερα. τα οποία όμως δεν τα έβαλα στις πρώτες εκθέσεις μου το 1973 και το 1974 στο Αργοστόλι και την Ιθάκη. Είχα αποφασίσει να ασχοληθώ σοβαρά με τα της τέχνης, αποβλέποντας σε επαγγελματικό μέλλον ως ζωγράφος, αν και ήδη βίωνα μια σθεναρή, πικρή και θλιβερή για μένα αντίδραση από τους γονείς μου, ιδιαίτερα έντονη από τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν κάθετα ενάντιος στις εικαστικές μου ενασχολήσεις και γενικά τις αντισυμβατικές πεποιθήσεις μου.
Ωστόσο με προσήλωση και μελέτη στη φύση, σε γκραβούρες περιοδικών και άλλα υποδείγματα και μοτίβα, παρακολουθώντας τις εικαστικές εκθέσεις που γινόντουσαν στην πόλη και ακούγοντας τις συμβουλές προσώπων που είχαν σχετικές γνώσεις προχώρησα με συνεχή και καθημερινή δουλειά σε ανάπτυξη των ικανοτήτων μου. Ειλικρινά εξέπληξαν όσους με είχαν εντοπίσει, αφού με άνεση χειριζόμουν όλα τα υλικά, μελάνια, ακουαρέλλες, παστέλ, ξυλοχρώματα, τέμπερες, λάδια. Η θεματογραφία μου επικεντρώθηκε σε πολλές ερειπιογραφίες εμπνευσμένες από το περιβάλλον του νησιού, σκίτσα προσώπων εκ του φυσικού ή από εκτυπώσεις αλλά και σε πειραματικές χρωματικές συνθέσεις αφηρημένης ή συμβολιστικής διάστασης, επηρεασμένος από τα τότε ακούσματα και διαβάσματα μου περί μοντέρνας τέχνης.
Τα διαθέσιμα πενιχρά εποπτικά μέσα της εποχής δεν με εμπόδισαν να κατανοήσω την απελευθερωτική της δύναμη και την ουσιαστική της συμβολή στη διαμόρφωση μιας νέας πρωτοποριακής και τολμηρής διεθνιστικής κατάστασης στην οποία ένοιωθα παράδοξα ότι ανήκα σχεδόν εκ γενετής. Η θέληση και η επιμονή μου χαλυβδώθηκε και συνέχισα παρά τις πολλαπλές αντιξοότητες με ακάθεκτη δημιουργικότητα.
Πενήντα χρόνια μετά η ενδεικτική παρουσίαση πρωτόλειων έργων μου στο ετήσιο εικαστικό, συλλεκτικό ημερολόγιο προξένησε συναισθήματα νοσταλγίας αλλά και ικανοποίησης μου από την αποδοχή και την τωρινή πραγματοποίηση του ιδιότυπου εκδοτικού εγχειρήματος.
Κώστας Ευαγγελάτος
Ζωγράφος. λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης.
