Γράφει η Ζέτα Τζιώτη
Στην καρδιά του καλοκαιριού, το Ίδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως στην Άνδρο ανοίγει και φέτος τις πύλες του στον στοχασμό, την αισθητική απόλαυση και τη βαθύτερη νοηματοδότηση του σύγχρονου κόσμου, με την έκθεση Lumen de Lumine / Φως εκ Φωτός, στο πλαίσιο του καταξιωμένου πολιτιστικού θεσμού ΠΛΟΕΣ, που διανύει αισίως την 31η του χρονιά.
Η φετινή διοργάνωση τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα, γεγονός που δηλώνει όχι απλώς την αναγνώριση ενός σταθερού θεσμού, αλλά και την αναβάθμισή του σε επίπεδο πολιτιστικής παρέμβασης με εθνική ακτινοβολία. Η έκθεση εγκαινιάζεται το Σάββατο 26 Ιουλίου 2025, με τη συμμετοχή 31 καλλιτεχνών, από όλο το φάσμα των εικαστικών τεχνών – ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, κεραμική, φωτογραφία και εγκαταστάσεις.
Ένα «Φως» που δεν καίει, αλλά φωτίζει
Ο τίτλος της έκθεσης, Lumen de Lumine (Φως εκ Φωτός), δεν είναι απλώς ποιητικός ή θεολογικός˙ είναι δηλωτικός μιας σύγχρονης ανάγκης: να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει γνώση, αντίληψη, φώτιση, σε μια εποχή όπου το φως παράγεται και από αλγορίθμους. Το ερώτημα δεν είναι αν η Τεχνητή Νοημοσύνη ήρθε για να μείνει. Είναι πώς, και σε ποιο βαθμό, μας αλλάζει – όχι μόνο στην καθημερινότητά μας, αλλά και στο εσωτερικό μας βλέμμα.
Η επιμελήτρια της έκθεσης, Αθηνά Σχινά, ιστορικός Τέχνης και Θεωρίας του Πολιτισμού, με μακρόχρονη πορεία και υπεύθυνη του θεσμού ΠΛΟΕΣ από τη σύστασή του, διαμορφώνει ένα στοχαστικό περιβάλλον, όπου η τέχνη συνομιλεί όχι μόνο με την τεχνολογία, αλλά με τη φιλοσοφία, την ψυχολογία και την πολιτισμική μας παράδοση. Η επιλογή των έργων βασίστηκε στην ειλικρινή και δημιουργική σχέση κάθε καλλιτέχνη με το ερώτημα: τι σημαίνει σήμερα “φως”;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως νέο «φως» ή νέα σιωπή;
Η έκθεση δεν αντιμετωπίζει την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) ως απειλή ούτε την εξιδανικεύει. Τη συναντά εκεί όπου μετασχηματίζει την τέχνη – στην αισθητική των έργων, στη σύλληψη της μορφής, στο εύρος των μέσων. Μέσα από τη θεματική του «φωτός» επιχειρείται μια διπλή διερεύνηση: αφενός το τεχνολογικό φως της γνώσης, που υπόσχεται η ΑΙ, κι αφετέρου το υπαρξιακό φως της συνείδησης, που προέρχεται από τη βαθιά εσωτερική αναγνώριση – είτε μέσω της τέχνης είτε μέσω της ψυχαναλυτικής αποκάλυψης.
Η φετινή έκθεση είναι επίσης αφιερωμένη στον Καρλ Γιουνγκ, στον οποίο αποδίδεται φόρος τιμής με αφορμή τα 150 χρόνια από τη γέννησή του. Η ψυχολογική του συμβολή στην κατανόηση των αρχετύπων, του συλλογικού ασυνειδήτου και της σχέσης της εικόνας με τη βαθύτερη αλήθεια του ανθρώπου, διατρέχει υπόγεια το νοηματικό υπόβαθρο της έκθεσης.
Από την Οδύσσεια στο Μετάνθρωπο
Η αφήγηση της έκθεσης ξεκινά από την Ομηρική Ευρύκλεια και την «αναγνώριση» του Οδυσσέα – μια στιγμή όπου το φως δεν είναι εξωτερικό, αλλά μνήμης και ενόρασης. Συνεχίζει με την τραγική τύφλωση του Οιδίποδα, τον συμβολισμό της σπηλιάς του Πλάτωνα, και περνά από τη φλεγόμενη βάτο του Μωυσή, τη Μεταμόρφωση του Χριστού και τις φλόγες της Πεντηκοστής, έως την αυτογνωσιακή φράση του Σεφέρη: «Κατά βάθος, όλα είναι ζητήματα φωτός».
Αυτή η πνευματική διαδρομή, που συνδέει το μυθικό, το θεολογικό, το φιλοσοφικό και το ψυχολογικό φως, δίνει στον θεατή το ερέθισμα να προσεγγίσει τα έργα όχι μόνο ως αισθητικά γεγονότα, αλλά και ως διανοητικά και υπαρξιακά ίχνη.
Καλλιτέχνες με προσωπική φωνή
Κάθε ένας από τους 31 καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση, με το προσωπικό του ύφος, την υλική του παλέτα και τη θεματική του εστίαση, συνθέτει ένα πολυφωνικό σύνολο. Η διάταξη των έργων δεν ακολουθεί την αυστηρή λογική ενός μουσειακού μονολόγου, αλλά προτείνει μια διαλεκτική εμπειρία, όπου οι θεατές καλούνται να συμμετάσχουν – να κινηθούν, να νιώσουν, να σκεφτούν.
Η επιλογή των υλικών, η χρήση φωτός, σκιάς και διάφανου, η εναλλαγή της σιωπής με τη χειρονομία, δίνουν στη φετινή έκθεση μια μεταφυσική ποιότητα. Εδώ, η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν αντιμετωπίζεται ως εργαλείο καλλιτεχνικής παραγωγής, αλλά ως στοχαστικό πεδίο, που απευθύνεται στον σύγχρονο «μετάνθρωπο» – εκείνον που αναμετράται με νέες δυνατότητες και νέες ευθύνες.
Ένας θεσμός με πολιτισμικό βάθος
Οι ΠΛΟΕΣ, μέσα από τις ετήσιες ομαδικές εκθέσεις τους, έχουν αναδείξει την Άνδρο σε σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη εικαστική σκηνή. Όμως το σημαντικότερο επίτευγμά τους είναι η σταθερή τους πρόταση διαλόγου ανάμεσα στην τέχνη, την κοινωνία και τον πολιτισμό. Δεν προσφέρουν απλώς μια καλοκαιρινή έκθεση˙ συνδιαμορφώνουν το πολιτισμικό αφήγημα της εποχής μας.
Φέτος, με το Lumen de Lumine / Φως εκ Φωτός, η εικαστική πράξη γίνεται πράξη στοχασμού. Το φως δεν είναι μόνο εργαλείο, αλλά σύμβολο, παρηγορία και πρόκληση. Και η τέχνη, για ακόμη μία φορά, αποδεικνύεται το πεδίο εκείνο όπου τα δύσκολα ερωτήματα μπορούν να τεθούν με τόλμη, χωρίς να απαντηθούν με βιασύνη.
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν
Οι τριάντα ένας καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση, με διαφορετικές αφετηρίες, τεχνοτροπίες και μέσα έκφρασης, συνδιαμορφώνουν έναν πολυφωνικό εικαστικό διάλογο, όπου το «φως» αποκτά κάθε φορά νέα υφή, νέα ένταση και νέα πνευματική σημασία, ανάλογα με την εσωτερική γλώσσα του δημιουργού:
Ηώ Αγγελή, Σωτηρία Αλεβίζου, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, Ανδρέας Βεντούρης, Μαριλίτσα Βλαχάκη, Βούλα Γουνελά, Κώστας Δικέφαλος, Στέφανος Ζαννής, Τάκης Ζερδεβάς, Μαριγώ Κάσση, Δημήτρης Κόκορης, Σπύρος Κοτζάμπασης, Δήμητρα Μαλταμπέ, Αλεξάνδρα Μαράτη, Καλλιρρόη Μαρούδα, Ελεάννα Μαρτίνου, Δημήτρης Μεράντζας, Κατερίνα Μερτζάνη, Κατερίνα Μπουρατζή, Αντωνία Παπατζανάκη, Νατάσσα Πουλαντζά, Παναγιώτης Σιάγκρης, Ευανθία (Έφη) Σούτογλου, Βαρβάρα Σπυρούλη, Γιάννης Στεφανάκις, Βασίλης Τάγκαλος, Μαριάννα Τρώντσιου, Μαρία Τσεσμελή, Πόπη Τσουκάτου, Αλέξης Φούντζουλας, Έφη Φουρίκη.
Info Εκδήλωσης
Ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως
Επαρ.Οδ. Άνδρου-Λιμάνι Γαυρίου 102,
Άνδρος 845 00
Lumen de Lumine / Φως εκ Φωτός
Εγκαίνια έκθεσης: Σάββατο 26 Ιουλίου (20:00)
Διάρκεια έκθεσης: Σάββατο 26 Ιουλίου έως και Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2025
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: 10.30 – 14.30 & 18.30 – 21.30 καθημερινά, εκτός Τρίτης.
