Γράφει η Δρ. Ιστορικός Τέχνης, Μαράη Γεωργούση
Από τη Γαλλική Επανάσταση στη Ρωσική Επανάσταση, από το Ρομαντικό Μπαλέτο στο Κλασικό Μπαλέτο. Στον 19ο αιώνα διαδραματίστηκαν σημαντικές τομές στην ιστορία παγκοσμίως, που ήταν καθοριστικές για το μέλλον της ανθρωπότητας. Το μπαλέτο δεν έμεινε ανεπηρέαστο. Η καθολικότερη τέχνη του μπαλέτου, ήδη από την γέννησή της, πέρασε από αρκετούς διαχωρισμούς, που την χαρακτήριζαν και εξυπηρετούσαν μεταγενέστερα την καλύτερη μελέτη της εκάστοτε περιόδου.
Ζιζέλ είναι μια ονειροφαντασία, που τάραξε την ιδιοσυγκρασία ακόμα και των ίδιων των ποιητών
Ο μαγικός κόσμος του μπαλέτου προσφέρει μια φυγή από την τετριμμένη πραγματικότητα. Αποτελεί μια απόδραση από την υλιστική ύπαρξή μας, σ’ ένα κόσμο μυστηρίου, παθών, απίθανου κάλλους, ευφάνταστης ομορφιάς. Συγκεκριμένα το μπαλέτο Ζιζέλ ή Οι Ουίλι (1841) είναι μια ονειροφαντασία, που τάραξε την ιδιοσυγκρασία ακόμα και των ίδιων των ποιητών.
Ποιές είναι όμως οι Ουίλι;
Ο Χάινε αναφέρει πως ο θρύλος θέλει οι Ουίλι να είναι οι μνηστευμένες εκείνες κοπέλες που πέθαναν πριν παντρευτούν τον αγαπημένο τους. Δεν μπορούν να ησυχάσουν και κάθε βράδυ τα μεσάνυχτα ζωντανεύουν και αλίμονο σε όποιον νεαρό βρεθεί στον δρόμο τους, θα τον αναγκάσουν να χορέψει μέχρι θανάτου. Ντυμένες με τα όμορφα νυφικά τους, με λουλουδένια στεφάνια στα μαλλιά και αστραφτερά δαχτυλίδια χορεύουν στο φεγγαρόφωτο σαν ξωτικά, σαν νεράιδες των νερών, που κάποιος τις αναγνωρίζει εύκολα από τα βρεγμένα φορέματα στο τελείωμά τους. Αυτές οι άψυχες «Βακχίδες» είναι πανέμορφα ακαταμάχητες.
Η Ζιζέλ αποτελεί ορόσημο και σημείο αναφοράς για κάθε μπαλαρίνα, έστω και αν ο ρόλος είναι τεχνικά και εκφραστικά ιδιαίτερα απαιτητικός. Το λιμπρέτο των Σεν Ζωρζ (1799-1875) και Γκοτιέ (1811-1872) βασίζεται σ’ ένα ποίημα από τη συλλογή του Βίκτωρος Ουγκώ Les Orientales, όπου οι χορευτές είναι καταδικασμένοι να χορεύουν όλο το βράδυ και από το δοκίμιο του Χάινριχ Χάινε De l’Allemagne, όπου γίνεται αναφορά στα Ουίλι, τα Σλαβικά υπερφυσικά όντα, που γοητεύουν τους άνδρες και τους οδηγούν στον θάνατο μέσα από την εξάντληση του χορού.
Τη μουσική υπογράφει ο γάλλος συνθέτης, Αντόλφ Αντάμ (1803-1856), που αν και πολυγραφότατος, στις μέρες μας είναι γνωστός κυρίως για αυτό το έργο. Η πρεμιέρα της Ζιζέλ έγινε στην Όπερα του Παρισιού με τεράστια επιτυχία στις 28 Ιουνίου 1841, με την Ιταλίδα μπαλαρίνα Καρλότα Γκρίζι (1819-1899) στον επώνυμο ρόλο, τον Λισιέν Πετιπά ως Άλμπρεχτ και τον Ζαν Κοραλί ως Ιλαρίωνα.
Το μπαλέτο αυτό έχει κινηματογραφηθεί και παρουσιαστεί αρκετές φορές με ξεχωριστές ερμηνείες και παραγωγές όπως: του μπαλέτου Μπαλσόι με την Γκαλίνα Ουλάνοβα και τον Νικολάι Φανταγέτσεφ (1956), του American Ballet Theater με την Κάρλα Φράτσι και τον Έρικ Μπρούν (1969), και του Μπαλέτου της Βαυαρίας με την Λυν Σήμουρ και τον Ρούντολφ Νουρέγιεφ (δεκαετία του ’70).
Η πρώτη πράξη του μπαλέτου εκτυλίσσεται σ’ ένα μεσαιωνικό χωριό της Ρηνανίας. Η Ζιζέλ είναι μια νεαρή χωριατοπούλα, η οποία μένει με την μητέρα της Μπέρτα, ερωτεύεται όμως τον νεοφερμένο αριστοκράτη Άλμπρεχτ, αγνοώντας την πραγματική καταγωγή του.
Η αποκάλυψη της ταυτότητας, καθώς και του αρραβώνα του με μια κοπέλα της τάξης του, από τον τυφλωμένο από ζήλεια δασοφύλακα Ιλαρίωνα, καθώς είναι ερωτευμένος με την Ζιζέλ, οδηγεί την κοπέλα στην τρέλα και την αυτοκτονία.
Στη δεύτερη πράξη, ο μετανοημένος Άλμπρεχτ πηγαίνει στον τάφο της Ζιζέλ, που βρίσκεται στο δάσος έξω από το χωριό, εκεί σκύβει και θρηνεί τον χαμό της. Εμφανίζεται η Μύρτα με την συνοδεία της, η βασίλισσα των Ουίλι για να μυήσουν την Ζιζέλ. Στον δρόμο βρίσκουν τον Ιλαρίωνα και τον αναγκάζουν να χορέψει μέχρι να πεθάνει.
Το ίδιο προσπαθούν να κάνουν και με τον Άλμπρεχτ αλλά η Ζιζέλ τον προστατεύει χορεύοντας ως την αυγή, οπότε παύει και η εξουσία των ξωτικών. Τότε μόνο επιστρέφει στον τάφο της, γνωρίζοντας πια πως θα ανήκει και η ίδια στα Ουίλι. Η απόλυτη αγάπη της ξεπέρασε τα όρια του θανάτου, ένα μπαλέτο ύμνος στον αληθινό έρωτα.
