Η έκθεση «The scrambled papers theory» («Η θεωρία των κωδικοποιημένων χαρτιών») του Κωνσταντίνου Πάτσιου θα παρουσιαστεί στην γκαλερί alma Contemporary art Gallery, από τις 28 Μαρτίου έως τις 4 Μαΐου σε επιμέλεια Λουΐζας Καραπιδάκη.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Αν το ασυνείδητο δομείται ως γλώσσα, τότε η αντιπαράθεση των «κωδικοποιημένων χαρτιών», δομεί έναν νέο επικοινωνιακό κώδικα. Με αυτή την υπόθεση, ξεκίνησε η συνομιλία μας με τον Κωνσταντίνο Πάτσιο παρουσιάζοντάς μας τη νέα του δουλειά με τίτλο «The Scrambled Papers theory».
Ο καλλιτέχνης, λάτρης των παιγνίων και των συμβολισμών, αναφέρθηκε στην διττή ερμηνεία του τίτλου της έκθεσης ως ένα ακόμη παίγνιο που ενέπλεξε στη δουλειά του, μια έμμεση αναφορά στο Αυγό, ως συγκερασμού της υλικότητας της τέχνης με τη γεύση, και ως αρχέτυπου της δημιουργίας και της γέννησης.
Μέσω της ψυχαναλυτικής διάστασης των έργων, της εμμονής του με την αυτόματη γραφή, καθώς και της δόμησης του τυχαίου ο καλλιτέχνης εκφράζει επιθυμίες και φόβους με σύμβολα, στη λογική του ονείρου, εκεί όπου όλα είναι πιθανά.
-Κωνσταντίνε, η νέα σου ατομική έκθεση που παρουσιάζεται στην γκαλερί alma Contemporary Art Gallery, από τις 28 Μαρτίου έως τις 4 Μαΐου έχει τίτλο «The scrambled papers theory» («Η θεωρία των κωδικοποιημένων χαρτιών»).
Πώς επέλεξες αυτόν τον τίτλο;
– Για μένα ένας τίτλος δεν περιγράφει μόνο, αλλά διευρύνει και νοηματοδοτεί τη δουλειά μου. Μου αρέσουν οι διττές σημασίες. Στην ενότητα «the scrambled papers theory» βασικό υλικό μου είναι χαρτιά από την επιδερμίδα της πόλης που σειροθετούνται από ευκλείδεια στοιχεία, κάθετες και οριζόντιες γραμμές. Πρόκειται για δέκα έργα που έκανα την τελευταία διετία. Έχουν συγκεκριμένη δομή και διάσταση 1,50×1,50μ. Είναι τετράγωνα, έχουν το τέλειο γεωμετρικό σχήμα.
Ο τίτλος προέκυψε όταν βρήκα τις εντελώς διαφορετικές σημασίες του ρήματος «scramble». Κώδικας, τσαλάκωμα, αυγό. Τα έργα μου είναι παζλ από μικροστοιχεία, γι’ αυτό υπάρχει το στοιχείο του κώδικα στη δουλειά μου.
Το χάρτινο υλικό προστέθηκε μετά από επεξεργασία, τσαλάκωμα, έχοντας υποστεί ολοκληρωτική μεταστοιχείωση. Το αυγό, ως αρχετυπικός συμβολισμός της δημιουργίας αλλά και ως αναφορά στην υλικότητα της τέχνης.
– Στα κολλάζ σου χρησιμοποιείς μικρά δομικά στοιχεία σε μαύρο φόντο. Μίλησέ μας για τις τεχνικές που χρησιμοποιείς.
– Η τελευταία μου δουλειά είναι κολλάζ σε καμβά. Ο καμβάς με βοήθησε να αναπτύξω μια νέα τεχνική, όπου το κολλάζ και το ντεκολλάζ γίνεται με ευκολία. Συνθέτω, χαράσσω, επιζωγραφίζω με όλα τα υδατοδιαλυτά χρώματα.
Υπάρχουν μικρά χαρτιά από αποκόμματα εισιτηρίων μέχρι μεγάλες αφίσες από μουσεία και πόλεις της Ευρώπης, τις οποίες συλλέγω και εμπλουτίζω τα έργα μου.
– Τι συμβολικές αλληγορίες χρησιμοποίησες;
– Αρκετό μαύρο, τόσο που αποκτά ψυχαναλυτική διάσταση παραπέμποντας στην άβυσσο του ασυνείδητου, απ’ όπου ξεπηδούν τα όνειρα, οι ενορμήσεις και οι επιθυμίες.
Για τους Ορφικούς μέσα από το βαθύ έρεβος της νύχτας ο χρόνος γέννησε το κοσμικό αυγό, την αρχή των πάντων, που παρελαύνει σε όλες τις αρχαίες μυθολογίες. Πληθώρα συμβόλων –από το αστέρι του Δαβίδ μέχρι κρανία και αρχαιοελληνικά εκμαγεία– επιχειρούν να αποθανατίσουν το εφήμερο στο διηνεκές. Πολλές είναι και οι αναφορές στη γερμανική ρομαντική τέχνη, που σήμανε τη στροφή στην παράδοση, τον ιδεαλισμό, το ασυνείδητο και το συναίσθημα, έναντι της ορθολογιστικής σκέψης του Διαφωτισμού και των αυστηρά οροθετημένων προτύπων του κλασικισμού.
Στο πλαίσια του ρομαντικού κινήματος, ο αυθορμητισμός και η αυθεντικότητα της ατομικής εσωτερικής αλήθειας συνιστούν τα αποκλειστικά κριτήρια για την εκτίμηση κάθε έργου τέχνης, το οποίο έχει μοναδικό χαρακτήρα διότι εκφράζει το προσωπικό βίωμα του δημιουργού.
Ακόμα και το τετράγωνο σχήμα τους έχει κι αυτό τη σημειολογία του: Είναι η διασταύρωση της κάθετης αρσενικής , φαλλικής ευθείας με την οριζόντια θηλυκή .
Οι κορυφές του αντιστοιχούν στα τέσσερα στοιχεία (Φωτιά, Αέρα, Νερό και Γη) και οι πλευρές του στις τέσσερεις βασικές κατευθύνσεις, συμβολίζοντας τη σταθερότητα και την ισορροπία.
– Αναφέρεις ότι στο σύνολο του έργου σου υπάρχει μια ψυχαναλυτική διάσταση και εμμονή με την αυτόματη γραφή. Εξήγησέ μας πώς το αντιλαμβάνεσαι.
– Αν έκανα άλλη δουλειά, θα γινόμουν αρχιτέκτονας ή ψυχαναλυτής, ή θα πήγαινα στην Αφρική όπως ο Ρεμπό να πουλάω όπλα!
Η ψυχανάλυση είναι η σύγχρονη φιλοσοφία, είναι εργαλείο που με βοηθάει να ενδοσκοπώ. Ο τρόπος που δημιουργώ προσιδιάζει στην αυτόματη γραφή, που κάνει την ψυχή να ανοίγει, παρακάμπτοντας τους κανόνες της λογικής. Με ενδιαφέρει το παιχνίδι μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου.
Ο Νίτσε έλεγε πως η ζωή είναι ένα «κολύμπι στα βαθιά και κατευθείαν έξω». Σαν κολύμπι στα βαθιά της ψυχής αντιλαμβάνομαι και την ενασχόληση με την τέχνη. Μπαίνεις στα βαθιά και μετά βγαίνεις και στοχάζεσαι. Το γνώθι σ’ αυτόν είναι μέγιστη αρετή. Η ψυχανάλυση άλλωστε προσπάθησε να αποκωδικοποιήσει έργα τέχνης.
Ο Φρόιντ έχει προσεγγίσει εκτενέστατα αυτή τη σχέση.
– Από ποιους καλλιτέχνες πιστεύεις ότι έχεις επηρεαστεί;
– Από τον εαυτό μου! Η δουλειά μου είναι χαρμάνι πραγμάτων, από την εννοιολογική τέχνη και τον εξπρεσιονισμό μέχρι τον Franz West, τον Sigmar Polke, τον Mike Kelley και τη σχολή του L.A. Προσπαθώ να φέρω σε διάλογο ετερόκλητα στοιχεία.
– Υπάρχει ήδη ενδιαφέρον από συλλέκτες για την δουλειά αυτή. Πιστεύεις ότι παρουσιάζεις κάτι διαφορετικό;
– Είναι από τις πιο ώριμες παρουσιάσεις των τελευταίων ετών που έχω κάνει. Η τεχνική μου έχει εξελιχθεί και θεωρώ ότι το αποτέλεσμα διακρίνεται από μεγάλη συνέπεια.
Η ιστορικός τέχνης Λουϊζα Καραπιδάκη σημειώνει για την έκθεση: «Ο Κωνσταντίνος Πάτσιος παρουσιάζει την τελευταία ενότητα των έργων του, κυρίως κολλάζ με μικτές τεχνικές και επιζωγραφήσεις. Αυτή τη φορά επιλέγει καμβάδες μεγάλων διαστάσεων. Του δίδεται έτσι η δυνατότητα να αξιοποιήσει τις μορφοπλαστικές του αξίες, συνδυάζοντας δεξιοτεχνικά έτοιμες εικόνες με τις δικές του επεμβάσεις και συνθέσεις. Επιμένει να χρησιμοποιεί αναγνωρίσιμα μοτίβα από κλασικά έργα της ιστορίας της τέχνης, αλλά με τις προσθήκες και τις αναμείξεις τους αποδίδει νέες παραστατικές αξίες. Πρόσωπα, τοπία και σύμβολα, αναγνωρίσιμα ή υπαινικτικά εμπλουτίζονται με τις ζωγραφικές του παρεμβάσεις και παραπέμπουν σε ιστορικές αναφορές, επινοούν σχολιασμούς ή δημιουργούν συμβολικές αλληγορίες.
Πρόσωπα, τοπία και σύμβολα, αναγνωρίσιμα ή υπαινικτικά εμπλουτίζονται με τις ζωγραφικές του παρεμβάσεις
Πολλά είναι και τα αυτοβιογραφικά στοιχεία που παραθέτει, χρησιμοποιώντας ακόμα και προσωπικά αντικείμενα ως σημείο αναφοράς και ημερολόγιο. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη δουλειά του ως «καταβύθιση στο ασυνείδητο» γιατί επαναλαμβάνει συστηματικά το μαύρο στοιχείο ως έκφραση του ασυνείδητου, του ονείρου, του απόλυτου κενού, του τέλους, του θανάτου. Αποτελεί επίσης φόρο τιμής στους Γερμανούς ρομαντικούς του 18ου αιώνα, που έφεραν στο φως τα ασυνείδητα φαινόμενα, όπως τα καταπιεσμένα συναισθήματα, τις αυτόματες δεξιότητες, τις κρυφές φοβίες και τις επιθυμίες.
Ο Πάτσιος συνεχίζει με την αναγνωρίσιμη γραφή του να πλάθει νέες αντικειμενικές πραγματικότητες, α-χρονες και να τις μετατρέπει σε εντυπωσιακές εικαστικές διατυπώσεις με πολυδιάστατο περιε/χόμενο».
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα axianews φύλλο 8/3/2019
