Ο Πάμπλο Πικάσο, μια από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα, δεν υπήρξε μόνο επαναστάτης της τέχνης, αλλά και ένας άνθρωπος με έντονο δεσμό με τα ζώα — ιδίως με τους σκύλους που συντρόφευαν την καθημερινότητά του. Αν και πιο γνωστός είναι ο μικρόσωμος Ντάξχουντ του, ο Λουμπ, ο Πικάσο περιβαλλόταν από έναν ολόκληρο ζωολογικό «κύκλο»· ανάμεσά τους ξεχωρίζουν και τρία Αφγκάν Χάουντ, καθώς και ένας εντυπωσιακός Μπόξερ.
Ο Φωτογράφος που Αποκάλυψε τον Καλλιτέχνη: David Douglas Duncan
Πολλές από τις πιο τρυφερές και αυθεντικές στιγμές του Πικάσο καταγράφηκαν από τον αμερικανό φωτογράφο David Douglas Duncan (1916–2018), στενό φίλο του καλλιτέχνη. Ο Duncan, γνωστός για τις φωτογραφίες του από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Πόλεμο της Κορέας, απέκτησε μοναδική πρόσβαση στην ιδιωτική ζωή του Πικάσο. Από το 1956 και έπειτα, επισκέφθηκε επανειλημμένα τη βίλα του στη Νότια Γαλλία, απαθανατίζοντας τον καλλιτέχνη σε στιγμές δημιουργίας, στοργής και χαλάρωσης, πλάι στη σύντροφό του Ζακλίν Ροκ και στα αγαπημένα του ζώα.
Οι Σκύλοι που Έζησαν στο Πλευρό του Πικάσο
Ο Πικάσο φημιζόταν για τον αυθορμητισμό του, την αγάπη του για το παράδοξο και τη βαθιά συναισθηματική του φύση — στοιχεία που αντανακλώνται και στον τρόπο με τον οποίο σχετιζόταν με τα ζώα. Αν και ο Λουμπ, ο μικρός Ντάξχουντ, έχει μείνει ως ο «πιο διάσημος σκύλος της σύγχρονης τέχνης», υπήρχαν και άλλοι σύντροφοι στη ζωή του καλλιτέχνη.
Τα Αφγκάν Χάουντ, ράτσα ευγενική και επιβλητική, είχαν ιδιαίτερη θέση στη ζωή του. Ο Πικάσο είχε τρία: τον Καμπούλ, τον Κάσμπεκ και τη Σοτερέλ.
Σε μια συγκινητική φωτογραφία του 1975, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Πικάσο, ο Καμπούλ ποζάρει μελαγχολικός μπροστά από το σπίτι όπου κάποτε μοιραζόταν την καθημερινότητά του με τον καλλιτέχνη και τη Ζακλίν. Ο Duncan σχολιάζει πως ο σκύλος περνούσε τις τελευταίες του μέρες «κοιτάζοντας το σπίτι, σαν να θυμόταν τις παλιές μέρες».
Κάποιοι μελετητές έχουν υποστηρίξει πως το εμβληματικό γλυπτό του Πικάσο στην Πλατεία Daley του Σικάγο (1967) ενδέχεται να είναι μια αφηρημένη αναπαράσταση του κεφαλιού του Καμπούλ — ένας φόρος τιμής μέσα από τη φόρμα.
Παράλληλα, στον κόσμο του Πικάσο συναντάμε και τον Τζαν, έναν σκύλο ράτσας Μπόξερ, ο οποίος φωτογραφήθηκε σε μια αστεία αλλά απολαυστική «μονομαχία βλεμμάτων» με τον Λουμπ.
Και βέβαια, δεν πρέπει να ξεχάσουμε την Εσμεράλδα, την κατσίκα που έγινε μούσα και σύμβολο, αποτυπωμένη τόσο σε γλυπτά όσο και σε χαρακτικά έργα του καλλιτέχνη.
Ζώα στην Τέχνη του Πικάσο
Η σχέση του Πικάσο με τα ζώα δεν ήταν μόνο προσωπική — ήταν και καλλιτεχνική. Από την πρώιμη περίοδο έως και τα τελευταία του έργα, οι μορφές ζώων (περιστέρια, ταύροι, κατσίκες, άλογα, σκύλοι) κατακλύζουν τα έργα του. Συχνά, εκπροσωπούν κάτι πολύ περισσότερο από το ίδιο το είδος τους: γίνονται σύμβολα ειρήνης, ζωτικότητας, μητρότητας ή αντιπαράθεσης.
Εντούτοις, αξίζει να σημειωθεί πως, μέχρι σήμερα, δεν έχουν εντοπιστεί σαφείς αναπαραστάσεις Αφγκάν Χάουντ στα ζωγραφικά έργα του, γεγονός που ίσως αποκαλύπτει μια λεπτή διάκριση ανάμεσα σε εκείνα τα ζώα που έμπαιναν στη σφαίρα του προσωπικού του μύθου και εκείνα που λειτουργούσαν ως εικαστικά σύμβολα.
Ζακλίν Ροκ: Η Σιωπηλή Παρουσία
Πλάι στα ζώα —και πάντα δίπλα στον Πικάσο— βρίσκεται η Ζακλίν Ροκ, σύντροφός του από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 και τελευταία σύζυγός του. Στις φωτογραφίες του Duncan, η Ζακλίν εμφανίζεται συχνά με τα σκυλιά της οικογένειας. Η παρουσία της είναι ήρεμη, σχεδόν σιωπηλή, αλλά σταθερή — μια φιγούρα που συγκρατεί τη ζωή του Πικάσο καθώς εκείνος παραδίδεται στην τέχνη, στο παιχνίδι και στις φιλίες με τα ζώα του.
Οι φωτογραφίες του David Douglas Duncan είναι κάτι παραπάνω από ντοκουμέντα. Είναι πύλες σε έναν κόσμο οικείο, καθημερινό, αλλά βαθιά ποιητικό. Έναν κόσμο όπου ο Πικάσο δεν ήταν μόνο ζωγράφος, αλλά και άνθρωπος που αγαπούσε, ζούσε και μοιραζόταν τη ζωή του με πλάσματα που δεν μιλούσαν, αλλά καταλάβαιναν.
- Ενδεικτικές Πηγές & Παραπομπές:
David Douglas Duncan, Picasso & Lump: A Dachshund’s Odyssey (Thames & Hudson, 2006). - David Douglas Duncan, Goodbye Picasso (Grosset & Dunlap, 1974).
- The Afghan Hound Archives, διαθέσιμα στον ιστότοπο: afghanhoundarchives.com
- Hulton Archive/Getty Images
- Σχόλια του Duncan για τον Καμπούλ από συνέντευξη του 1975 (παρατίθενται στην ιστοσελίδα του Duncan).
- Δημόσια συζήτηση για το γλυπτό του Πικάσο στην Πλατεία Daley και τη σύνδεσή του με τον Καμπούλ: Chicago Public Art Commentary.
