Ο απώτερος σκοπός της τέχνης είναι να αποκρύπτει την τέχνη. Η εμφανής προσπάθεια είναι η αντίθεση της χάρης, έγραψε ο αναγεννησιακός συγγραφέας Μπαλταζάρε Καστιλιόνε, ο οποίος συνδέθηκε σθεναρά με τον όρο Sprezzatura στο βιβλίο του «Το εγχειρίδιο του καλού Αυλικού» το 1528.
Το βιβλίο του σηματοδότησε την αλλαγή της σκέψης, των προτεραιοτήτων και του προσανατολισμού του αναγεννησιακού ανθρώπου, κατ΄επέκταση τον Homo Universialis. Sprezzatura σημαίνει, να μην προσπαθεί κανείς σκληρά για τίποτα. Eπίσης, να διατηρεί την τέλεια επαφή του με το περιβάλλον.
Ο Καστιλιόνε εισήγαγε τον όρο αμέσως μετά τον θάνατο των Λεονάρντο και Ραφαέλ, οι οποίοι μετρίασαν την αυστηρότητα της εποχής και ενορχηστρωμένα εισήγαγαν μια αίσθηση οικειότητας στη ζωγραφική. Οι εν λόγω καλλιτέχνες ήταν από τους πρώτους που ζωγράφισαν γυναίκες σε πορτραίτο τριών τετάρτων, σε πιο χαλαρές στάσεις, σε αντίθεση με την επικρατούσα τάση να ζωγραφίζουν τη γυναίκα μόνο προφίλ, σπάζοντας έτσι νόρμες και επιταγές. Ειδικότερα, με τη Μόνα Λίζα, ο Ντα Βίντσι προχώρησε και την απεικόνισε όχι μόνο με το χαμόγελο αλλά και με ένα βαριεστημένο ύφος να κοιτά τον θεατή. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την απόλυτη έκφραση της Ιταλικής Sprezzatura και όχι μόνο εισήγαγαν τον όρο και στην ιστορία της τέχνης αλλά τον απογείωσαν.
Η ικανότητα να αποκρύπτεις την τέχνη, είναι ένα είδος χάρητος, η πεμπουσία. Η ιδέα έλκει τις ρίζες της από αρχαιοτάτων χρόνων, από τον Αριστοτέλη και τον Κικέρωνα και μετέπειτα έγινε χρήση του όρου στην Αβάντ Γκαρντ τέχνη με τα «ready-mades» του Ντυσάμπ και των υπολοίπων Ντανταϊστών, οι οποίοι συμμερίζονταν την άποψη της κοινοποίησης των επιδεξιοτήτων του καλλιτέχνη.
Ο κανόνας ότι η τέχνη πρέπει, να αποκρύπτεται συναντάται σε διάφορους τομείς, από την κοσμετολογία στην εσωτερική διακόσμηση, από την πολιτική μέχρι την ποίηση, από την Αγγλική κηπουρική στο ατημέλητο chic. Όπου η τέχνη αποκρύπτεται, είναι έκδηλο το αυθόρμητο, όπως στη φύση. Επιπλέον, παραδόξως, η ενέργεια αυτή εξυμνεί την τεχνική. Μια εμβριθής μελέτη και περιοδεία στην αισθητική, την φιλοσοφία και την ιστορία της τέχνης Sprezzatura παρουσιάζει μια εντυπωσιακά πρωτότυπη αντιπαράθεση με παραπλανητική ευκολία.
Ο όρος Sprezzatura χρησιμοποιείται επίσης και στον χώρο εργασίας. Κατά την Αναγέννηση οι εργαζόμενοι όφειλαν να αγωνιστούν με όλα τα μέσα, για να δημιουργούν κάτι ούτως ώστε να φαίνεται εύκολο και θεόσταλτο το δημιούργημα τους. Σε αντίθεση με τους υποστηρικτές του όρου δεν ήταν ποτέ αγχωμένοι, παρέμεναν ήρεμοι, δημιουργικοί και ικανοί και ποτέ δεν καυχώνταν για το πόσο πολύ σκληρά εργάζονταν.
Εξυπακούεται, ότι Sprezzatura δεν είναι μόνο μια αβίαστη κομψότητα, αλλά και ένας επίπονος αυτοέλεγχος. Σήμερα, ο όρος χρησιμοποιείται κατά κόρον στη μόδα και σημαίνει το αντίθετο της αποστειρωμένης τελειότητας ή κατ’ άλλους το στοχευμένα ατημέλητο ντύσιμο.
Η εφαρμογή του όρου στην καθημερινότητα του ανθρώπου απαιτεί υψηλό βαθμό ενσυνειδησίας και απλότητα χωρίς ίχνος εντυπωσιασμού σε οτιδήποτε κάνουμε ή λέμε.
Επί του προκείμενου, στην πρώτη παρουσίαση των έργων του ο καλλιτέχνης επέλεξε το ανεπιτήδευτο και προσέγγισε το πηγαίο αβασάνιστα, αποφεύγοντας εντυπωσιασμούς. Επιχείρησε, να αποτυπώσει τον όρο μέσα από τα έντεκα ζωγραφικά έργα αποστασιοποιημένος από το πομπώδες και το προφανές. Με αυτό τον τρόπο έδωσε χώρο στο φυσικό και το τυχαίο και αφήνει αιχμές, νύξεις για προσωπικές συμπεριφορές, συνήθειες, ανομολόγητες φοβίες, προκαταλήψεις.
INFO:
Η πρώτη παρουσίαση ζωγραφικής έκφρασης των έντεκα έργων του Παναγιώτη Λεζέ θα γίνει την Τετάρτη στις 28 Νοέμβριου 2018 και ώρα 8.00 μ.μ.
Winebar «Θα σε κάνω Βασίλισσα», Ιερά Οδός 64 & Βεροίας 13, Βοτανικός, Αθήνα
Who is Who
Ο Παναγιώτης Λεζές ζει και εργάζεται στην Αθήνα και είναι απόφοιτος του Τμήματος Καλών Τεχνών του Αμερικανικού Κολλεγίου Deree, αφού πρώτα παρακολούθησε σεμινάρια σχεδίου και ζωγραφικής στο Central Saint Martins College, London και Art students Leagues New York.
Σπούδασε Οικονομικά με Μεταπτυχιακά στις Ευρωπαϊκές Σπουδές στο ULB Βρυξέλλες. Εργάστηκε στο Υπουργείο Οικονομικών, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ε.Συμβούλιο και συμμετείχε σε αποστολές των Ην. Εθνών και Ε.Ε. στην Σερβία, Κόσοβο, Αλβανία. Επίσης έχει εργαστεί στην Καθημερινή και τον Ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9,84.
Δεν έψαξε πολύ ούτε είχε όνειρο να γίνει καλλιτέχνης, δεν το διάλεξε, απλά η τέχνη τον τύλιξε στα χρώματα και στις γοητειές της και παραδόθηκε, γιατί επιθυμούσε να ταξιδεύσει εκεί, που δεν φτάνει ο νους, εκεί που σε αποπλανά η μύχια σκέψη.
Η μεθοδολογία του ως νέος καλλιτέχνης αλλά έμπειρος θεατής εμπεριέχει στοιχεία ρεαλιστικά και εμπειρικά, όπως αυτά ενυπάρχουν στο κόσμο των ιδεών του. Οι εικόνες του είναι σχηματικές, προσκαλώντας και προκαλώντας τον θεατή να λάβει μέρος και θέση σε αυτές. Στις performances του υιοθετεί τη μιμητική, για να περιγράψει σκηνές και να διαβιβάσει μηνύματα.
Πιστεύει σε ένα αέναο διάλογο με δεδομένη δυναμική στην φύση και στη ζωή. Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό, καθώς και στην Documenta 14 το 2016-17, ενώ το βίντεο του έχει προβληθεί στην Strikof γκαλερί της Νέας Υόρκης και στο Platforms project 2018 στην Αθήνα.
Η αδιέξοδη κατάσταση της εποχής του «image» και της συστηματικής επιβολής ενός θαυμαστού ψεύτικου κόσμου αντικατοπτρίζονται στον αινιγματικό ζωγραφικό κόσμο της εικαστικού με τίτλο “Sweet Melancholy” που παρουσιάζονται αυτές τις μέρες στην γκαλερί Art Πρίσμα.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
