Στα τέλη του περασμένου μήνα ξεκίνησαν να δημοπρατούνται στο Παρίσι οι συλλογές της Aristophil, ορισμένες από τις μεγαλύτερες συλλογές χειρογράφων και αυτόγραφων στον κόσμο. Οι οίκοι δημοπρασιών Aguttes, Artcurial, Drouot Estimations και

Ader-Nordmann οργάνωσαν επτά ιστορικές δημοπρασίες της εταιρείας που χρεοκόπησε όταν ο ιδρυτής της Gérard Lhéritier καταδικάστηκε για απάτη και ξέπλυμα χρήματος το 2015. Στις δημοπρασίες αυτές, οι οποίες συνολικά συγκέντρωσαν 17,6 εκατομμύρια ευρώ, αίσθηση έκανε η δυναμική παρουσία επιφανών γαλλικών μουσείων.

Πρώτο και καλύτερο το Μουσείο Rodin, το οποίο αγόρασε δύο τετράδια του Auguste Rodin, τα οποία προηγουμένως βρίσκονταν στη βιβλιοθήκη του αρωματοποιού και βιβλιόφιλου Lucien-Graux (1878-1944). Το ένα χρονολογείται περίπου στο 1905 και είχε χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια ταξιδιών στις περιοχές του Παρισιού Beaugency και Touraine, ενώ το άλλο σε επισκέψεις στο Blois και την Touraine το 1904. Γεμάτα με σημειώσεις και παρατηρήσεις γύρω από την τέχνη και την αρχιτεκτονική, οι σελίδες περιλαμβάνουν πολλά σχέδια, όπως σκίτσα για το μνημείο που φιλοτέχνησε ο Rodin για το γάλλο δραματουργό Henry Becque. Τα τετράδια πουλήθηκαν στη δημοπρασία γραμμάτων και χειρογράφων κορυφαίων καλλιτεχνών του 19ου και 20ού αιώνα που έκανε ο οίκος Aguttes στις 18 Ιουνίου για 19.500 και 20.800 ευρώ αντίστοιχα.

Βαν Γκογκ

Γράμματα του Vincent van Gogh προς δύο έτερους ολλανδούς ζωγράφους συγκέντρωσαν σχεδόν το ένα τρίτο της δημοπρασίας, το σύνολο της οποίας ανήλθε στα 2,3 εκατομμύρια ευρώ. Για πέντε χρόνια, από το 1881 έως το 1885, ο Van Gogh και ο νεαρός ζωγράφος με έδρα τις Βρυξέλλες Anthon van Rappard αντάλλασσαν αυτό που αποκαλούσαν «αποσπάσματα σκέψης». Ένα μακροσκελές γράμμα οκτώ σελίδων που είχε γράψει ο ζωγράφος στον van Rappard, από τη Χάγη στις 5 Μαρτίου 1883, περιελάμβανε πέντε σκίτσα με μολύβι ή μελάνι. Σε αυτό ο van Gogh μιλούσε για τα καλά στοιχεία διαφόρων υλικών που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες, τις προτιμήσεις του στην ολλανδική τέχνη και την αγάπη του για τον Τσαρλς Ντίκενς. «Κατά την άποψή μου, δεν υπάρχει άλλος καλλιτέχνης που είναι εξίσου ζωγράφος και σχεδιαστής όπως ο Ντίκενς», λέει. Υπερδιπλασιάζοντας την αρχική τιμή εκτίμησης στα 250.000-300.000 ευρώ, αγοράστηκε για 533.000 ευρώ.

Στο γράμμα τεσσάρων σελίδων που έγραψε από την Αρλ στις 22 Ιανουαρίου 1889 προς τον ολλανδό ζωγράφο Arnold Koning αναφέρει έναν αριθμό πινάκων -ανάμεσα στους οποίους και τα Ηλιοτρόπια- και τη φθίνουσα πνευματική του κατάσταση. Ξεκινάει λέγοντας: «Σε ευχαριστώ που μου έστειλες ευχές για καλή χρονιά από το μακρινό βορρά της πατρίδας μας. Έλαβα την κάρτα σου στο νοσοκομείο της Αρλ, όπου νοσηλευόμουν εκείνη την περίοδο λόγω μιας επίθεσης του εγκεφάλου ή κάποιου άλλου είδους πυρετού που είχε λίγο ως πολύ περάσει μέχρι τότε». Παρόλο που δεν είχε εικονογράφηση, αυτό το γράμμα πωλήθηκε για 338.000 ευρώ.

Γαλλικά ιδρύματα αγόρασαν επτά έγγραφα την επόμενη μέρα, 19 Ιουνίου, στη δημοπρασία που διεξήγαγε ο οίκος Drouot Estimations με χειρόγραφα συγγραφέων και ποιητών του 19ου και 20ού αιώνα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και το κορυφαίο έγγραφο της δημοπρασίας, ένα χειρόγραφο του 1872 του Patience. D’un été του συμβολιστή ποιητή του 19ου αιώνα Αρθούρου Ρεμπώ. Η σειρά από ποιήματα που είχε γράψει για τον εραστή του Πωλ-Μαρί Βερλέν αγοράστηκε από τη γενέθλια πόλη του Ρεμπώ, τη Charleville για 187.500 ευρώ.

Οι δημοπρασίες που διεξήγαγε ο οίκος Ader-Nordmann την επόμενη μέρα, 20 Ιουνίου, για μουσικά χειρόγραφα, συγκέντρωσαν συνολικά 3,25 εκατομμύρια ευρώ. Οι χειρόγραφες παρτιτούρες 122 σελίδων για το έργο Szenen aus Goethes Faust από τον Robert Schumann (1810-56) ηγήθηκαν της δημοπρασίας στα 650.000 ευρώ. Αυτό το σχεδόν τελειωμένο πρώτο προσχέδιο του κορυφαίου έργου του συνθέτη, το οποίο περιλαμβάνει πολλές τροποποιήσεις και αναθεωρήσεις που έγιναν κατά την περίοδο 1844-53, είχε πουληθεί μόλις το Νοέμβριο του 2011 στο Sotheby’s του Λονδίνου για 713.250 λίρες. Ο Schumann δεν άκουσε ποτέ ολοκληρωμένο το έργο του: λίγους μήνες αφότου το ολοκλήρωσε αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του σε άσυλο. Το έργο εκδόθηκε τελικά το 1858 στο Βερολίνο και εκτελέστηκε μπροστά σε κοινό για πρώτη φορά στην Κολονία τον Ιανουάριο του 1862.

Συνολικά, τα μεγαλύτερα ποσά συγκέντρωσαν δύο Βιβλία των Ωρών από τον ύστερο 15ο αιώνα, τα οποία προσέφερε ο Aguttes στις 15 Ιουνίου. Το Βιβλίο των Ωρών Petau, με 16 μετάλλια με χρυσό από τον Jean Poyer της Τουρ πωλήθηκε για 4,29 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το αντίστοιχο του Galeazzo Maria Sforza από το Μιλάνο, το οποίο χρονολογείται μεταξύ 1471-1476 έφτασε τα 2,21 εκατομμύρια ευρώ.

Πριν τη χρεοκοπία

Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν τη χρεωκοπία του Lhéritier, η Aristophil, για περισσότερο από μία δεκαετία, ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής στην αγορά ιστορικών γραμμάτων και χειρογράφων, ενθαρρύνοντας τους επενδυτές να κερδοσκοπήσουν σε μια αγορά που βρισκόταν υποτίθεται σε εξαιρετική φάση και θα τους απέδιδε ετήσια επιστροφή της τάξεως του 8% ή και περισσότερο. Συνολικά, δημιουργήθηκαν 54 διαφορετικές συλλογές, από σχεδόν 18.000 επενδυτές και συμβόλαια που ανέρχονται συνολικά στα 700 εκατομμύρια ευρώ, πριν τη χρεωκοπία της Aristophil και των θυγατρικών της το 2015. Μπορεί να χρειαστούν έως και 300 δημοπρασίες μέχρι να ολοκληρωθεί η δημοπράτηση των 135.000 αντικειμένων των συλλογών.