Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Ο εικαστικός Αχιλλέας Παπακώστας εμπνέεται από την «ελληνική γραμμή», όπως αυτή προβάλλεται στα αντικείμενα μοναδικής τέχνης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Από τα αγγεία, τα ανάγλυφα έργα και τις επιτύμβιες ληκύθους, ο ζωγράφος επιχειρεί να μεταγράψει την «καθαρή» γραφή του σχεδίου, με την οποία οι δημιουργοί απέδιδαν την πλαστικότητα των μορφών.

Θέλοντας να δώσει οντότητα στη γραμμή, δουλεύει τη νέα σειρά έργων από σχέδια και μικρά τελάρα, λιτά, χωρίς γραμμοσκιάσεις. Μυθολογικές φιγούρες, ομάδες από οπλίτες αλλά και αγροτικές σκηνές σχηματοποιούνται στο σύγχρονο βλέμμα του δημιουργού συνδέοντας τη σύγχρονη κλίμακα της γραφής με τον ρυθμό των καλλιτεχνών της αρχαιότητας.
Τα έργα του διακρίνονται για την επιτυχημένη προσπάθεια προσδιορισμού του επιπέδου ως διανοητικού χώρου και τον πλούτο και την ποιότητα του σχεδίου.

– Η τελευταία σας ατομική σας έκθεση έγινε στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τις πηγές της έμπνευσής σας;

Τα τελευταία χρόνια η δουλειά μου εξελίσσεται συνειρμικά, βήμα – βήμα. Η έμπνευση ή ο σπινθήρας που με ενεργοποιεί δεν είναι κάτι άλλο πέραν της ίδιας της δουλειάς και των δυσκολιών που η ίδια φέρει. Η τέχνη των αρχαίων μας είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός προσωπικού οράματος που συσχετίζεται με το μέτρο και το φως.

Το ύφος, η ενεργειακή ισορροπία, η τονική συγκρότηση, ο ρυθμός, η κλίμακα γραφής, ο προσδιορισμός του επιπέδου ως διανοητικός χώρος είναι μερικά από τα ζητήματα που απασχολούν τον τρόπο, το μέσο μου, τον ζωγραφικό μου κόσμο πέρα από το τι περιλαμβάνει η αφήγηση ανά έργο. Ό,τι «περιγράφω» αναφέρεται στην περιπέτεια υλικής και ψυχικής επιβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου μέσω ποιητικών μεταφορών και υπο-συνειδητών κωδικοποιήσεων.

“Κάθε φορά που έρχομαι σε επαφή με τους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου προσπαθώ να αναλύω την αίσθηση που μου προκαλουν”

– Με ποιο τρόπο συνδέσατε τα σχέδιά σας με τα αντικείμενα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου;

Κάθε φορά που έρχομαι σε επαφή με τους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου προσπαθώ να αναλύω την αίσθηση που μου προκαλούν. Η απλότητα της σύλληψης, η κατανομή των βασικών συνθετικών γραμμών, ο ρυθμός της γραμμής, η εναλλαγή χώρου και θέματος μέσω αναπνοών και πύκνωσης σου βάζουν το μολύβι στο χέρι. Όλοι αυτοί οι ανώνυμοι πιστοί τεχνίτες γίνονται φίλοι σου έτοιμοι να σου μάθουν πώς μυθοποιείται η καθημερινότητα, πώς θεοποιείται η ύλη.

“Είναι η ανάγκη να συνομιλήσεις, έστω και με αναρθρες κραυγές «σύγχρονου πολιτισμού», με ό,τι πιο απλό έχεις στα χΕρια σου”

– Στη δουλειά αυτή δίνετε έμφαση στο σχέδιο, στη γραμμή και όχι στο χρώμα. Πώς συλλάβατε αυτή την ιδέα;

Είναι η ανάγκη να συνομιλήσεις, έστω και με άναρθρες κραυγές «σύγχρονου πολιτισμού», με ό,τι πιο απλό έχεις στα χέρια σου. Η επικοινωνία είναι νοητή αλλά όχι μάταιη. Από το ίδιο χώμα – μάνα, κάτω από ίδιο ήλιο, ό,τι σώθηκε κατά τύχη. Τα ζωντανεύουμε ενάντια σε οτιδήποτε φολκλόρ και γραφικό, διορθώνοντάς τα με τα λάθη του κόσμου μας.

Απρόσκλητα μέλη μιας ακούσιας παράδοσης μασκαρεμένοι με τον μανδύα της επαναστατικής συντήρησης. Ό,τι μπορούμε αρκεί να ’μαστε κοντά στον θησαυρό. Κρατήρες, λευκές λήκυθοι, καθημερινά αντικείμενα χαράχθηκαν, ζωγραφίστηκαν με γραμμή ροής. Φλέβες μονοκονδυλιάς χτυπάνε αιώνες χωρίς απαιτήσεις μεγάλης καριέρας. Ζουν ταπεινά στα ξιπασμένα μάτια μας και αποθεώνονται. Οι ζωντανοί ανασταίνουν τους πεθαμένους. Σε παρασέρνουν και σε διατάζουν. Ένα μολύβι, ένα χαρτί και τα έχεις όλα.

– Είχατε σπουδαίους δασκάλους, όπως ο Τέτσης, η Παπασπύρου στην ΑΣΚΤ και ο φημισμένος δάσκαλοςVladimir Velickovic στην Ecole Nationale des Beaux Arts στο Παρίσι. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι έχετε επηρεαστεί από τη διδασκαλία τους και τη συναναστροφή μαζί τους;

Ο δάσκαλος, ο μάστορας, ο καθηγητής. Αναλαμβάνουν την ευθύνη και σε καθοδηγούν στα άγουρα χρόνια. Δούλευαν πολύ. Αυτή είναι και καλύτερη συμβουλή για έναν μαθητή. Από τη στάση τους απέναντι στο έργο τους έμαθα περισσότερα από την όποια τεχνογνωσία χρειάστηκε να μου μεταφέρουν. Το π’ως ζεις για τη ζωγραφική, το να είσαι παρών στο γεγονός, το πώς ελέγχεις τον εαυτό σου πάνω στη μάχη, την αξία των ιδανικών και τόσα άλλα.

– Θεωρείτε ότι η τέχνη αποτελεί επένδυση και η αγορά της τέχνης στην Ελλάδα έχει μέλλον;

Το πιο ανεξίτηλο σημάδι ταυτότητας ενός κράτους στον χρόνο είναι η τέχνη. Ό,τι ρόλο έπαιξε κοινωνικά η τέχνη στον σύγχρονο κόσμο τον συνεχίζει, με τα κέντρα εξουσίας να εναλλάσσονται κατά καιρούς αδυνατώντας παρ’ όλα αυτά να ορίζουν τις αξίες που με μεγαλύτερη επιτυχία αναδεικνύει ο χρόνος. Οι μόδες και η ρηχή πληροφόρηση καταναλώνουν πολλή σκέψη χρόνο και χρήμα που μόνο η βαθιά γνώση της ιστορίας θα μπορούσε να αποτρέψει. Σχολές μουσεία γκαλερί φουάρ δημοπρασίες έχουν αναγάγει την τέχνη σε μια βιομηχανία που αναγκαστικά θα πρέπει να παράγει και εύκολο προϊόν για γρήγορη κατανάλωση. Η Ελλάδα έχει μια λαμπρή ιστορία, έναν θησαυρό γνώσης για όποιον ενδιαφέρεται να κάνει σπουδαία πράγματα. Αυτά που μπορούν να γίνουν σ’ αυτόν τον τόπο δεν μπορούν να γίνουν πουθενά αλλού. Αυτό ισχύει για κάθε τόπο. Αυτή η ιδιαιτερότητα θέλει το ράφι της στο παγκόσμιο παζάρι για να φανεί. Κρατώντας την σε μια βαλκανική αποθήκη είναι σαν μην υπάρχει. Όσο πιο πολύ θα πιστεύουμε εμείς στην αξία μας τόσο θα πιστεύουν και οι άλλοι σε εμάς και η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να είναι τόσο ατομική όσο και συλλογική.

– Αποχωρίζεστε εύκολα τα έργα σας;

Έχω την ευτυχία να ζω μέσα στα έργα μου, να βλέπω τον εαυτό μου εκεί να ζει πολλές ζωές. Είσαι αντιμέτωπος με το τίποτα, το οποίο θέλει να αποκτήσει ένα σώμα, με καρδιά και ψυχή, να γίνει ένας συσσωρευτής αλλά και αναμεταδότης ενέργειας. Είναι τόσο πολύτιμη αυτή η διαδικασία που δεν συγκρίνεται με το τελικό αποτέλεσμα που ο ρόλος του είναι να το μοιραστείς. Αν δεν έχει παραλήπτη, μπορεί και να μην έχει λόγο ύπαρξης. Η επικοινωνία, τα βλέμματα ξυπνούν το έργο από τον υπό κατασκευήν του λήθαργο και του δίνει ρόλο προπάντων ψυχικής υποστήριξης.

Το ότι κάποιος θέλει να ζήσει με κάτι που έφτιαξες με την καρδιά σου, πέρα από κολακευτικό, σου πιστοποιεί την αλήθεια της ύπαρξής του και την αναγκαιότητα της εξέλιξής του. Είναι μια ζωτική υποχρέωση ανθοφορίας.

“Οι βασικές δυσκολίες που συναντά ένας ελληνας είναι η καθημερινΗ επιβίωση και η στέρηση της πατρίδας του με ό,τι αυτό συνεπάγεται”

– Ποσό δύσκολο είναι για έναν Έλληνα καλλιτέχνη να επιβιώσει επαγγελματικά στο εξωτερικό;

Οι βασικές δυσκολίες που συναντά ένας Έλληνας είναι η καθημερινή επιβίωση και η στέρηση της πατρίδας του με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Οτιδήποτε άλλο είναι στα μέτρα του για αντεπεξέλθει στο οτιδήποτε. Οι δυσκολίες είναι για όλους πολλές πλέον και δεν εξαρτώνται από την εθνικότητα του καθενός. Αντιθέτως, η ιδιαιτερότητα και όσο αυτή ενισχύεται κάνει τα πράγματα πιο αναγκαία και απαραίτητα σε αυτό το παγκόσμιο χωριό.

– Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Η ζωή δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει και ο χρόνος είναι απαραίτητο να πυκνώνει και να φέρνει αποτέλεσμα δουλειάς. Πόσο μάλλον όταν ένα όραμα χρόνων αρχίζει σιγά σιγά να παίρνει μορφή και μαζί με αυτό να προσδιορίζει και τη δική μου ταυτότητα. Μια συνεχής διαδικασία διορθώσεων με σκοπό τη σαφήνεια τόσο στον τρόπο προσέγγισης του ιδανικού ύφους όσο στην επιλογή θεμάτων που θεωρώ άξια καταγραφής. Όσο προσδιορίζω την αναγκαιότητα των προσδοκώμενων και την αιτία που με επιλέγουν τόσο αποκτούν τον ιδιαίτερο αισθητικό χώρο που επιθυμώ να κατοικώ. Εκθέσεις παρουσιάσεις κ.λ.π. έπονται ως φυσικό αποτέλεσμα.

* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “axianews”.