Πρόσφατα παρακολουθήσαμε τη θεατρική παράσταση “Συρματένιοι ξεσυρματένιοι Όλοι“, σε σκηνοθεσία Μελίνας Σκούφου, στο Θέατρο Άβατον. Η παράσταση βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη, όπου Χιώτες πρόσφυγες αφηγούνται την εγκατάλειψη του νησιού τους κατά τη γερμανική κατοχή, ξεκινώντας ένα ταξίδι προς το άγνωστο…

Γράφει η Αλεξία Λυμπέρη·

Όπως μας εξηγεί κι η σκηνοθέτης Μελίνα Σκούφου, παρόλο που το έργο διαδραματίζεται τη δεκαετία του 1940, ξεκινώντας από τη Χίο και φτάνει ως τη μέση Ανατολή… ο πρόσφυγας δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία, δεν ανήκει σε μια συγκεκριμένη εποχή.

Ο πρόσφυγας δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία, δεν ανήκει σε μια συγκεκριμένη εποχή

Οπότε, πρόκειται για μια παράσταση η οποία είναι και θα είναι πάντα επίκαιρη, όσο το προσφυγικό πρόβλημα ταλανίζει τον πλανήτη μας.

Λίγα Λόγια για το συγγραφέα

Ο Γιάννης Μακριδάκης γεννήθηκε το 1971 στη Χίο και σπούδασε μαθηματικά. Από το 1997, που ίδρυσε το Κέντρο Χιακών Μελετών με σκοπό την έρευνα, αρχειοθέτηση, μελέτη και διάδοση των τεκμηρίων της Χίου, οργανώνει τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα του Κέντρου, επιμελείται τις εκδόσεις του και διευθύνει το τριμηνιαίο περιοδικό “Πελινναίο”.

Έχει γράψει τα βιβλία:

“Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι, όλοι. Χιώτες πρόσφυγες και στρατιώτες στη Μέση Ανατολή: Μαρτυρίες 1941 – 1946″ (εκδ. Κ.Χ.Μ., Πελινναίο 2006 και Εστία 2010), “10.516 μέρες: Ιστορία της νεοελληνικής Χίου 1912 -1940″, ιστορικό αφήγημα (εκδ. Κ.Χ.Μ., Πελινναίο 2007),

“Aνάμισης ντενεκές”, μυθιστόρημα (Eστία 2008), το οποίο κυκλοφόρησε και στα τουρκικά με τίτλο Bir bucuk teneke (εκδόσεις Senocak 2009),

“Η δεξιά τσέπη του ράσου”, νουβέλα (Εστία 2009), Ταινία από τον Γιάννη Λαπατά (2018), Μετάφραση στα γαλλικά Cambourakis editions (2018),

“Ήλιος με δόντια”, μυθιστόρημα (Εστία 2010),  

“Λαγού μαλλί”, νουβέλα (Εστία 2010),

“Η άλωση της Κωσταντίας”, μυθιστόρημα (Εστία 2011). Κυκλοφόρησε στα Γαλλικά με τίτλο La chute de Constantia (εκδόσεις S. Wespieser 2015),

“Το ζουμί του πετεινού”, νουβέλα (Εστία 2012),

“Του Θεού το μάτι”, νουβέλα (Εστία 2013),

“Αντί Στεφάνου”, νουβέλα (Εστία 2015),

“Η πρώτη φλέβα”, νουβέλα (Εστία 2016),

“Όλα για καλό”, μυθιστόρημα (Εστία 2017).

Λίγα Λόγια για το έργο

Στις 4 Μαΐου 1941 οι Γερμανοί αποβιβάζονται στη Χίο και μέσω της αναγκαστικής επίταξης όλων των αγαθών από το Γερμανικό-ιταλικό στρατό, καθώς και τον ναυτικό αποκλεισμό των Βρετανών, η κατεχόμενη Ελλάδα λιμοκτονεί ενώ ο χειμώνας διαγράφεται βαρύς.

Ξεκινούν οι προσφυγικές ροές από τη Χίο προς τα τουρκικά παράλια με απώτερο προορισμό τη Μέση Ανατολή. Πολλοί πρόσφυγες προωθούνται από την Αγγλία μέσω της Τουρκίας στην Κύπρο, που ήταν βρετανική αποικία, όπου και γίνεται μία διαλογή ανάμεσα σε “στρατεύσιμους” και “άμαχους”.

Οι “στρατεύσιμοι” προωθούνται εν συνεχεία στην Αίγυπτο, στη Συρία, το Ιράκ, την Παλαιστίνη και αλλού για εκπαίδευση. Οι “μη στρατεύσιμοι” προωθούνται σε προσφυγικούς καταυλισμούς στην Παλαιστίνη, στο Σινά, στο Λίβανο, μέχρι και το Βελγικό Κονγκό και την Γκάνα.  Στην Κύπρο παρέμειναν κυρίως γυναικόπαιδα κι ηλικιωμένοι.

Το Νοέμβριο του 1942, η Κύπρος πλέον δεν μπορούσε να αντέξει άλλους πρόσφυγες, έτσι οι Βρετανοί αποφασίζουν να μεταφέρονται πλέον οι Έλληνες πρόσφυγες από τα Μικρασιατικά παράλια κατευθείαν στο Χαλέπι της Συρίας, διασχίζοντας με τρένα την Τουρκική ενδοχώρα. Στη Συρία πλέον θα γίνεται ο διαχωρισμός των προσφύγων σε “στρατεύσιμους” μη “στρατεύσιμους” και θα προωθούνται εν συνεχεία ανάλογα στους προορισμούς τους.

Το Σεπτέμβριο του 1943 ξεκινά η διαλογή των “στρατευμένων” από τους Άγγλους, ώστε να σχηματίσουν τον “Ιερό Λόχο”, ο οποίος πολέμησε σε διάφορες μάχες στη Βόρεια Αφρική, στην Ιταλία, καθώς και σε επιχειρήσεις εκδίωξης των Γερμανών από τα νησιά του Αιγαίου.

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1944 αποχωρούν οι Γερμανοί από τη Χίο και τον Ιανουάριο του 1945 σταδιακά έως και τον Ιούνιο του 1946, οι Χιώτες πρόσφυγες, οι “συρματένιοι” και οι “ξεσυρματένιοι”, οι “στρατεύσιμοι” και οι “μη στρατεύσιμοι”, επιστρέφουν σταδιακά πίσω στον τόπο τους.

Πλέον, στις 30 Μαρτίου του 1946, όπου ξεκινάει επίσημα ο εμφύλιος πόλεμος, η Χίος ήταν από τις ελάχιστες περιοχές της χώρας που δεν θα λάβουν μέρος…

Η παράσταση

Η Μελίνα Σκούφου και η Χριστίνα Λυκοτσέτα, οι οποίες επεξεργάζονται δραματουργικά το έργο, έρχονται να μας παρουσιάσουν τα γεγονότα μέσω των ίδιων των προσώπων όπως τα βίωσαν, αφήνοντας μας να γνωρίσουμε τόσο άγνωστες πτυχές της ιστορίας, όσο και να βιώσουμε μαζί τους τα συναισθήματά τους, το φόβο και την αγωνία τους.

Η Χριστίνα Λυκοτσέτα, αναλαμβάνει το δύσκολο ρόλο της ερμηνείας πολλαπλών ρόλων επί σκηνής, σε ένα μονόλογο που απαιτεί αρκετές συναισθηματικές εναλλαγές. Εκφραστικά άρτια, καταφέρνει να συνεπάρει το κοινό μαζί της και να βιώσουν από κοινού το κλίμα της εποχής εκείνης. Καταφέρνει επάξια να ενσαρκώσει το σύνολο των ρόλων σε έναν απαιτητικό μονόλογο.

Η σκηνοθετική ματιά της Μελίνα Σκούφου άρτια αισθητικά, τοποθετεί την ηθοποιό μπροστά στο κοινό για να διηγηθεί τις ιστορίες των προσφύγων της Χίου, χωρίς περιττούς μελοδραματισμούς και περιττές κινήσεις. Το κείμενο της παράστασης δημιουργεί τόσες εικόνες στο θεατή, ώστε οποιαδήποτε άλλη οπτική απεικόνιση των τεκταινόμενων δεν θα κατάφερνε παρά να δημιουργήσει φλυαρία και πλεονασμό.

Ειδικά το βίντεο που προβάλλεται στο τέλος της παράστασης, όπου εμφανίζεται ένας ηλικιωμένος κύριος, πρόσφυγας Χιώτης, να μας αφηγείται τη δική του προσωπική ιστορία, αποτελεί έκπληξη για το θεατή, καθώς και τον καλύτερο επίλογο.

Το σκηνικό και τα κουστούμια της Γεωργία Μπούρδας, απλά αντικείμενα και ρούχα που παραπέμπουν στην εποχή που διαδραματίζεται το έργο, πλαισιώνουν αποτελεσματικά την παράσταση.

Συνολικά πρόκειται για μια άρτια, αξιόλογη και προσεκτικά δουλεμένη δουλειά, η οποία σίγουρα δεν πρόκειται να αφήσει κανένα θεατή να φύγει ασυγκίνητος ή μη προβληματισμένος από το θέατρο.

Ιδανική παράσταση για όλους, καθώς η προσφυγιά δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία, δεν έχει εθνικότητα, δεν έχει εποχή.

info παράστασης

Παραστάσεις: Σάββατο 4 και 11 Μαΐου, στις 18:00 (δύο τελευταίες παραστάσεις)

Τιμές εισιτηρίων: 10ευρώ

Προπώληση: viva.gr

Θέατρο Άβατον: Ευπατριδών 3, Γκάζι, 200 μέτρα από τη στάση Μετρό Κεραμεικός

Τηλ.: 210 3412689

www.theatroavaton.gr