Με τα “Στοχαστικά είδωλα”, μια νέα ανθρωποκεντρική ενότητα έργων επιστρέφει ο Ανδρέας Νικολάου στη Γκαλερί Ευριπίδης παρουσιάζοντας λάδια σε καμβά και σχέδια που πραγματεύονται ιδιάζουσες πιθανές θέσεις του σώματος σε περιοχές κενότητας.  

Τα σώματα των έργων είναι δανεισμένα από εμβληματικά έργα μεγάλων δάσκαλων της ζωγραφικής αποκομμένα από το φυσικό τους περιβάλλον που αιωρούνται στο κενό όπου το σκοτάδι – φως αναλαμβάνει να εξαφανίσει οτιδήποτε θα καθιστούσε αυτά τα σώματα οικεία ανάγοντας τα σε είδωλα. Έτσι, τα σώματα μοιάζουν να απολαμβάνουν μια αιώρηση που αγγίζει τα όρια της στατικότητας. Η απουσία στοιχείων στον περιβάλλοντα χώρο αποτελεί βασικό συστατικό για την αποδέσμευση της γυμνής φιγούρας από κάθε τύπου κοινωνικό ή ιστορικό συνειρμό.  

Όπως αναφέρει και στο κείμενο του για την έκθεση ο Δρ. Σάββας Χριστοδουλίδης, εικαστικός και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Frederick της Λευκωσίας, ο Νικολάου επιχειρεί – και σε μεγάλο βαθμό κατορθώνει- να οδηγήσει τη φιγούρα σε καθεστώς μόνωσης με τον τρόπο που ο Αλμπέρτο Τζακομέττι το αντιλαμβανόταν και το σχολίαζε στον Ζαν Ζενέ. Με αφορμή ζωγραφικά και σχεδιαστικά του έργα με κεντρικό μοτίβο τον άνθρωπο, έλεγε: “ Αυτή η ικανότητα να απομονώνεις ένα αντικείμενο και να κάνεις να συρρέουν σ’ αυτό οι αποκλειστικά δικές του, οι μόνες σημασίες του, δεν είναι εφικτή παρά μόνο μέσω της ιστορικής ακύρωσης του ανθρώπου που κοιτάζει”.  

Ο Νικολάου επιχειρεί την απέκδυση της φιγούρας από στοιχεία που θα την καθιστούσαν κοινωνικο-ιστορική έκδηλη μαρτυρία (ένδυση, διάκοσμος, χώρος κ.λπ.) αποκλείοντας συνάμα ο ίδιος προσωπικούς συσχετισμούς, ανακλήσεις ή προβολές που θα προσέδιδαν στο μοτίβο του αλλότρια γνωρίσματα ταυτότητας. Και ενώ παλαιότερα διαβουλευόταν την ηθική στάση ή αποστολή που όριζε ως στόχο το σεβασμό στην ανθρώπινη φύση και το πλαισίωμά της από κάθε τι υπαρκτό, τώρα μοιάζει να κεντρίζεται από μεταφυσικές συλλήψεις και την αμέτρητη ανάγκη για υπέρβαση της ανθρωπινότητας. 

Γράφει η Ζέτα Τζιώτη 

–Ανδρέα, τι έργα παρουσιάζεις στη νέα σου ατομική έκθεση; 

– Η νέα μου δουλειά αποτελείται από έργα μικτής τεχνικής (ακριλικό και λάδι σε καμβά) και σχέδια με μελάνι σε χαρτί. Το θέμα των έργων είναι το ανδρικό και γυναικείο γυμνό ανθρώπινο σώμα. Είναι σώματα που παρουσιάζονται αποκομμένα από τον περιβάλλοντα χώρο και από οποιοδήποτε κοινωνικό και ιστορικό συνειρμό. Τα γυμνά αυτά σώματα αιωρούνται αυτόνομα σε ένα σχεδόν άχρωμο φόντο. 

-“Στοχαστικά είδωλα” Μίλησε μας για την επιλογή του τίτλου της ενότητας αυτής. 

-Ο τίτλος της έκθεσης είναι και ο τίτλος του κειμένου που έγραψε για την έκθεση ο Δρ. Σάββας Χριστοδουλίδης, εικαστικός και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Frederick της Λευκωσίας. Είναι ένα κείμενο στο οποίο ο Δρ. Σάββας Χριστοδουλίδης μελετά, αναλύει και ακόμα καλυτέρα θα έλεγα βυθομετρά τα έργα αυτά τόσο διεισδυτικά, ώστε ο τίτλος της έκθεσης δεν θα μπορούσε να διαφέρει. Αντιπροσωπεύει τόσο πολύ αυτά τα μοναχικά γυμνά ανθρώπινα σώματα που υπερβαίνοντας την ανθρωπινότητα τους ανάγονται σε είδωλα. 

-Τοποθετείς τα αιωρούμενα είδωλα σε πλασματικούς χώρους, κενούς περιεχομένου. Πώς εμπνεύστηκες;   

– Τα σώματα των έργων μου δανεισμένα από εμβληματικά έργα μεγάλων δάσκαλων της ζωγραφικής αποκομμένα από το φυσικό τους περιβάλλον αιωρούνται στο κενό οπού το σκοτάδι – φως αναλαμβάνει να εξαφανίσει οτιδήποτε θα καθιστούσε αυτά τα σώματα οικεία ανάγοντας τα σε είδωλα. 

Το σκοτεινό ασημίζον φόντο μοιάζει να έχει το ρολό που στις βυζαντινές αγιογραφίες έχει το χρυσό φόντο ή φωτοστέφανο που περιβάλει τις αγίες μορφές, το οποίο τις αποκόβει από οτιδήποτε εγκόσμιο, μόνο που στα έργα μου αυτά η μοναξιά αυτών των σωμάτων δεν προέρχεται από την “αγιότητα” που τα ξεχωρίζει από καθετί ανθρώπινο αλλά συμβαίνει για να τονίσει κυρίως την ανθρώπινη φύση τους, κάποιες φορές θαυμαστή αλλά και θλιβερή συνάμα. 

πιστεύω ότι αύτη η δουλεία εκφράζει όχι μόνο την μοναχικότητα αλλά και την αυτοσυγκέντρωση γύρο από τον εαυτό μας, το κοίταγμα μέσα μας

-Στα έργα σου κυριαρχεί μια σιωπή και μια μοναχικότητα. Επηρεάστηκες από της μέρες της αποξένωσης που πρόσφατα περάσαμε;  

-Η μοναχικότητα φέρνει τη σιωπή και η σιωπή την μοναχικότητα… Η αλήθεια είναι ότι τα έργα της έκθεσης με τις μοναχικές φιγούρες έγιναν μέσα στην πανδημία όταν η επαφή με τον έξω κόσμο ήταν σχεδόν αδύνατη. Πραγματικά ήταν μια περίοδος, όπου κάποιος  μπορούσε να χάσει τον εαυτό του η να τον ανακαλύψει, έστω να τον ψάξει καλύτερα. Μπορούσε να είναι περίοδος στοχασμού γύρο από τον εαυτό μας και της θέσης μας μέσα στον κόσμο. 

Ναι, παρόλο που πολλές φορές η ζωγραφική μου πραγματεύεται τη μοναχικότητα, όχι μόνο στους πίνακες με κεντρικό θέμα το ανθρώπινο σώμα αλλά και στους πίνακες με θέμα τους χώρους τα τοπία και τις νέκρες φύσεις, πιστεύω ότι αύτη η δουλεία εκφράζει όχι μόνο την μοναχικότητα αλλά και την αυτοσυγκέντρωση γύρο από τον εαυτό μας, το κοίταγμα μέσα μας. 

-Σε κάποια χρησιμοποιείς μια νέα τεχνική. Πώς προέκυψε ο πειραματισμός σου; 

-Στα προηγούμενα έργα το σκούρο φόντο που χρησιμοποιούσα για να τονίζω το ανθρώπινο σώμα που αναδύεται από αυτό γίνεται σε αυτή τη δουλειά σχεδόν ασημένιο – δεν είναι καν χρώμα – είναι σκούρο αλλά και φωτεινό. Είναι πια σαν σκόνη που ο αέρας απομακρύνει από τις καμπύλες τον σωμάτων και τις ξεσκεπάζει. Στα σχέδια που παρουσιάζονται σε αυτήν την έκθεση χρησιμοποιώ μια δική μου τεχνική με μελανί σε χαρτί. Είναι μια τεχνική που όλο το σχέδιο γίνετε ανάποδα χωρίς να είσαι σίγουρος τι ακριβώς έχει συμβεί μέχρι να γυρίσεις το χαρτί. Σε αυτήν την τεχνική παρόλο που το τυχαίο φαίνεται να παίζει σημαντικό ρολό βασικά κάθε πίεση και κάθε κίνηση του χεριού πρέπει να προβλεφθεί ούτως ώστε να επιτευχθεί το σωστό αποτέλεσμα και να αφήσει το σωστό σε ένταση αποτύπωμα. 

Είναι μια τεχνική που δουλεύω από την αρχή της πανδημίας και με διάφορες θεματολογίες, όπως σώματα, πορτρέτα αλλά και την αποτύπωση των μαρμάρων του Παρθενώνα σε 150 σχέδια. 

(Σε αυτήν τη σειρά έργων) ο άνθρωπος απογυμνώνεται όχι μόνο από κάθε μορφή ενδύματος αλλά και από κάθε  κοινωνικό – ιστορική μαρτυρία και συνθήκη

-Αποτυπώνεις τη γυμνή φιγούρα απαλλαγμένη από κάθε τύπου κοινωνικό συνειρμό. Πώς προσεγγίζεις το γυμνό; 

– Σε αντίθεση με προηγούμενες σειρές έργων μου, όπου το δωμάτιο ενός σπιτιού ή το εργαστήριο του καλλιτέχνη, χώροι οικείοι χρησίμευαν για να φιλοξενήσουν σημαντικά και μυστηριακά τεκταινόμενα, όπως αποκαθηλώσεις και αναλήψεις,  τώρα ο άνθρωπος απογυμνώνεται όχι μόνο από κάθε μορφή ενδύματος αλλά και από κάθε  κοινωνικό – ιστορική μαρτυρία και συνθήκη, έτσι κατορθώνει να οδηγηθεί σε χώρους κενούς περιεχομένου, πλασματικούς και οι άνθρωποι μοιάζουν άλλοτε να αιωρούνται και να στροβιλίζονται γύρω από τον ίδιο τους τον εαυτό απορροφημένοι και βυθισμένοι στις προσωπικές τους σκέψεις και στοχασμούς.

-Είσαι από τους καλλιτέχνες που η δουλειά του παρουσιάζει ιδιαίτερο αγοραστικό ενδιαφέρον σε Ελλάδα και εξωτερικό. Έχεις παρατηρήσει κάποια αύξηση ενδιαφέροντος τον τελευταίο χρόνο; 

– Μετά από μια χρυσή εποχή σχετικά με το εμπόριο της τέχνης ακολούθησε μια μεγάλη δύσκολη περίοδος με την παρατεταμένη οικονομική κρίση, την κρίση της πανδημίας και τελευταία ο πόλεμος με την ενεργειακή κρίση που επιφέρει. Όλα αυτά κατέστησαν το έργο τέχνης πολύ δύσκολα εμπορεύσιμο. Δεν είναι μόνο η οικονομική δυσχέρεια, είναι που όλα αυτά τα προβλήματα έκαναν τους ανθρώπους να βουλιάξουν μέσα στην δύνη της καθημερινότητας. Για να στραφεί κάποιος προς την τέχνη και να ασχοληθεί με αυτή χρειάζεται μια άνεση εκτός από οικονομική και συναισθηματική. Παρόλα αυτά με όλες αυτές τις δύσκολες συνθήκες υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να αποκτήσουν έργα τέχνης. Το έργο τέχνης όμως πρέπει να τους κερδίσει πραγματικά και να καταστεί απόλυτα ερωτεύσιμο. 

Μου είναι πολύ δύσκολο να πω αν τα πράγματα αλλάζουν προς το καλύτερο γιατί όπως ανάφερα και πιο πάνω παρόλα τα προβλήματα και την δυσκολία που βρίσκει το εμπόριο της τέχνης στις μέρες μας τα πράγματα είναι στο τέλος σχετικά. Όλα έχουν να κάνουν εντέλει με το έργο τέχνης και αν αυτό θα καταφέρει να μιλήσει και να συγκινήσει στον άνθρωπο που θα σταθεί απέναντι του. Από την δική μου εμπειρία μπορώ σίγουρα να πω ότι  αν αυτό μπορέσει να γίνει, τότε τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει έναν συλλέκτη να το κάνει δικό του. 

Info Έκθεσης  

Ανδρέας Νικολάου-  “Στοχαστικά είδωλα” 

Evripides Art Gallery
Ηρακλείτου 10 & Σκουφά Κολωνάκι, Αθήνα, 106 73

Διάρκεια έκθεσης 
Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου έως Κυριακή 5 Μαρτίου 2023 

Ημέρες & Ώρες Λειτουργίας 
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 11.00 – 20.30
Τετάρτη: 11.00 -17.00
Σάββατο: 11.00 – 16.00
Κυριακή και Δευτέρα: κλειστά. 

Ο χώρος πληροί τις προϋποθέσεις για την πρόσβαση ΑΜΕΑ.