Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Ο Adam Martinakis είναι ένας καλλιτέχνης που συνδυάζει τη γλυπτική, το φως και τον ψηφιακό σχεδιασμό, δημιουργώντας έργα που αναδεικνύουν την ανθρώπινη κατάσταση μέσα από μια μοναδική αλληλεπίδραση της τεχνολογίας και της συναισθηματικής έκφρασης. Η τεχνική του, η οποία συχνά χαρακτηρίζεται από τη χρήση 3D rendering, έχει επηρεάσει και άλλους καλλιτέχνες στον χώρο του ψηφιακού υπερρεαλισμού και του μεταφυσικού συμβολισμού.
Ο Adam ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία στη δεκαετία του 2000, διαμορφώνοντας τη δική του μοναδική γλώσσα στην ψηφιακή τέχνη, και έχει εκθέσει τα έργα του σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Λουξεμβούργο, την Αγία Πετρούπολη και την Κοπεγχάγη. Παρόλο που η τέχνη του είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, ενσωματώνει βαθιά ανθρώπινες αξίες, όπως η αναζήτηση της ταυτότητας, η σύνδεση με το πνευματικό και η σχέση με τη φύση. Μέσα από την αποδόμηση της ανθρώπινης μορφής και τη χρήση φωτός, ο Adam δημιουργεί έργα που προκαλούν το κοινό να εξετάσει τη φύση της ύπαρξης, τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του.
Με τα έργα του, ο Adam εξερευνά την έννοια της ισορροπίας, των αντιφάσεων και της ανθρώπινης ατέλειας, προσφέροντας στο κοινό μια βαθιά και αισθητικά επιδραστική εμπειρία, που προκαλεί σκέψεις και συναισθήματα για την ανθρώπινη φύση και τη σχέση μας με τη σύγχρονη τεχνολογία.
-Adam, η τεχνική σας είναι εξαιρετικά αναγνωρίσιμη — συνδυάζει τη γλυπτική, το φως και τον ψηφιακό σχεδιασμό. Πώς ξεκινά για εσάς η δημιουργική διαδικασία; Από μια ιδέα, μια εικόνα ή ένα συναίσθημα;
– Η τεχνική μπορεί να φαίνεται αναγνωρίσιμη, όχι μόνο μέσα από το δικό μου έργο αλλά και μέσα από το έργο νεότερων 3D καλλιτεχνών που έχουν επηρεαστεί από αυτό, συχνά, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούν.
Οι περισσότεροι νέοι 3d δημιουργοί δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη ακαδημαϊκή καλλιτεχνική παιδεία, οπότε βασίζονται σε ό,τι βλέπουν από τους παλαιότερους. Αυτό φάνηκε έντονα με την έκρηξη των NFTs και της ψηφιακής τέχνης γύρω στο 2021, όταν κυκλοφορούσαν πολλές παρόμοιες εικόνες και animations στο διαδίκτυο. Έτσι κι αλλιώς, έτσι λειτουργεί ο κόσμος, μέσα από επιρροές και επαναλήψεις.
Η δική μου δημιουργική διαδικασία ξεκινά πάντα από μια εσωτερική ανάγκη και διαμορφώνεται σταδιακά μέσα από ιδέες, συναισθήματα, σκέψεις και ένστικτο.
-Χρησιμοποιείτε ψηφιακά εργαλεία, αλλά τα έργα σας αποπνέουν έντονη ανθρωπιά. Πώς καταφέρνετε να «ζεσταίνετε» μια κατεξοχήν ψυχρή τεχνολογία όπως το 3D rendering;
– Καμία τεχνολογία δεν είναι από τη φύση της ψυχρή, είναι απλώς ουδέτερη. Όλα εξαρτώνται από το πώς ο άνθρωπος θα τη χρωματίσει. Ζούμε σε μια εποχή όπου τα τεχνολογικά μέσα μπορούν να αποδώσουν σχεδόν οποιαδήποτε μορφή επιθυμεί ο καλλιτέχνης. Είτε πρόκειται για ένα πινέλο είτε για την τεχνητή νοημοσύνη, πρόκειται πάντα για εργαλεία.
Η πορεία που θα ακολουθήσει ο κάθε καλλιτέχνης εξαρτάται από τον εσωτερικό του κόσμο και τη θεματολογία που τον εκφράζει. Εμένα με ενδιαφέρει κυρίως η ανθρώπινη κατάσταση, προσπαθώ πρώτα να καταλάβω τον εαυτό μου και, μέσα από αυτό, τον κόσμο γύρω μου. Ίσως γι’ αυτό το έργο μου να μοιάζει πιο ανθρώπινο.
-Τα σώματα στα έργα σας συχνά φαίνονται να διαλύονται, να επιπλέουν ή να ανασυντίθενται. Τι εκφράζει για εσάς αυτή η αποδόμηση της ανθρώπινης μορφής; Είναι μια αλληγορία για την εποχή μας;
– Οπωσδήποτε πρόκειται για αλληγορίες, αλλά δεν έχουν να κάνουν μόνο με την εποχή μας. Είναι μια γενική κατάσταση της ανθρώπινης φύσης, πιστεύω.
Ο άνθρωπος είναι ένα project εν εξελίξει και ποτέ δεν είναι τέλειος, ούτε πρόκειται να γίνει. Αν ήταν, δεν θα ήταν άνθρωπος. Όμως υπάρχει μια εξελισσόμενη δυναμική που τον ωθεί προς κάποια κατεύθυνση, μέσω συνεχών μεταλλάξεων και μεταμορφώσεων. Η αποδόμηση και η αποσύνθεση συμβολίζουν αυτή τη δυναμική.
-Πολλοί σας κατατάσσουν στον χώρο του ψηφιακού υπερρεαλισμού. Εσείς νιώθετε πιο κοντά στον υπερρεαλισμό ή στη μεταφυσική τέχνη;
– Νομίζω πως στα αρχικά του στάδια το έργο μου ήταν πιο κοντά στον υπερρεαλισμό, αλλά με τα χρόνια εξελίχθηκε σε μια μορφή ψηφιακού μεταφυσικού συμβολισμού.
Η μεταφυσική είναι ένα στοιχείο που με ορίζει βαθιά, τόσο ως άνθρωπο όσο και ως καλλιτέχνη. Ο συμβολισμός, από την άλλη, είναι για μένα η γλώσσα του σύμπαντος, όλα γύρω μας προσπαθούν να εκφράσουν κάτι, να μεταδώσουν ένα νόημα που αναζητά ανάγνωση.
–Έχετε εκθέσει έργα σας σε Λουξεμβούργο, Αγία Πετρούπολη, Κοπεγχάγη και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Πώς βιώνετε την εμπειρία της έκθεσης στην Ελλάδα; Διαφέρει η αντίδραση του ελληνικού κοινού;
– Υπάρχουν πάντα πολιτισμικές διαφορές, που φαίνονται και στις αντιδράσεις του κοινού. Οι βόρειες χώρες φαίνεται να έχουν έναν πιο φυσικό προσανατολισμό προς τον πειραματισμό και τη νεωτερικότητα, οπότε τα νέα μέσα γίνονται πιο εύκολα αποδεκτά. Ίσως γι’ αυτό να μου ήταν πιο εύκολο, ήδη από τη δεκαετία του 2000, να ξεκινήσω την καριέρα μου στο εξωτερικό.
Στην Ελλάδα, από την άλλη, υπάρχει μια διαφορετική εγγύτητα με τη θεματολογία των έργων μου, ένα είδος συναισθηματικής αναγνώρισης. Αν και δεν έχω πραγματοποιήσει πολλές εκθέσεις στη χώρα, υπάρχει ένα κοινό που με ακολουθεί σταθερά και με στηρίζει. Κάθε έκθεση, βέβαια, έχει πάντα τη δική της ταυτότητα και ενέργεια.
–Η σχέση ανθρώπου–τεχνολογίας βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου σας. Θεωρείτε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει δημιουργικό εργαλείο ή απειλή για την αυθεντικότητα της τέχνης;
– Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι το πιο υπερβατικό εργαλείο που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος. Πιθανότατα θα αποτελέσει και το μέσο που θα αλλάξει την ίδια τη φύση του, και μάλιστα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Όσον αφορά στην τέχνη, νομίζω ότι ήδη φαίνονται οι πρώτες ενδείξεις πως μπορεί να είναι ταυτόχρονα ένα δημιουργικό εργαλείο αλλά και μια απειλή για την αυθεντικότητα της καλλιτεχνικής έκφρασης. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω ότι με τον καιρό θα υπάρξει ένας πιο ξεκάθαρος διαχωρισμός ανάμεσα στο ανθρώπινο και το τεχνητό στοιχείο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι, παρότι και το 3D είναι ένα ψηφιακό μέσο, δεν έχει καμία σχέση με την Τεχνητή Νοημοσύνη στην ουσία, κανένα από τα προηγούμενα εικαστικά μέσα δεν μοιάζει με αυτήν.
–Το φως έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δουλειά σας. Ποια είναι η εικαστική και συναισθηματική σημασία του φωτός στα έργα σας;
– Το φως έχει για μένα κεντρικό ρόλο, όχι μόνο αισθητικά αλλά και συμβολικά. Είναι ο κρίσιμος παράγοντας που αποκαλύπτει τη μορφή, δημιουργεί συναίσθημα και καθορίζει την ατμόσφαιρα. Ουσιαστικά, μέσα από το φως προσπαθώ να αποδώσω την αισθηση, την παρουσία κ την ουσια των σωμάτων. Είναι το στοιχείο που ενώνει το υλικό με το άυλο, η γλώσσα που κάνει ορατό το πνευματικό. Μέσα από το φως αποκαλύπτεται η πνευματική φύση των πραγμάτων.
-Οι φιγούρες σας μοιάζουν να κινούνται σε έναν χώρο χωρίς βαρύτητα. Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια του χώρου και του χρόνου στη δημιουργία σας;
– Το 3D, εξ ορισμού, όταν ξεκινάς, σου δίνει έναν άδειο ψηφιακό τρισδιάστατο χώρο, χωρίς φυσικούς νόμους ή τη διάσταση του χρόνου. Αν θέλεις να υπάρχουν αυτές οι δεσμεύσεις ως μέσα έκφρασης, πρέπει να τις ορίσεις και μετά να κινηθείς μέσα σ’ αυτές.
Εγώ συνήθως δεν τις προσθέτω, όπως σωστά επισημαίνετε, ώστε να έχω μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης αλλά και συμβολικά, ως μια στάση που αντιστοιχεί στις φιλοσοφικές μου πεποιθήσεις για το τι είναι πραγματικά ο κόσμος.
Άλλωστε, ολόκληρος ο ψηφιακός κόσμος είναι μια προσομοίωση του υλικού κόσμου, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, είναι με τη σειρά του μια αναπαράσταση του πραγματικού κόσμου – του ψυχικού.
-Συχνά τα έργα σας προκαλούν μια αίσθηση έρωτα και απώλειας ταυτόχρονα. Είναι ο έρωτας και ο θάνατος δύο όψεις του ίδιου νομίσματος για εσάς;
– Ο Έρως και ο Θάνατος είναι δύο πολύ βασικά αρχέτυπα που ορίζουν τη ζωή μας και πιστεύω πως, ναι, είναι δύο εκφάνσεις της ίδιας δύναμης. Ο Έρωτας μάς ενώνει με κάτι έξω από εμάς και ο Θάνατος μάς επαναφέρει σε αυτό απ’ όπου προήλθαμε. Και οι δύο εμπειρίες, με διαφορετικό τρόπο, μάς φέρνουν σε επαφή με το άπειρο.
-Στο έργο “Ex Humana”, τα πρόσωπα εμφανίζονται κυρίως σε μπλε και κόκκινους τόνους. Τι σημασία έχουν αυτά τα χρώματα για εσάς και πώς αντικατοπτρίζουν την έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης;
– Το κόκκινο στο έργο συμβολίζει το οργανικό στοιχείο, το δυναμικό και το ζωντανό – το ανθρώπινο. Το μπλε είναι το τεχνολογικό, το υπερβατικό, το στατικό μέσο που έχει τη δυνατότητα να μας μεταμορφώσει οριστικά. Η αναζήτηση εδώ βρίσκεται στη σχέση ανάμεσα σε αυτές τις δύο οντότητες και στον προβληματισμό γύρω από το υβριδικό, προς το οποίο πιστεύω πως κατευθυνόμαστε.
-Αν έπρεπε να περιγράψετε την τέχνη σας με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή — και γιατί;
– Με μία λέξη θα έλεγα: Ισορροπία. Σε όλο μου το έργο προσπαθώ να ισορροπώ από κάθε σκοπιά – συνθετικά, συμβολικά, εκφραστικά, συναισθηματικά, αλλά και ως στάση ζωής. Πολλές φορές σκέφτομαι ότι, αν μου ζητούσαν να περιγράψω και το ίδιο το νόημα της ζωής με μία λέξη, θα διάλεγα πάλι την ίδια.
Πιστεύω πως όλοι προσπαθούμε να ισορροπήσουμε συνεχώς, σε κάθε στιγμή ή περίοδο της ζωής μας, ανάμεσα σε δυνάμεις που συχνά είναι εντελώς αντίθετες, ακόμη και ασύμβατες. Θεωρώ ότι η ισορροπία μπορεί να επιτευχθεί, το έχω νιώσει, αλλά είναι πάντα στιγμιαία και φευγαλέα. Όμως, έτσι είναι η φύση των πραγμάτων.
-Πού θα θέλατε να φτάσει η Humana?
– Η Humana θα πάει εκεί όπου είναι προορισμένη να πάει, ανεξάρτητα από το πού θα θέλαμε εμείς να φτάσει. Η Φύση έχει τη δική της δυναμική, μια πορεία που τίποτα δεν μπορεί να τη σταματήσει, όποιες ηθικές ή άλλες σκέψεις κι αν προσπαθήσουμε να επιβάλουμε.
Όλα είναι αναπόσπαστα κομμάτια της και υπακούν στο πρόσταγμα του ίδιου της του πεπρωμένου.
Ο άνθρωπος, όμως, είναι μια ιδιαίτερη οντότητα μέσα σε αυτό το σύνολο. Τουλάχιστον στον πλανήτη μας, είναι ο μόνος που έχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί πως αποτελεί ο ίδιος έκφραση της ίδιας της Φύσης. Έτσι, το μόνο που μπορεί πραγματικά να κάνει είναι να υπηρετήσει αυτό το πρόσταγμα, στρεφόμενος προς τα μέσα – εκεί όπου βρίσκεται η ουσία της ύπαρξης.
Info έκθεσης
Adam Martinakis
Αίθουσα Τεχνών του Δημαρχιακού Μεγάρου Περιστερίου
EX HUMANA – εκ του ανθρώπου / πρώην άνθρωπος
Tα εγκαίνια της έκθεσης EX HUMANA, που ήταν να γίνουν την Παρασκευή 24 Οκτώβρη, στην Αίθουσα Τεχνών του Δημαρχιακού Μεγάρου Περιστερίου αναβάλλονται.
Σύντομα θα ανακοινωθεί νέα ημερομηνία.
