Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Η Μάγδα Αποστόλου, με τη φωτογραφική της δουλειά, καταγράφει μια ιδιαίτερη και προσωπική διαδικασία συναισθηματικής θεραπείας και ανασύνθεσης. Στην πρόσφατη σειρά έργων της, οι έξι άνδρες μοντέλα που έχει επιλέξει δεν είναι απλώς άνθρωποι του στενού οικογενειακού και φιλικού της κύκλου· είναι οι άνθρωποι που στήριξαν και στάθηκαν δίπλα της κατά τη διάρκεια του πιο δύσκολου κεφαλαίου της ζωής της. Το έργο αυτό αποτελεί μια έντονη και γεμάτη συγκίνηση αναφορά στη φιγούρα του πατέρα της, ο οποίος, με την απώλειά του, άφησε ένα τεράστιο συναισθηματικό κενό που η Μάγδα προσπάθησε να γεμίσει μέσα από την τέχνη της.
Αυτή η δουλειά είναι, χωρίς αμφιβολία, μια ειλικρινής και βαθιά συναισθηματική έκφραση του πένθους και της απώλειας, αλλά και μια φιλοδοξία για συμφιλίωση με την πραγματικότητα της νέας κατάστασης. Ο φακός της φωτογράφου γίνεται το εργαλείο για να μετατραπούν οι δύσκολες ψυχικές καταστάσεις σε εικόνες γεμάτες ένταση, ευαισθησία και δυναμική. Η επιλογή της να αναδείξει το πορτρέτο, ως μέσο έκφρασης και αναπαράστασης, δείχνει την πίστη της στη φωτογραφία ως τρόπο να αποτυπωθούν οι κρυφές αλήθειες και οι ανεξερεύνητες πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού.
Αυτή η συνέντευξη μας προσκαλεί να δούμε πέρα από την επιφάνεια των εικόνων της και να ανακαλύψουμε την ιστορία, το προσωπικό βίωμα και τη συναισθηματική φόρτιση που κρύβεται πίσω από κάθε λήψη.
Η Λουΐζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης, μέλος της AICA, που προλογίζει τον κατάλογο της έκθεσης αναφέρει μεταξύ άλλων «Οι πρώτες σκέψεις που κάνει κάποιος βλέποντας τα τελευταία έργα της Μάγδας Αποστόλου είναι το «υπερβατικό» και το «ανοίκειο», όμως πέραν της ίδιας της απεικόνισης και της εννοιολογικής της προσέγγισης η ουσιώδης διαφορά, αυτή τη φορά, είναι η αλλαγή του μέσου έκφρασης.
Η εικαστικός εγκαταλείπει για λίγο τα πινέλα, τα χρώματα, τους καμβάδες, τα χαρτιά, τα μελάνια και τα πενάκια και στρέφεται στη φωτογραφία. Δεν αντιμετωπίζει την τέχνη της φωτογραφίας σαν φωτογράφος, αλλά τη χρησιμοποιεί ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης και συνθέτει τις αναπαραστάσεις της με τη χρήση του φωτογραφικού φακού.
Δεν την ενδιαφέρουν οι κανόνες της φωτογραφίας, δεν ακολουθεί τις συμβουλές των ειδικών, εστιάζει την προσοχή της μόνο στην τελική «εικόνα» και στο συνολικό εικαστικό αποτέλεσμα. Χρησιμοποιεί σταθερή κάμερα, κανονικούς (normal) φακούς, σκηνοθετεί θεατρικά κάθε λήψη, επιλέγει τον φωτισμό, εκμεταλλεύεται τις σκιές, δημιουργεί την επιθυμητή ατμόσφαιρα, εγκλωβίζει τον χρόνο και αποτυπώνει τα μοντέλα της, που έχουν τον ρόλο του δομικού μοτίβου.
Σε εκατοντάδες μετωπικές λήψεις αναδεικνύει κάθε φορά και μια διαφορετική πτυχή του απεικονιζόμενου προσώπου, άλλοτε τονίζοντας συγκεκριμένα σημεία, άλλοτε επισκιάζοντας εικονογραφικά στοιχεία, άλλοτε αποδίδοντας δραματικό ή μυστηριώδες ύφος και άλλοτε επεμβαίνοντας δραστικά με προβολή έργων ζωγραφικής της πάνω στο μοντέλο. Ουσιαστικά δημιουργεί μια νέα εικαστική αφήγηση, μετατρέποντας τη φωτογραφική ρεαλιστική απόδοση σε υπερβατική παράσταση.
Οι συνθέσεις της ενίοτε παραπέμπουν και σε έργα μεγάλων δημιουργών: στο δραματουργικό ύφος του Caravaggio, στην πνευματικότητα του Rembrandt, στους συμβολισμούς του Holbein, στις φωτοσκιάσεις του Van Eych, στην απεικονιστική δύναμη του Dürer, στον μανιερισμό του El Greco, στο πάθος του Rubens, στο παράδοξο του Magritte ή και στις ανεπιτήδευτες πόζες των σωμάτων του Schiele.»
Συναντήσαμε την καλλιτέχνιδα λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης και μιλήσαμε για τη νέα της δουλειά.
-Μάγδα, «memoriae causa», ο τίτλος της νέας σου έκθεσης. Πώς η σύνδεση της φωτογραφίας με τη ζωγραφική, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των ανδρικών πορτρέτων από την Αναγέννηση και μετά, επηρεάζει τη σύγχρονη καλλιτεχνική προσέγγιση και την προσωπική σου αναζήτηση μέσω της φωτογραφίας ως μέσο έκφρασης;
-Στη Σχολή Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, είχα ασχοληθεί με την ασπρόμαυρη καλλιτεχνική φωτογραφία. Η ιδέα με τα φωτογραφικά πορτρέτα και τα κοντράστ προϋπήρχε και υλοποιήθηκε με αφορμή τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα μου. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του.
Ουσιαστικά δημιουργώ «ζωγραφικά» πορτρέτα χρησιμοποιώντας την φωτογραφική μηχανή ως μέσο. Επίσης η δουλειά αυτή επιχειρεί να συνομιλήσει με ανδρικά πορτρέτα που δημιούργησαν σημαντικοί ζωγράφοι από την περίοδο της Αναγέννησης και μετά.
Θεώρησα ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση η φωτογραφία έδωσε το άμεσο αποτέλεσμα που χρειαζόμουν στην παρούσα φάση. Όταν σκηνοθετούσα τις πόζες και τους φωτισμούς και φωτογράφιζα τα μοντέλα μου σκεφτόμουν ως ζωγράφος.
Άλλωστε δεν είμαι επαγγελματίας φωτογράφος.
-Τα πορτρέτα σας έχουν θεατρικότητα, σχεδόν σκηνοθετημένη. Θα λέγατε πως φωτογραφίζετε ή «σκηνοθετείτε» συναισθήματα;
– Η θεατρικότητα και το δραματικό ύφος στα πορτρέτα μου είναι πράγματι κεντρικά στοιχεία της δουλειάς μου, και έχουν άμεση σχέση με το συναίσθημα που θέλω να μεταδώσω. Ενδεχομένως να φαίνεται ότι σκηνοθετώ τα συναισθήματα, αλλά στην πραγματικότητα, μέσω αυτής της “σκηνοθεσίας”, επιδιώκω να αποδώσω την ένταση των εσωτερικών μου καταστάσεων και την ανάγκη μου για επεξεργασία της απώλειας.
Η δουλειά αυτή σχετίζεται με την απώλεια και την συναισθηματική φόρτιση. Μέσω αυτών των φωτογραφιών πενθώ τον πατέρα μου.
Η φωτογραφία για μένα δεν είναι απλά η καταγραφή της στιγμής, αλλά μια διαδικασία αναπαράστασης των συναισθημάτων που με κατακλύζουν και την αποτύπωση μιας εσωτερικής διάστασης της πραγματικότητας.
-Επιλέξατε να απεικονίσετε αποκλειστικά άνδρες — κοντινούς σας ανθρώπους. Πώς διαχειριστήκατε το λεπτό όριο ανάμεσα στην οικειότητα και την εικαστική απόσταση;
-Οι άνδρες που απεικονίζονται προέρχονται από τον στενό οικογενειακό και φιλικό μου κύκλο. Είναι άνθρωποι που στάθηκαν δίπλα μου τα χρόνια του πένθους μου και ο κάθε ένας σχετίζεται με τον πατέρα μου, είτε στην πραγματικότητα είτε στην φαντασία μου.
Έτσι η συγκεκριμένη έκθεση ξεκίνησε ως εσωτερική ανάγκη.
Οι πόζες δεν είναι τυχαίες. Έχουν σχέση με την προσωπικότητα ή το επάγγελμα του προσώπου που ποζάρει. Επομένως θέλησα να αναδείξω και να προβάλω διαφορετικές πτυχές της προσωπικότητας του κάθε άνδρα, συχνά αντίθετες, και να τις παρουσιάσω ως ενιαίο σύνολο.
-Σε ορισμένες λήψεις προβάλλετε ζωγραφικά σας έργα πάνω στα σώματα. Είναι ένας τρόπος να «συμφιλιώσετε» τις δύο πλευρές σας — ζωγράφο και φωτογράφο;
-Στη δουλειά αυτή παρουσιάζω μία συνομιλία των φωτογραφικών πορτρέτων με τη ζωγραφική μου, ή με άλλες φωτογραφίες που έχω τραβήξει κατά τη διάρκεια της ζωής μου.
Η ιδέα για αυτή τη δουλειά προήλθε από τα φοιτητικά μου χρόνια και, μετά από πολλά χρόνια σκέψης και εξέλιξης, πήρε τώρα τη μορφή που ήθελα να της δώσω. Επομένως, συνδύασα παλιότερες σκέψεις και επιρροές που είχα αναπτύξει εκείνη την περίοδο με τη σύγχρονη ανάγκη μου για έκφραση και επεξεργασία της απώλειας.
Στην ουσία, πρόκειται για έναν διάλογο μεταξύ της δουλειάς του παρελθόντος και των συναισθημάτων που κουβαλάω σήμερα, συνθέτοντας κάτι που έχει να κάνει τόσο με το παρελθόν όσο και με το παρόν μου.
-Ποια στιγμή της διαδικασίας ήταν για εσάς η πιο δύσκολη — η λήψη, η επιλογή, ή η πρώτη φορά που κοιτάξατε τα πρόσωπα αυτά εκτυπωμένα;
-Η διαδικασία αυτή ήταν, χωρίς αμφιβολία, γεμάτη προκλήσεις σε κάθε της στάδιο, αλλά η πιο δύσκολη στιγμή για μένα ήταν η επιλογή των φωτογραφιών. Αν και η λήψη τους απαιτούσε σίγουρα συγκέντρωση και ακρίβεια, αυτό που πραγματικά με δυσκόλεψε ήταν το να περιορίσω τις εκατοντάδες φωτογραφίες σε μια τελική επιλογή που να αντιπροσωπεύει το όραμά μου και να εκφράζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ιστορία που ήθελα να πω.
Κάθε φωτογραφία φέρει μαζί της μια μοναδική συναισθηματική φόρτιση και σημασία, και ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αφήσω πίσω κάποια από αυτές.
-Αισθανθήκατε ότι στην διαδικασία αυτή για την ολοκλήρωση της έκθεσης είχατε την καθοδήγηση που χρειάστηκε;
-Συνεργαστήκαμε στενά και γόνιμα με τη Λουΐζα Καραπιδάκη και την Αλέξια Σερέζη. Η γνώμη τους και η καθοδήγησή τους ήταν ανεκτίμητη, καθώς μπορούσαν να δουν πράγματα που ίσως εγώ, με την υποκειμενικότητα του φωτογράφου, δεν μπορούσα να εντοπίσω.
Με την βοήθειά τους καταφέραμε να επιλέξουμε 51 φωτογραφίες που όχι μόνο αντιπροσωπεύουν την ουσία του έργου, αλλά και δημιουργούν μια αφήγηση που είναι συναισθηματικά δυνατή και οπτικά ελκυστική. Κάθε εικόνα σε αυτή την έκθεση έχει ένα σκοπό και μια θέση, και είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που απαιτούσε πολύ χρόνο και σκέψη.
-Ποιο το συναίσθημά σας όταν είδατε την ιδέα σας να έχει πάρει σάρκα και οστά;
-Η πρώτη φορά που κοίταξα τα πρόσωπα αυτά εκτυπωμένα και τοποθετημένα στην έκθεση ήταν αναμφίβολα μια ιδιαίτερη στιγμή.
Βλέποντας τη δουλειά μου να ζωντανεύει με αυτόν τον τρόπο, σε πραγματικές διαστάσεις και αποχρώσεις, ήταν σχεδόν σαν να βλέπω τα πρόσωπα αυτά να αποκτούν μια δεύτερη ζωή.
Η αίσθηση ότι κάτι που ήταν αρχικά μια ιδέα στο μυαλό μου, τώρα υπάρχει μπροστά μου και προκαλεί συναισθήματα στους θεατές, ήταν κάτι που με συγκίνησε βαθιά.
INFO ΕΚΘΕΣΗΣ
Αποστόλου Μάγδα- ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Διάρκεια έκθεσης
Πέμπτη 30 Οκτωβρίου έως Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2025
Επισκέψεις
Τρίτη – Παρασκευή: 10:00-14:00 & 17:00-20:00
Σάββατο: 11:00-15:00
Νεοφύτου Δούκα 5, 10674, Κολωνάκι
