Μνήμες, εικόνες και συναισθήματα, σε ένα ταξίδι στις ιστορίες της οικίας Κατακουζηνού, μοιράζεται μαζί μας η εικαστικός Βιργινία Φιλιππούση μέσα από την ατομική της έκθεση με τίτλο “Το πράσινο δωμάτιο”, που θα πραγματοποιηθεί στον ομώνυμο χώρο. Η έκθεση θα παρουσιαστεί στις 15 Φεβρουαρίου και θα ειναι επισκέψιμη επιλεγμένες μέρες μέχρι τον Απρίλιο.

Σκόρπιες σκέψεις

“Πριν από οκτώ, περίπου, χρόνια όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά την Οικία Κατακουζηνού έμεινα έκπληκτη από την μαγική θέα και το λαμπρό φως που γέμιζε το σαλόνι. Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι αυτό που είναι μαγικό, είναι το φως που πηγάζει από όσα βρίσκονται μέσα στο σπίτι, τα έργα τέχνης και τις ιστορίες των ανθρώπων που το επισκέφτηκαν, αντάλλαξαν σκέψεις και ιδέες και άφησαν πολύτιμη κληρονομιά στις επόμενες γενεές.

Όταν ξεκίνησα να ζωγραφίζω θέματα που αφορούσαν το σπίτι, χρησιμοποίησα απλά αναπαράσταση των χώρων, σιγά σιγά όμως με συνεπήρε η σκέψη ότι τα όμορφα σπίτια τα δημιουργούν οι «όμορφοι άνθρωποι», εννοώντας φυσικά την εσωτερική ομορφιά.

Έχοντας ήδη παρακολουθήσει κάποιες ξεναγήσεις από την επιμελήτριά του Μουσείου, Σοφία Ε. Πελοποννησίου- Βασιλάκου, προχώρησα προσθέτοντας  στην μικρή αυτή συλλογή τα πορτρέτα κάποιων από τους φίλους  των Κατακουζηνών, λογοτέχνες και ζωγράφους της γενιάς του ‘30.

Αυτό που με συγκίνησε ιδιαίτερα, όσο διάστημα δούλευα αυτήν την ενότητα και έψαχνα πληροφορίες, φωτογραφίες και ιστορίες για τον Άγγελο Κατακουζηνό είναι η κοινή καταγωγή των προγόνων μου με τον γενέθλιο τόπο του, την Μυτιλήνη και σκέφτομαι πόσο όμορφο είναι,  όταν τόσοι πολύπλοκοι κύκλοι μας φέρνουν τόσο απλά, έστω και για λίγες στιγμές, κοντά σε όσα αγαπάμε.”
Βιργινία Φιλιππούση

Πορτραίτα από οπάλινη μνήμη

“She was sitting in the cosy-corner. He joined her there and looked at the portraits let into the back of it. “I call this my memory-corner” she told him. Here we all are: Father, Mother, my three brothers and myself. They are painting on opaline -from photographs taken in 1906, he year this house was built…”.
Dodie Smith, The New Moon With the Old, 1963

“Αφουγκραζόμενη την εσωτερική ανάσα της Οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, η Βιργινία Φιλιππούση παραδίδει στον επισκέπτη και θεατή μια ζωγραφική ενότητα δεξιοτεχνικά υφασμένη με γνωστική συνέπεια, εκλεκτικιστικά λογοτεχνικά ενθυμήματα, λεπταίσθητο χρωστήρα, διάφανη τρυφερότητα και οξυδερκή σπαραγματική αποτύπωση.
«Το Πράσινο Δωμάτιο» της Φιλιππούση, ένα πυκνά ιχνογραφημένο ψυχικό, πνευματικό και αισθητικό αφήγημα, ακουμπά απαλά σε αλλεπάλληλες και αλληλένδετες κυριολεκτικές και συμβολικές εσοχές και κόγχες της πολύτιμης ρέουσας ιστορίας του σπιτιού, ενεργοποιώντας σταδιακά την πυκνή μνήμη των χρόνων και των στιγμών, των πραγμάτων και των ανθρώπων που το κατοίκησαν. Συγκλίνοντας με τρόπο αριστοτεχνικό το έσω και το έξω των σημειώσεων του νου με το μέσα και το έξω των οπτικών και των απτικών σημάνσεων της Οικίας, η ζωγράφος εφευρίσκει ένα αόρατο οργανικό συνεκτικό αυτοαναφορικό νήμα που διατρέχει ουσιαστικά την ενότητα: η Μυρτιώτισσα ή Θεώνη Δρακοπούλου και το σπάνιο γυναικείο άρωμα της γενιάς του 30, ο Θεόφιλος, το Μουσείο Τεριάντ και η γενέθλια του δικού τους συνδετικού κρίκου Άγγελου Κατακουζηνού, Μυτιλήνη -από όπου έλκει την καταγωγή του και ο εκ μητρός προπάππους της ζωγράφου, ο Γιώργος Θεοτοκάς, το λευκοφορεμένο του Πέραν και η δική της γενέθλια Κωνσταντινούπολη, το σπίτι στην Αντιγόνη και τα καταγραφικά του τετράδια που ζωντανεύουν τις αόρατες κοινές φόδρες της ιστορίας, ο Γιώργος Σεφέρης, τα σημαίνοντα corpus των αναγνωσθέντων βιβλίων και οι αναμνήσεις της Σμύρνης, συναντώνται εδώ με τον φίλο των Κατακουζηνών και δάσκαλο της ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, ψηλαφίζοντας μαζί με τη Λητώ τη στιλπνή φόρμα και το οικείο άρωμα που αναδίδουν οι ξαναζωγραφισμένες κάλες του εμβληματικού για την Οικία έργου  του Γιάννη Τσαρούχη.

Σε ένα μαεστρικό παιχνίδι χρόνου και γνώσεων, ενθυμημάτων, φωτογραφιών και πλαισίων, συμβολικών συσχετισμών και ιχνογραφήσεων ανθρώπινων σχέσεων και πνευματικών μεταλαμπαδεύσεων, οι προσφιλείς ένοικοι και οι λαμπροί επισκέπτες της Οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού ενώνουν το τότε της γενιάς του ’30 με το δικό μας αμήχανο τώρα, σε μια ανάγκη διάσωσης των ερριμμένων ζώντων σκιών, των μυστικών θραυσμάτων ομορφιάς και κερδισμένης σοφίας που πλανώνται ωσεί και επίμονα επάνω από την πολύβουη οδό Αμαλίας.

Ακολουθώντας τον μίτο της επίσκεψης, η ενότητα ολοκληρώνεται στο τελευταίο δωμάτιο του σπιτιού: εδώ, μια εγκατάσταση από παλιές καρτ ποστάλ, ενωμένες με ένα κορδόνι, διασώζει αγαπημένα λογοτεχνικά χωρία –οργανικά πνευματικά αποτυπώματα των χαλκέντερων θαμώνων του σπιτιού. Πρόκειται θα έλεγα για τις βασικές και απολύτως απαραίτητες οδηγίες της δικής μας ενδεχόμενης διάσωσης.
Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι υπαινίσσονται την ιδέα μιας ανοιχτής αλληλογραφίας με την άχραντη κιβωτό, με την αληθινή πεμπτουσία του ελληνικού ασύνορου πολιτισμού μας.”
Ίρις Κρητικού Φεβρουάριος 2020

“Είχα την τύχη να γνωρίσω τον τρόπο που δημιουργεί η Βιργινία Φιλιππούση όταν ακόμα πειραματιζόταν με τη φωτογραφία, σαν μια καταγραφή ονείρων και στιγμών που θα ταίριαζαν σε ένα ποίημα.
Πέρασαν χρόνια και η ευαισθησία που πάντα χαρακτήριζε τη δουλειά της, αποτυπωνόταν με το χρώμα και τις μικρές λεπτομέρειες που φώτιζε, σε κάθε έργο της.
Όταν πρωτάκουσα τη σκέψη της για να ζωντανέψει ξανά τις ιστορίες της οικίας Κατακουζηνού συμφώνησα με ενθουσιασμό, αλλά δεν περίμενα πόσο δικές της θα γινόταν οι ζωές των ανθρώπων που σύχναζαν και ζούσαν εκεί.

Βλέποντας τα προσχέδια κατά καιρούς και στη συνέχεια το κάθε έργο που ολοκληρωνόταν, άρχισα να ανακαλώ τις κουβέντες που είχα κάνει με τη Λητώ Κατακουζηνού για εκείνα τα χρόνια.
Και έτσι συνειδητοποίησα πόσο πολύ τα έργα αυτά, μου θύμισαν την αλήθεια αυτών των ανθρώπων και την ομορφιά των πραγμάτων.

Η έκθεση αυτή δεν είναι μονάχα ένας φόρος τιμής στο παρελθόν, είναι ένα φως σε έναν κόσμο που έχει ξεχάσει την ομορφιά και την αξία των ανθρώπων που πορεύτηκαν με όραμα.
Είναι μια νότα που ξεκινά από εκείνα τα χρόνια, για να γίνει μια μελωδία για όλους όσους πορεύονται στις μέρες μας με ελπίδα.”
Σοφία Ε. Πελοποννησίου-Βασιλάκου

INFO

Βιργινία Φιλιππούση – «Το πράσινο δωμάτιο»
ΙΔΡΥΜΑ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΙ ΛΗΤΩΣ ΚΑΤΑΚΟΥΖΗΝΟΥ
Λεωφ. Βασ. Αμαλίας 4, Σύνταγμα
Εγκαίνια: Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2020, 12.00-15.00
Επισκέψιμες ημέρες και ώρες: Δευτέρα 17, 24 Φεβρουαρίου / Δευτέρα 9, 16, 23, 30 Μαρτίου / Δευτέρα 6, 27 Απριλίου, 16:30-18:30.
Είσοδος ελεύθερη