Η Roma Gallery έχει τη χαρά και την τιμή να ανοίγει την νέα σεζόν με έναν από τους πιο σημαντικούς Έλληνες εικαστικούς καλλιτέχνες, τον Δημήτρη Αληθεινό, με έργα της περιόδου 2000-2010.

Ο Δημήτρης Αληθεινός  συγκαταλέγεται ανάμεσα σε αυτούς που εξακολουθούν από τη δεκαετία του ’70 έως τις μέρες μας, να διαμορφώνουν με τον διάλογο του έργου τους την ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Είναι ένας πρωτοπόρος που εργάζεται παραγωγικά και ακατάπαυστα, επικεντρωμένος σταθερά στους κοινωνικούς προβληματισμούς της εποχής μας, στην έρευνα της εικαστικής γλώσσας και στα ερωτηματικά που τίθενται, σε διεθνές επίπεδο.

Παράλληλα με το σημαντικό εικαστικό του έργο, το 1981 δημιούργησε τις Κατακρύψεις, ένα διεθνές έργο προσφορά στο μέλλον, που προειδοποιεί για τον κίνδυνο  καταστροφής του περιβάλλοντος και εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους. Οι  Κατακρύψεις αναπτύσσονται σε ολόκληρο τον πλανήτη και μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 214 από τον Βόρειο Πόλο στον Νότιο κι από την Ανατολή στη Δύση. Λίγο αργότερα το 1985, ως πράξη αντίδρασης στην εισβολή της παγκοσμιοποίησης, δημιούργησε τις δράσεις «Υπερασπίζοντας τους Πολιτισμούς του Κόσμου» και «Προσφορές», δίνοντας προτεραιότητα στη διάσωση της πολιτισμικής πολυφωνίας.

Έχει στο ενεργητικό του πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό κι  εκπροσώπησε την χώρα μας σε μια σειρά Μπιενάλε μεταξύ των οποίων και η Μπιενάλε της Βενετίας, το 1997.

Το 2013 πραγματοποίησε στο ΕΜΣΤ μια μεγάλη αναδρομική  έκθεση και βραβεύτηκε από την  Ένωση Τεχνοκριτικών AICA Hellas για τη συμβολή του συνόλου του καλλιτεχνικού του έργου στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.

Η Κατερίνα Κοσκινά  γράφει στον κατάλογο της έκθεσης:

«Στην έκθεση του Δημήτρη Αληθεινού στη Roma Gallery, παρουσιάζονται έργα της περιόδου 2000-2010, που συγκεράζουν πολλά στοιχεία από τις Κατακρύψεις, καθώς σε όλα κύριο υλικό είναι το χώμα, που δίνει ουσιαστικά χρώμα και νόημα στα έργα και τα συσχετίζει άμεσα με τη γη, τη γονιμότητα και τη σπορά. Με άλλα λόγια με την γενεσιουργό και γενετήσια διαδικασία, την καλλιέργεια και τη δημιουργία. Τα έργα αυτά θέτουν αντίστοιχα ζητήματα και παρόλο που δεν μπαίνουν σε άμεσο διάλογο με τον πραγματικό χώρο και τους πολιτισμούς άλλων ανθρώπων, αναφέρονται σε αυτούς, υπογραμμίζουν κοινές έννοιες, παροτρύνουν σε σκέψεις, προειδοποιούν, εισηγούνται προτάσεις και δίνουν έμμεσα απαντήσεις».

Ο καλλιτέχνης στη συζήτηση του με τον Ηριδανό Τσιριγκούλη αναφέρει μεταξύ άλλων…

-Τι σημαίνει για εσάς “Νέα Εικαστική Γλώσσα”; Υπάρχει στην εποχή μας;

-Οι άνθρωποι ζωγράφισαν, ή πιο σωστά χρησιμοποίησαν τη ζωγραφική ως
γλώσσα επικοινωνίας και έκφρασης, πολύ πριν οργανώσουν την προφορική
κι επινοήσουν την γραπτή γλώσσα.

Ζωγράφισαν στο χώμα, σκάλισαν στα βράχια μορφές και δαίμονες επιθυμώντας ενστικτωδώς να εξευμενίσουν το ανεξήγητο της ύπαρξης και της ανυπαρξίας. Με όχημα την περιέργεια και με δέος κάτω από το αχανές Σύμπαν, προχωρούσαν βήμα βήμα στο σκοτάδι του χρόνου (στο ίδιο σκοτάδι που βαδίζουμε κι εμείς σήμερα) ερμηνεύοντας μέσω της Τέχνης, το αίνιγμα της ζωής και του θανάτου. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι η εικαστική γλώσσα υπάρχει από το λίκνο της ανθρωπότητας, διατηρώντας αναλλοίωτη τη σχέση της με το Αίνιγμα.

Το μόνο που αλλάζει είναι οι χρονικές περίοδοι και τα δεδομένα τους, οι πρόσθετες «άγνωστες λέξεις» που μέσω της φιλοσοφίας και των ανακαλύψεων έρχονται να εμπλουτίσουν το παλιό ανανεώνοντας το, άλλοτε ομαλά κι άλλοτε με ρήξη, χωρίς όμως να το διαγράφουν.

Όπως δεν υπήρξε εποχή που να μην εφηύρε το δικό της «νέο», έτσι θα το δημιουργήσει και η δική μας καθώς και η επόμενη που με τη σειρά της θα «παλιώσει» το προηγούμενο για χάρη του δικού της «νέου». Κατά τη ροή του χρόνου, στο εσωτερικό μιας εποχής δημιουργούνται και συνυπάρχουν πολλές νέες προτάσεις. Κάποιες από αυτές εφαρμόζονται επιτυχώς, κάποιες διαρκούν λίγο, κάποιες χάνονται για πάντα.
Η αντοχή του καινούργιου στο χρόνο, δοκιμάζεται από το πόσο στενή είναι η σχέση του με το παλιό. Ο Leonardo έγραψε, «η αρχαιότητα των αιώνων, είναι η νεότητα του κόσμου» κι εγώ, μεταπλάθοντας αυτή τη σκέψη πριν μερικές δεκαετίες, είπα, «ιστορία αιώνων το καινούργιο στην Τέχνη».

Συναναστράφηκα σαμάνους καθώς και ιερείς άλλων πανάρχαιων θρησκειών σε πολλά μέρη του κόσμου

-Σε αρκετά έργα σας συναντάμε ζωγραφικά σαμανικά σύμβολα. Πότε ήρθατε σε επαφή με τον σαμανισμό και ποιο είναι το μήνυμα αυτών των συμβόλων;

-Ο σαμανισμός είναι ο αρχαιότερος τρόπος προσέγγισης του Αινίγματος. Θα
έλεγα ότι γεννήθηκε ταυτόχρονα με τον άνθρωπό και τη ζωγραφική όταν αντί για λέξεις υπήρχαν φθόγγοι, άναρθρες εκφράσεις της ψυχής και των
ενστίκτων. Από τα ένστικτα εκείνα πήραν σχήμα, μορφή και χρώμα οι πρώτες ακαθόριστες θεότητες.

Σαμάνος ονομάστηκε αυτός που κατέχοντας το χάρισμα της έκστασης, μεσολαβεί ανάμεσα στο ανθρώπινο και το υπερβατικό.
Αυτός που έχει την ικανότητα να ίπταται σε διαστάσεις άγνωστες σε εμάς τους πολλούς.

Συναναστράφηκα σαμάνους καθώς και ιερείς άλλων πανάρχαιων θρησκειών σε πολλά μέρη του κόσμου. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 έως το τέλος της δεκαετίας του 2000, «μαθήτευσα» στις σαμανικές τελετές και στον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν στο έδαφος τελετουργικά σχέδια, μορφές θεοτήτων και πνευμάτων, λαβυρινθώδη περάσματα από το ορατό στο μη ορατό, από το «λογικό» στο ανεξήγητο και έμαθα πως φτιάχνουν σχέδια με σύμβολα δυσανάγνωστα, το μήνυμα των οποίων γνωρίζουν μόνο οι μυημένοι.

-Η ιστορικός και κριτικός τέχνης Έφη Στρούζα σε κείμενό της το 1976 γράφει:

«Η μαχητικότητα του Δημήτρη Αληθεινού για την ανανέωση των θεσμών της τέχνης αλλά και της ευαισθησίας δεν τον απομακρύνει από το αρχικό σημείο εκκίνησης της πορείας του: συνεχίζει να παραμένει πιστός στον πρώτο του έρωτα, την παλέτα. Πάνω σε αυτή
τη βάση αρχίζει μια κοσμογονική αναβίωση της ζωγραφικής, με στόχο τώρα να επιχειρήσει μία νέα προσέγγιση του ζωγραφικού ενστίκτου. Το
χρώμα λειτουργεί στις δράσεις του σαν πρωτογενές οπτικό ερέθισμα, το οποίο δια μέσου της διανοητικής επεξεργασίας του θεατή αποκτά νέες μορφολογικές αξίες.»

Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας το ταξίδι της «κοσμογονικής αναβίωσης της ζωγραφικής» μέχρι και σήμερα στην δουλειά σας;

-Υπήρξε μια εποχή που μιλούσαμε πολύ με την Έφη. Επικοινωνούσαμε σαν
συγκοινωνούντα δοχεία και ό,τι άνθιζε από τις συζητήσεις μας τομμοιραζόμασταν απλόχερα με τους άλλους. Δίχως τσιγκουνιές και πατρότητες, χωρίς να περιμένουμε αναγνώριση. Εμβαθύναμε στις ιδιομορφίες της εικαστικής γλώσσας προτείνοντας -ο καθένας από την θέση του- απόψεις και πειραματισμούς.

Εγώ πίστευα ότι το παρόν προετοίμαζε την αυριανή
παγκόσμια επανάσταση, δούλευα με όραμα την επερχόμενη πανανθρώπινη
αλλαγή: από την καθημερινότητα έως την Τέχνη, από τα μπορντέλα έως τα
μουσεία. Αυτή μου η θέση-άποψη εκφράστηκε εικαστικά με την Οπλοτέχνη,
ένα «κίνημα» που έφτιαξα το 1976 και οι ιδέες του καταγράφονται σε δύο
μανιφέστα τα οποία μπορεί να βρει κανείς στον κατάλογο της αναδρομικής
μου στο ΕΜΣΤ.
Στην πορεία, ως γνωστόν, τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά. Η αλλαγή
ήρθε μεν, αλλά είναι τελείως διαφορετική απ’ ότι περιμέναμε. Εκείνο το οποίο ονομάζαμε «κοσμογονική Αλλαγή της Τέχνης», δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, στη θέση του κατέφθασε η λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης και η «ελεύθερη σαν άγριο άλογο» Τέχνη που οραματιζόμουν, κατέληξε εδώ και μερικές δεκαετίες μπιχλιμπιδοτή φοράδα σε τσίρκο.

Μια μικρή ελίτ πολυεθνικών εταιριών κι εκατομμυριούχων, διαχειρίζεται τα έργα ως μετοχές, αποφασίζει κι επιβάλλει «ήπια» τους σταρ του συστήματος τέχνης. Με άλλοθι τον Μαρσέλ Ντισάν, με συνεργάτες τα τελειότερα εργοστάσια κατασκευής έργων τέχνης και μάνατζερ τα μεγάλα μουσεία, ατάλαντοι παλιάτσοι ονοματίστηκαν ιδιοφυΐες.

O tempora o mores. Χάσαμε την μάχη; Δεν θέλω να το πιστεύω. Όσο υπάρχουν αντιστάσεις, όσο διασώζονται τα έργα που φτιάξαμε και φτιάχνουμε, οι ιδέες μας θα είναι ζωντανές, ικανές να μπολιάσουν το αύριο.

-Μιλήστε μας για τη διαδικασία των Κατακρύψεων. Υπάρχει συνομιλία μεταξύ αυτής της ασκητικής διαδικασίας με το υπόλοιπα έργα σας;

-Έχω εξηγήσει πολλές φορές τους λόγους που γέννησαν τις Κατακρύψεις
οπότε μπορούμε αυτή τη φορά να μιλήσουμε για την διαδικασία, η οποία ναι, είναι ασκητική μιας και όπως όλες οι ασκητικές πρακτικές εμπεριέχει τη
δοκιμασία.

Διότι είναι δοκιμασία επίπονη να χάνεται βαθιά στη γη ένα έργο το οποίο για να γίνει χρειάστηκαν μήνες, καμιά φορά χρόνια γεμάτα κόπο και πολλή αγάπη. Όμως δεν μπορεί να υπάρξει συνέχεια χωρίς θυσία, ούτε
επανεμφάνιση χωρίς εξαφάνιση.
Στο ξεκίνημα μιας Κατάκρυψης, συνυπάρχουν ο Λόγος και το ταξίδι. Ο Λόγος ως γνώση, το ταξίδι ως ανακάλυψη. Κι ακολουθούν η «γέννα» (με τον
επακόλουθο πόνο) κι η ολοκλήρωση:
«Όλη την ημέρα έψαχνα ασταμάτητα και δίχως να το καταλάβω
μεταμορφώθηκα σε θηλυκό το οποίο ζητούσε ένα ασφαλές μέρος για να
γεννήσει. Τα μάτια μου “άγγιζαν”, τα αφτιά μου “έβλεπαν”, οι πατούσες μου
“άκουγαν” βαθιά μέσα στο χώμα. Ο νους, χωμένος στο Κοχύλι του θεού
Βίσνου, βούιζε κι εγώ ανίχνευα έχοντας ό,τι πέρα από την ύπαρξή μου διέθετα σε συνεχή υπερδιέγερση. Κάποια στιγμή, βρέθηκα ακριβώς πάνω στο σημείο που έψαχνα, το ένιωσα και στάθηκα. Τα πρωινά σύννεφα είχαν γίνειαπογευματινή ομίχλη όταν πια άρχισα το σκάψιμο.

Έσκαβα για να δώσω.
Έσκαβα για να κρύψω στα Ιμαλάια, σε τόπους ιερούς, ένα κομμάτι της τέχνης μου.
Έσκαβα για να χαρίσω το έργο μου στον χρόνο.
Έσκαβα για να μεταβάλλω το ορατό σε αόρατο, το φανερό σε κρυφό.
Έσκαβα για να αλλάξω τους κανόνες της ζωγραφικής.
Έσκαβα μετουσιώνοντας την παρουσία σε απουσία ή την αυριανή απουσία σε απρόσμενη παρουσία. Έσκαβα γιατί μου άρεσε να προκαλώ το άγνωστο».

(απόσπασμα από το διήγημα Νάγκι Γκούμπα. Ιστορίες ενός Ρευστού Έργου.
Εστία 1997)

Μετά την ολοκλήρωση μιας Κατάκρυψης, το έργο ζει σε μια άλλη, απρόσιτη
διάσταση, έξω από τον δικό μου φθαρτό χώρο και χρόνο. Η ιδέα όμως, η αιτία για την οποία έγινε θα είναι παρούσα σε κάθε προειδοποίηση που αφορά, όχι μόνο την βίαιη παραμόρφωση του πλανήτη, αλλά και τον κίνδυνο εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους.

Info Έκθεσης

Διάρκεια έκθεσης:

19 Σεπτεμβρίου – 19 Οκτωβρίου 2019

Ωράριο:

Κυριακή, Δευτέρα Κλειστά

Τετάρτη, Σάββατο 10:00 – 16:00

Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 10:00 – 20:00