Η πρόσφατη φάση εγκλεισμού έδωσε περισσότερο χρόνο στον ταλαντούχο εικαστικό, Δημήτρη Πανταζή να ασχοληθεί με τη διδακτορική μελέτη που εκπονεί στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο πάνω ένα ιδιαίτερο είδος τέχνης, στο αποκείμενο, στην «απεχθή» τέχνη. Είναι γεγονός ότι με αυτού του είδους την αισθητική, δεν ασχολούνται γενικά πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες και προσωπικά αντιλαμβάνομαι τον λόγο.

Το εικαστικό σύμπαν του Πανταζή περιστρέφεται συχνά γύρω από το ανθρώπινο απογυμνωμένο κορμί, που έρχεται σε έναν αποκαλυπτικό διάλογο με την επιστήμη της ψυχανάλυσης, άλλοτε αναλύοντας προβλήματα θρησκευτικού περιεχομένου που ενσκήπτουν, άλλοτε φλερτάροντας επικίνδυνα με τα επιτρεπτά όρια της λειτουργίας του ανθρώπινου σώματος.

Καλλιτέχνης των άκρων με θεματολογία που καθρεφτίζει το δικαίωμα του Παγκόσμιου Ανθρώπου για ελευθερία, ακροβατεί στα όρια της ανθρώπινης διάστασης προκαλώντας ερωτήματα για την αμαρτία, την Ύπαρξη, τον Θεό, την Ηθική.

Εμείς στο «Α» δεν περιοριστήκαμε στο να μιλήσουμε με τον καλλιτέχνη μόνο για τα πρόσφατα έργα του, αλλά μιλήσαμε για την αγορά της τέχνης, την τεχνολογία και τα μελλοντικά του σχέδια.

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

-Δημήτρη, η πρωτόγνωρη κατάσταση που ζήσαμε αυτό τον καιρό έχει επηρεάσει σημαντικά τόσο εμάς σαν άτομα, όσο και την αγορά της τέχνης. Πώς διαβλέπετε εσείς σαν εικαστικός να εξελίσσεται η κατάσταση κυρίως στον οικονομικό τομέα;

-Τα έργα -υψηλής- τέχνης υπήρξαν ανέκαθεν μια από τις ασφαλέστερες επενδύσεις και συνάμα σίγουρες πηγές ρευστότητας καθώς θεωρούνται περιουσιακά στοιχεία, που η αξία τους δεν επηρεάζεται από τους κινδύνους που συνδέονται με την υπόλοιπη αγορά.

Δυστυχώς για το μέσο πολίτη η κατάσταση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη μιας και το εργασιακό καθεστώς που ήδη έχει παγιωθεί μοιάζει τουλάχιστον απειλητικό. Εύχομαι το 2022 να είναι πιο ελπιδοφόρο.

– «Βαφτιστικός Θάνατος» και «Άσκηση Ανατομίας», έργα σας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτά;

-Το πρώτο έργο, ο Βαφτιστικός Θάνατος είναι έργο λάδι σε καμβά διαστάσεων 13εκ Χ 17εκ και αναφέρεται στο μυστήριο του βαπτίσματος με το οποίο, σύμφωνα με την πατερική διδασκαλία, θανατώνεται συμβολικά ο παλαιός άνθρωπος (ο παλιός Αδάμ και η παλιά Εύα).

Με αυτόν τον τρόπο ο βαπτιζόμενος απεκδύεται τον φθαρτό του χιτώνα και ενδύεται το Χριστό, αναγεννώμενος ψυχή τε και σώματι. Το δίπολο θάνατος / ζωή εκτός των παραπάνω αναπαρίσταται και με τις «παρουσίες» του Αρχέκακου, ως σκιά φιδιού δεξιά της κολυμβήθρας και του Ιησού, σαν όφις χάλκινος (αναφορά στην Παλαιά Διαθήκη) στο πόδι της κεντρικής φιγούρας.

Η τελευταία πλαισιώνεται, σε πρώτο πλάνο, από τον γενέθλιο ζωδιακό αστερισμό του Ζυγού δημιουργώντας ακόμη μια πόλωση μεταξύ κτιστού (της επιστήμης) και άκτιστου (του Θεού).

Στο δεύτερο κατά σειρά έργο, την Άσκηση Ανατομίας, έργο μικτής τεχνικής και διάστασης 140εκ Χ 92εκ, ο θάνατος δεν είναι συμβολικός αλλά ξαφνικός.

Ένας άνδρας και μια γυναίκα βρίσκονται στη συντήρηση ενός ψυγείου κρεοπωλείου. Παρατηρούμε πως το απόκοσμο φως της λάμπας συνδέει τη μπλε χρωστική (μεθυλένιο) με το σπειροειδές σχήμα του ομφαλού, υπογραμμίζοντας έτσι την ατέρμονη παρουσία της νόσου ( η πιο παλιά γραπτή αναφορά του καρκίνου του μαστού βρίσκεται σε πάπυρο τεσσάρων και μισό μέτρων, στον οποίο συγκεντρώνονται οι διδασκαλίες του μεγάλου Αιγυπτίου γιατρού Ιμχοτέπ που έζησε γύρω στο 2624 π.Χ.).

Στο συγκεκριμένο μέρος της σύνθεσης απαντώνται σύμβολα όπως η δεξιόστροφη σβάστικα, σαν κρυφή γεωμετρία της δομής των μεταλλικών στελεχών και ο μικροσκοπικός ισοσκελής σταυρός, αριστερά της κεκλιμένης λάμπας. Στην κάτω αριστερή γωνία δεσπόζει αλληγορικά το ζωώδες ένστικτο του ανθρώπου.

–Τα έργα σας αυτά δεν κρύβουν αισιοδοξία. Θεωρείτε ότι οι πανδημίες είναι δημιουργικές για τους καλλιτέχνες;

-Πιθανώς. Οι καλλιτέχνες μπορούν να διευρύνουν θεματολογικά την τέχνη τους αντανακλώντας ή αντισταθμίζοντας το εκάστοτε φαινόμενο, κατά το δοκούν. Σε κάθε περίπτωση πάντως, πιστεύω πως μια πρωτόγνωρη κατάσταση όσο επώδυνη ή ακραία κι αν είναι, μπορεί να αποτελέσει μοναδική πηγή έμπνευσης για το νέο «μνημείο» της εποχής. Ας αφήσουμε το χρόνο να κάνει τη δουλειά του …

-Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, ποιοι από τους πίνακες που εξιστορούν ιστορικές καταστροφές και πανδημίες σας έρχονται στο μυαλό; Είναι κάποιοι από αυτούς που σας έχουν επηρεάσει στη δουλειά σας;

-Τα έργα που μου έρχονται στο νου είναι τα χαρακτικά του Francisco Goya.

Η σειρά υπό τον τίτλο «Θανάσιμες συνέπειες του αιματηρού πολέμου της Ισπανίας με τον Βοναπάρτη, κι άλλα εμφατικά καπρίτσια» και ιδίως τα σαράντα επτά πρώτα, αποτελούν μια εικαστική διαμαρτυρία που εστιάζει στις ωμότητες που διαπράχθηκαν εις βάρος των Ισπανών αιχμαλώτων από τα γαλλικά στρατεύματα (στις 3 Μαΐου του 1808 εκτελέστηκαν μαζικά τετρακόσιοι Ισπανοί πολίτες).

Λέγεται πως ο Francisco Goya είχε ζήσει τις κτηνωδίες αυτές ως αυτόπτης μάρτυρας, όταν μετέβαινε στα πεδία των μαχών γύρω από τη Μαδρίτη, σχεδιάζοντας επιτόπου τα αρχικά σχέδια. Τα εν λόγω χαρακτικά, ογδόντα δύο στο σύνολο (παραλείποντας τους τρείς μικρούς φυλακισμένους) δε δημοσιεύτηκαν παρά τριάντα πέντε χρόνια μετά το θάνατό του, από τη Βασιλική Ακαδημία του Σαν Φερνάντο το 1863, για να αποφευχθούν οι εις βάρος του πολιτικές επιπτώσεις και η λογοκρισία.

Η εγκατάλειψη του χρώματος για χάρη της αλήθειας ήταν ένα σπουδαίο μάθημα!

-Πιστεύετε ότι η αγορά της τέχνης θα φτάσει κάποια στιγμή στα επίπεδα προ κρίσης του 2009 ή αυτό ήταν κάτι πλασματικό που δεν θα επαναπροσεγγιστεί ποτέ;

-Την εποχή εκείνη στην οποία αναφέρεστε, σημειώθηκαν αρκετές περιπτώσεις αγοραπωλησίας έργων τέχνης σε τιμές μη ρεαλιστικές πράγμα το οποίο επιβεβαιώθηκε, χρόνια αργότερα, από δημοπρασίες.

Η ηθική εκείνης της περιόδου δεν ήταν άμεμπτη, αντιθέτως. Δημιούργησε κλίμα δυσπιστίας και απογοήτευσης, τις συνέπειες του οποίου επωμιζόμαστε όλοι οι εμπλεκόμενοι.

-Τεχνολογία και τέχνη. Αναγκαίο κακό ή μήπως το μέλλον;

-Θα έλεγα ανάγκη επιτακτική σε κάποιες περιπτώσεις. Αναφέρω χαρακτηριστικά τις πολυεπίπεδες χάρτινες συνθέσεις με αναφορά στη Γοτθική και Ισλαμική διακόσμηση του Eric Standley, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Πολυτεχνείο της Βιρτζίνια. Δίχως την αρωγή της τεχνολογίας που χρησιμοποιεί λέιζερ για την κοπή υλικών και την απαραίτητη γλώσσα προγραμματισμού το εγχείρημα τούτο θα ήταν ανθρωπίνως αδύνατον.

-Τέχνη εξ αποστάσεως. Πώς σας φαίνεται αυτό;

-Ήταν εντυπωσιακά τα νούμερα της διαδικτυακής κίνησης που καταγράφηκαν, ήδη από τις πρώτες ημέρες της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης.

Πληροφορηθήκαμε πως το Βρετανικό Μουσείο έφθασε τις εβδομήντα πέντε χιλιάδες περιηγήσεις ημερησίως όταν αριθμούσε, υπό κανονικές συνθήκες, μόλις δύο χιλιάδες.

Φαίνεται πως το φιλότεχνο κοινό είχε ανάγκη αυτή την επαφή, καθιστώντας ορισμένους χώρους τέχνης εικονικά προσβάσιμους από φαινομενικά αδρανείς.

-Μελλοντικά σχέδια

-Αρχικά θέλω να συνεχίσω τις σπουδές μου και παράλληλα δουλεύω με στόχο την παρουσίασή μιας σειράς έργων μου στο κοινό.

Εύχομαι σε μερικά χρόνια όλα να έχουν πάρει έναν νέο δρόμο και να συστηθώ εκ νέου…

Who is Who

Ο Δημήτρης Πανταζής γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Το σχέδιο ήταν κάτι που αγάπησε με πάθος από πολύ μικρός. Το εγκατέλειψε όμως λίγο πριν το Γυμνάσιο χωρίς ιδιαίτερο λόγο και αποφοίτησε από το Λύκειο δίχως ξεκάθαρους στόχους και φιλοδοξίες.

Με προτροπή της μητέρας του ξεκίνησε μαθήματα ελεύθερου σχεδίου και εισήχθη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες. Έγινε δεκτός στο Εργαστήριο του Γιάννη Ψυχοπαίδη και το 2004 ολοκλήρωσε τον κύκλο σπουδών του ως αριστούχος, με κατεύθυνση τη ζωγραφική και τη Βυζαντινή αγιογραφία.

Το 2017 έλαβε τον μεταπτυχιακό του τίτλο με άριστα και δύο χρόνια αργότερα έγινε δεκτός ως υποψήφιος διδάκτορας. Έχει πραγματοποιήσει τέσσερις ατομικές εκθέσεις και ισάριθμές ομαδικές. Έργα του ανήκουν στο Μουσείο Φρυσίρα, στο Βυζαντινό Χριστιανικό Μουσείο και σε ιδιωτικές συλλογές. Είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών.