Συνέντευξη στη Λιάνα Ζωζά
Η Ελεάννα Μαρτίνου, αν και σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και συνέχισε με το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών Αθήνας, έχει να μας συστηθεί παράλληλα και μέσα από τις μακρόχρονες κλασικές σπουδές της στο πιάνο στο Ωδείο Αθηνών αλλά και τα συμπληρωματικά σεμινάρια ψυχοακουστικής και μουσικής τεχνολογίας, στο τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ.
Η μέχρι τώρα πορεία της στην σύγχρονη τέχνη, περιλαμβάνει αρκετά μεγάλο αριθμό ατομικών και ομαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, διαλέξεις, εικονογραφήσεις, αλλά και μία μακρόχρονη διδακτική εμπειρία στις καλές τέχνες. Αυτό το χρονικό διάστημα εκπονεί τη διδακτορική διατριβή της στο τμήμα εικαστικών τεχνών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας. Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται.
Η Αθήνα και οι εικόνες που αποτυπώνονται στις εκεί περιπλανήσεις της, αποτελούν το θέμα της τελευταίας ατομικής της έκθεσης με τίτλο Αστικές Εντυπώσεις, που πραγματοποιείται στην Cube Gallery (11.06 – 03.07.2021), σε επιμέλεια των Νίκης Παπασπύρου και Λιάνας Ζωζά.
-Αυτές τις ημέρες, ολοκληρώνεται η ατομική σας έκθεση “Αστικές Εντυπώσεις”, στην Cube Gallery. Είναι μία ενότητα έργων, που εικονογραφεί τις εντυπώσεις, ενός περιπατητή, μέσα στον αστικό ιστό. Ποια ήταν η γενικότερη ιδέα που σας οδήγησε στο συγκεκριμένο concept;
-Η συγκεκριμένη ενότητα έργων περιλαμβάνει ίχνη ανθρώπινης παρουσίας ή και απουσίας. Ο τρόπος που επέλεξα να βιώσω μία περίοδο ενδοσκόπησης από το 2013 έως το 2015 ήταν η φωτογράφιση επιλεγμένων σημείων του αστικού ιστού και η ψηφιακή τους επεξεργασία.
Χρησιμοποίησα ως μοντέλο αυτό το υλικό για την παραγωγή ζωγραφικών έργων μικτής τεχνικής, σε εικόνες που περιλαμβάνουν την έννοια της χρονικότητας στη διαδικασία τους, την έλλειψη βαρύτητας της ανθρώπινης φιγούρας που εμφανίζεται μόνο ως ίχνος, αφαιρετικά.
-Είστε μια γυναίκα καλλιτέχνης και επίσης, για τη συγκεκριμένη έκθεση συνεργαστήκατε με δύο γυναίκες επιμελήτριες. Πως λειτούργησε αυτό για εσάς και ποια πιστεύετε πως είναι η “θέση” των καλλιτεχνών θηλυκού γένους στην σύγχρονη τέχνη.
-Πιστεύω ότι η δομή της κοινωνίας και κατ’ επέκταση η πολιτική μας στάση, περνάει από το χέρι μας, έχουμε χρέος να παίρνουμε θέση. Διακρίνω δύο ειδών τάσεις στην κοινωνία μας: αφενός τη φεουδαρχική, που πολλοί αρνούνται να ανατρέψουν γιατί τους συμφέρει η κυριαρχία και αφετέρου μια νέα κοινωνία χωρίς σύνορα, χωρίς φυλή, χωρίς φύλο, που καθορίζεται από το σεβασμό σε κάθε έμβιο ον. Η δουλειά μας είναι πρωτίστως δημόσιος λόγος, δεν είναι μόνο μπογιές και διακόσμηση.
Είναι σοκαριστικό το πόσο βαθιά ριζωμένοι βρίσκονται οι προκαθορισμένοι ρόλοι των φύλων. Ευτυχώς γίνεται μια παγκόσμια επανάσταση ενάντια στον ρατσισμό κάθε είδους. Και θεωρώ πως η μεγαλύτερη επανάσταση ξεκινά από την ενδοσκόπηση, την προσωπική ατομική εξέλιξη και από την καλλιέργεια του μορφωτικού επιπέδου.
-Τέχνη και παγκόσμια πανδημία! Πόσο αλλάζει τους κανόνες και τις συνεργασίες στο χώρο της τέχνης;
-Θεωρώ ότι ο καθένας θα πρέπει να κρίνεται ανάλογα με τις συνθήκες στις οποίες καλείται να δράσει. Στις δύσκολες συνθήκες γίνονται οι πιο ουσιαστικές συνεργασίες. Στις δύσκολες συνθήκες η απουσία και η σιωπή φαντάζουν εκκωφαντικές.
-Πιστεύετε πως η αγορά της τέχνης, ελληνική και παγκόσμια, έχει επηρεασθεί;
-Όχι απαραίτητα, με την έννοια ότι η θέαση της τέχνης είναι ελεύθερη για όλους, αλλά η αγορά και το χρηματιστήριο της τέχνης απευθύνεται σε όσους δεν αγγίζει αισθητά η παγκόσμια οικονομική κρίση. Έχει ανοίξει η ψαλίδα, δεν υπάρχει μεσαία τάξη. Όποιος μπαίνει στη διαδικασία σκέψης να ασχοληθεί σοβαρά με την αγορά τέχνης, έχει λυμένο το βιοποριστικό και παίζει χρηματιστήριο.
Είναι τεράστια κουβέντα το ποιοι παράγοντες θα καθορίσουν τις πωλήσεις έργων και την προώθησή τους σε έναν μηχανισμό, ο οποίος στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι πολύ ιδιαίτερος.
-Πόσο σας επηρέασε σαν άνθρωπο, αλλά και σαν καλλιτέχνη, η πολύμηνη κοινωνική αποστασιοποίηση;
-Βρέθηκα από κοντά λόγω συνθηκών με ανθρώπους που έχουν άλλη κοσμοθεωρία, με αποτέλεσμα να αποκτήσω ακόμα μεγαλύτερη πίστη στη δική μου. Καλλιτεχνικά ένιωσα πως η κοινωνική αποστασιοποίηση και το πάγωμα του χρόνου ήταν ένα πολύτιμο δώρο για την προσωπική εξέλιξη στο εργαστήριο, αλλά και γενικότερα.
Μου έλλειψε η καλλιτεχνική οικογένεια και οι συναντήσεις μας στα εργαστήρια, που μόνο από κοντά έχουν νόημα, με ξενύχτια και ατελείωτες κουβέντες χωρίς ρολόγια.
-Στα έργα σας, χρησιμοποιείτε υλικά, όπως το μελάνι, η ακουαρέλα, αλλά και μικτές τεχνικές, κυρίως σε έργα μεγάλων διαστάσεων. Υπάρχει συγκεκριμένος λόγος για αυτές τις επιλογές σας;
-Κάθε υλικό εξυπηρετεί έναν σκοπό. Η ακουαρέλα δίνει τη δυνατότητα για απεικόνιση της ανθρώπινης φιγούρας ως ίχνος, χωρίς βαρύτητα. Λειτουργεί σε πυκνό χρόνο και θέλει πολύ μεγάλη εμπειρία για να βγει κάτι αξιόλογο με λιτά μέσα. Η ενότητα της δουλειάς έγινε στο απόγειο της οικονομικής κρίσης, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει κάποιο άλλο υλικό.
Στα έργα μεγάλων διαστάσεων όπου εμφανίζονται ανθρώπινες φιγούρες αφαιρετικά στο χώρο, το υλικό και πάλι εξυπηρετεί την αίσθηση του βάθους, της έλλειψης βαρύτητας και της σύνδεσης θραυσμάτων μέσω του πλέγματος, ή του νήματος, το οποίο μας οδηγεί μέσα στον καθημερινό λαβύρινθο.
-Γνωρίζω πως εκτός από τις σπουδές σας στα εικαστικά, έχετε κάνει ανάλογες σπουδές και στον τομέα της μουσικής. Ακολουθήσατε, όμως τον εικαστικό δρόμο. Επιλογή ή επιθυμία;
-Η έννοια του Ρυθμού συνδέει ήχο και εικόνα. Οι σπουδές στη μουσική με έβαλαν από νωρίς σε μια πειθαρχία που αποτελεί τεράστιο εφόδιο για την προσωπική εξέλιξη. Σε ένα από τα τετράδια προσχεδίων που θα ήθελα να υλοποιηθούν, βρίσκονται σε μικρή κλίμακα εγκαταστάσεις ήχου και εικόνας. Δεν διαχωρίζω τις δύο διαδρομές, εικαστικών και μουσικής.
Αν και ο κάθε καλλιτέχνης, αγαπά όλες τις ενότητες της δουλειάς του, που σηματοδοτούν και την πορεία του, θα ήθελα να μας πείτε, αν εσείς θα ξεχωρίζατε κάποια από αυτές?
Θεωρώ πως σε όλη τη διαδρομή έως τώρα, κάθε ενότητα αποτελεί μια μνήμη για το τι άνθρωπος ήμουν εκείνη την περίοδο.
Το ίδιο συναίσθημα υπάρχει και στις ερωτικές σχέσεις, μετά το τέλος. Κάθε φορά, γεννιέται ένας καινούριος άνθρωπος. Δεν νιώθω νοσταλγία, θα ξεχώριζα μόνο όσα με απασχολούν σήμερα.
-Ποιες είναι οι επιρροές σας και από ποιους καλλιτέχνες που σηματοδότησαν την ιστορία της τέχνης; Υπάρχουν κάποια έργα που τα θεωρείτε σταθμούς;
-Σίγουρα νιώθω μια έλξη για όσους καλλιτέχνες άφησαν έργο με προβληματισμούς και πολιτική στάση που εκφράζουν όχι μόνο την εποχή τους αλλά μιλάνε στο σήμερα. Ένα έργο που με έκανε να χάσω το χρόνο είναι η Κόλαση του Ρόθκο στην έκθεση Sacré στο Παρίσι το 2008 και επίσης μια εγκατάσταση με τέσσερα βίντεο «Αέρα, Φωτιά, Χώμα, Νερό» του Bill Viola στο Λονδίνο το 2015. Επίσης, ένα από τα βιβλία ντυμένο παντού με βελόνες και μαχαίρια του Λουκά Σαμαρά που βρίσκεται μόνιμα στη Νέα Υόρκη.
-Είστε μια εικαστικός, με συνέχεια και συνέπεια στο χώρος της τέχνης. Τι θα ήταν αυτό που θα θέλατε να συμπεριλάβετε στα μελλοντικά σας σχέδια;
-Ταξίδια, το συντομότερο δυνατόν.
