Γράφει η Ζέτα Τζιώτη
Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Takis, εγκαινιάζει την αναδρομική έκθεση “Takis 1∞”, τιμώντας τα 100 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη Παναγιώτη Βασιλάκη, γνωστού διεθνώς ως Takis (1925-2019). Η έκθεση αυτή θα είναι ανοιχτή για το κοινό από τις 22 Ιουνίου έως τις 2 Νοεμβρίου 2025, και θα παρουσιαστεί ταυτόχρονα στους δύο χώρους του Ιδρύματος: στην Αθήνα και στην Άνδρο, για πρώτη φορά στην ιστορία του Ιδρύματος.
Η έκθεση “Takis 1∞” καλύπτει σχεδόν επτά δεκαετίες καλλιτεχνικής πορείας και περιλαμβάνει περισσότερα από 150 έργα του, από γλυπτά και πίνακες μέχρι σχέδια και κοσμήματα. Παράλληλα, τα έργα συνοδεύονται από κινηματογραφικές αναφορές, προσφέροντας μια ενδελεχή ανασκόπηση της ζωής και της δημιουργίας του καλλιτέχνη.
Η ζωή και το έργο του Takis: Μια αέναη αναζήτηση του άγνωστου
Ο Takis γεννήθηκε το 1925 στην Αθήνα, και η πορεία του ως καλλιτέχνης υπήρξε γεμάτη περιπέτειες και πειραματισμούς. Έχοντας βιώσει την ταραχώδη περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο νεαρός Παναγιώτης Βασιλάκης έφυγε για το Παρίσι, όπου ανέπτυξε τη σχέση του με το κίνημα του Υπερρεαλισμού και τους πρώιμους αναρχικούς καλλιτέχνες της εποχής. Η κεντρική του έμπνευση ήταν πάντα η εξερεύνηση της ύλης και του χώρου, με ειδικότερη έμφαση στη δύναμη του μαγνητισμού, την οποία και εισήγαγε στην τέχνη του ως κινητήριο και διαμορφωτικό στοιχείο.
Η πρώτη του σημαντική επαγγελματική αναγνώριση ήρθε όταν παρουσίασε τα Τηλεγλυπτά του, έργα που χρησιμοποιούσαν μαγνήτες για να επιτύχουν δυναμική κίνηση και αλληλεπίδραση με το κοινό. Αυτή η πρωτοποριακή προσέγγιση τον καθιέρωσε διεθνώς και τον έφερε στο επίκεντρο της καλλιτεχνικής σκηνής. Μεταξύ άλλων, ο Takis δημιούργησε το αριστουργηματικό “Magnetron” το 1964, το οποίο, συνδυάζοντας τη γλυπτική με τη μηχανική και την ηλεκτρονική, σηματοδοτεί την αρχή μιας σειράς έργων που συνδύαζαν την τέχνη με την επιστήμη, τις τεχνολογικές ανακαλύψεις και τα φυσικά φαινόμενα.
Η σχέση του Takis με το μαγνητικό πεδίο έγινε ένα από τα χαρακτηριστικά του καλλιτεχνικού του στυλ και μια εμβληματική ιδιαιτερότητα της διεθνούς του αναγνώρισης. Ο μαγνητισμός αποτέλεσε για εκείνον όχι μόνο το μέσο έκφρασης αλλά και την ίδια την υποκειμενική διάσταση του κόσμου. Η αίσθηση της έλλειψης βαρύτητας και του αόρατου, της ενέργειας που διέπει τα πάντα γύρω μας, ενέπνευσε και καθόρισε το έργο του με τρόπους που αγγίζουν τα όρια της μεταφυσικής.
Υποστηρίζοντας το όραμά του να μείνει το έργο του, καλλιτεχνικό το Ίδρυμα Takis συνεχίζει τη δράση του πιστό στο όραμα του Ιδρυτή του και μετά την απώλεια του καλλιτέχνη, τον Αύγουστο του 2019.
Η Μένια Κούλη, διευθύντρια Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος Takis μας μίλησε αποκλειστικά για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Takis:
-Κυρία Κούλη, πώς αισθάνεσθε για αυτή τη μεγάλη γιορτή του Ιδρύματος που εκπροσωπείτε;
-Το 2025 τιμούμε και γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Καλλιτέχνη Takis παρουσιάζοντας καθ’ όλη τη χρονιά ένα πλούσιο και πρωτότυπο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με δράσεις που θα λάβουν χώρα τόσο στο Ίδρυμα Takis, όσο και σε συνεργασία με σπουδαίους εγχώριους και διεθνείς φορείς και Ιδρύματα.
Με σημαντικότερο βεβαίως γεγονός την αναδρομική έκθεση Takis 100 χρόνια από το Ίδρυμα Βασίλη και Eλίζας Γουλανδρή στα Μουσεία του σε Αθήνα και Άνδρο. Αξίζει να σημειωθεί επίσης, η δημιουργία συλλεκτικού νομίσματος αφιερωμένο στον Takis από την τράπεζα της Ελλάδος, το εθνικό νομισματοκοπείο και το υπουργείο οικονομικών, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τον Οκτώβριο.
Σκοπός μας επίσης, είναι να δημιουργήσουμε ένα χάρτη της πόλης με τοποθέτηση περισσότερων έργων του Takis σε δημόσιους χώρους στην Αθήνα. Θα τοποθετηθούν έργα καθώς και ειδικά διαμορφωμένος χώρος με οπτικοακουστικό υλικό αφιερωμένο στον Takis και το Ίδρυμά του, στο Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος από το τέλος Ιουνίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο ΚΠΙΣΝ και σε άλλους χώρους στην Αθήνα αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
-Τι άλλες εκδηλώσεις και παράλληλες δράσεις θα πραγματοποιηθούν;
-Παράλληλα με τη μόνιμη Συλλογή που εκτίθεται στους χώρους του Ιδρύματος και με στόχο την περεταίρω αξιοποίηση και ανάδειξη του έργου του γλύπτη αλλά και τη δυναμική παρουσία και σημασία του στον σύγχρονο πολιτισμό, το Ίδρυμα Takis αναθέτει σε 5 (πέντε) καταξιωμένους Έλληνες μουσικοσυνθέτες, οι οποίοι εκπροσωπούν διαφορετικούς αισθητικούς κόσμους και έχουν διαφορετική μουσική γλώσσα να εμπνευστούν, θα δια-λεχθούν και τελικά θα συνθέσουν νέα μουσικά έργα πάνω σε επιλεγμένα έργα του γλύπτη Takis.
Από μέσα Σεπτεμβρίου, ο επισκέπτης στο Ίδρυμα Takis, με τη χρήση της νέας τεχνολογίας θα στέκεται μπροστά στα έργα του γλύπτη ενώ ταυτόχρονα θα ακούει (σε ατομική ακρόαση με ακουστικά) την μουσική, η οποία έχει γραφτεί για το εικαστικό έργο.
Τέλος, τη Γενέθλια ημέρα του Takis 29 Οκτωβρίου, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση καθώς και δεξίωση στους χώρους του Ιδρύματος με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
– Έχετε αναφέρει στο παρελθόν ότι ο Takis ήταν μέντοράς σας. Πώς αισθάνεσθε ως διευθύντρια Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος που έχετε γνωρίσει και συνεργαστεί με τον καλλιτέχνη;
-Εγώ προσωπικά έχοντας συνεργαστεί στενά με τον ίδιο τον καλλιτέχνη, νιώθω ιδιαίτερα συγκινημένη ειδικά για την μεγάλη αναδρομική έκθεση στα Μουσεία του Ιδρύματος Γουλανδρή, διότι πρόκειται για μια σπουδαία έκθεση που είναι σίγουρο πως και ο ίδιος ο Takis θα λάτρευε!
Η έκθεση “Takis 1∞” στην Αθήνα και στην Άνδρο: Ένα ταξίδι στην καλλιτεχνική ανατροπή
Η αναδρομική αυτή έκθεση φιλοξενείται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο και στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα. Στην Άνδρο, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να εξερευνήσουν το έργο του Takis από τις πρώτες του δημιουργίες έως τα αργότερα έργα, με ιδιαίτερη έμφαση στις νεανικές του αναζητήσεις, που αποκαλύπτουν τις πρώιμες επιρροές του και τις αρχικές του ανατροπές. Στο μουσείο της Αθήνας, η έκθεση εστιάζει στα Μαγνητικά Πεδία που αποτέλεσαν το θεμέλιο για τη συνέχεια του έργου του, με έργα όπως τα Magnetron, οι Μαγνητικοί τοίχοι, οι Ηλεκτρομαγνητικές σφαίρες και τα Μουσικά έργα.
Τα μαγνητικά πεδία και η τέταρτη διάσταση
Η ανασκόπηση του έργου του στο Μουσείο του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή στην Αθήνα εστιάζει στις Μαγνητικές Σφαίρες και τα έργα που αναφέρονται στην “τέταρτη διάσταση”, όπως το “Το αδύνατον – Άνθρωπος στο διάστημα”. Οι σφαίρες του Takis, με την ενσωμάτωσή τους σε δυναμικά, κινούμενα γλυπτά, προκαλούν τον θεατή να σκεφτεί το άγνωστο και το αόρατο, δημιουργώντας έναν διάλογο με τις δυνάμεις της φύσης, που παραμένουν αθέατες αλλά αναμφισβήτητες.
Στην Άνδρο, η έκθεση περιλαμβάνει έργα που ασχολούνται με την καθημερινότητα και τη συμβολική διάσταση της τεχνολογίας. Τα Σινιάλα (1955), για παράδειγμα, αποτελούν σήματα της σύγχρονης εποχής, αποτυπώνοντας τον τρόπο που η τεχνολογία έχει εισχωρήσει στην τέχνη και τη ζωή μας με άμεσα και παραστατικά μέσα.
Πολυδιάστατη επικοινωνία και ψηφιακή διάσταση
Στο πλαίσιο της έκθεσης, το Ίδρυμα εγκαινιάζει τη νέα σειρά B&E Goulandris Podcasts. Τα πέντε επεισόδια της σειράς αυτής, τα οποία διαπραγματεύονται διάφορες πτυχές της ζωής και του έργου του Takis, παρέχουν μια νέα διάσταση στην κατανόηση του καλλιτέχνη μέσω σπάνιων ηχητικών ντοκουμέντων, συζητήσεων και ανέκδοτων ιστοριών από άτομα που τον γνώρισαν προσωπικά.
Η έκθεση προσφέρει επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα και ξεναγήσεις για το κοινό, ενώ οι επισκέπτες μπορούν να ζήσουν την εμπειρία του έργου του Takis μέσω διαδραστικών ξενάγησεων.
Η αναγνώριση του Takis στην παγκόσμια σκηνή
Το έργο του Takis έχει παρουσιαστεί σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις και συλλογές, με τα έργα του να ανήκουν σε μουσεία όπως το Centre Pompidou στο Παρίσι, η Hamburger Kunsthalle στη Γερμανία, και το Museum of Modern Art (MoMA) στη Νέα Υόρκη. Η έκθεση αυτή, όμως, αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές προσπάθειες να αναδείξουμε τη βαθιά ελληνική καταγωγή του Takis και την παγκόσμια επιρροή του στην τέχνη του 20ού αιώνα.
Ο Takis, ως αληθινός κοσμοπολίτης και πνευματικός αναρχικός, μετέφερε την ελληνική καλλιτεχνική κληρονομιά σε νέα μονοπάτια και αποτέλεσε έναν από τους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης, με έργα που συνεχίζουν να συγκλονίζουν και να εμπνέουν μέχρι σήμερα.
Photo credits © Χριστόφορος Δουλγέρης
Info Εκθέσεων
Διάρκεια έκθεσης:
22 Ιουνίου-2 Νοεμβρίου 2025
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή
Ερατοσθένους 13, Αθήνα 11635
Τ: 210 725 2895
visit@goulandris.gr | goulandris.gr
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή 10.00-18.00
Παρασκευή 10.00-20.00
Τρίτη κλειστά
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Χώρα, Άνδρος 84500
22820 22444
andros@goulandris.gr
Ώρες λειτουργίας
Καθημερινά 11.00-15.00 & 18.00-21.00, Δευτέρα 11.00-15.00
Δευτέρα απόγευμα & Τρίτη κλειστά
